Okupacja niemiecka - Henryk Gawlik - fragment relacji świadka historii z 19 sierpnia 2016

Pierwszych dwóch Niemców widziałem jak przejeżdżali przez pola na koniach.

Później kilku jechało na motorach z przyczepami. Później to przyjechało ich sporo, towarowy samochód i to były SS-owce w czarnych mundurach i parę kur kupili.

Żaden z tych, co na wierzchu siedziały, nie zszedł. Dyscyplina, nie wolno, zakazane było. Niemce były w Skokowie, w pałacu był posterunek lotniczy, raz czy dwa Niemiec po wsi jechał wozem i kupywał jajka. Niemce na tym posterunku współpracowały z partyzantką, amunicje dawały partyzantom. Im rozchodziło się tylko, jak te samoloty lecą, żeby kierować. A Polacy nie przeszkadzali i nie ruszali tych Niemców. Niemcy bez broni chodziły. Na wieś wychodził, to był bez broni. Nie pokazywały się za dużo. W Opolu cukrownia. Niemcy wiezły cukier pociągiem.

Pociąg chodził do Świdna, zwoził buraki, tam byli rolnicy umówione w Świdnu, którzy odstawiali buraki, że przywiezły im cukru za to. Partyzanty zatrzymały, zabrały cukier.

Niemiec przyjechał w to miejsce, gdzie był zatrzymany pociąg, było tam ludzi trochę i mówi: „Cośta zrobili dobrego? Przecież ten cukier wiozłem dla tych robotników. One pracowali. I im się to należy. Chceta cukru, to czego nie przyjdzieta do mnie? To wam dam. Proszę ten cukier mi tutaj przywieźć z powrotem, zawieziemy tamtym, a wy ile tego cukru chcecie, pisać do cukrowni, to ja wam dam”. I tak było. Dał tym, tamtym zawiózł cukier, bo one pracowali i im się należy, a wam, mata cukru i już, a nie ruszajta tamtego. Niemcy z cukrowni też żyły z partyzantką, spokój, cisza była.