Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Wanda Nowak

Wanda Nowak - fotografia świadka historii
Wanda Nowak - fotografia świadka historii (Autor: Czajkowski, Tomasz)

Wanda Nowak (z domu Zubkiewicz) urodziła się w 1931 roku w Łukowie. Ojciec, Antoni Zubkiewicz, pracował jako zawiadowca na stacji w Łukowie; matka - Elżbieta Zubkiewicz - zajmowała się domem. Ojciec pochodził z Łukowa, a matka z Siedlec. Przed wybuchem wojny Wanda Nowak chodziła do przedszkola kolejowego, ukończyła także pierwszą klasę szkoły podstawowej. Rodzina mieszkała w domu jednorodzinnym przy ulicy Międzyrzeckiej. Po wojnie ukończyła Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Łukowie. Studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie historię i filologię polską. Po studiach pracowała jako nauczycielka historii w Świdniku i Lublinie.

Wanda Nowak - relacja świadka historii

Relacja Wandy Nowak dotyczy Łukowa w okresie dwudziestolecia międzywojennego i II wojny światowej. Świadek historii opowiada o swoje rodzinie i korzeniach rodzinnych. Z czasów przedwojennych pamięta m.in. święto 3 maja, kiedy w delegacji z innymi dziećmi wręczała oficerom Wojska Polskiego kwiaty. Wstrząsające wspomnienia dotyczą Żydów w okresie II wojny światowej. Wanda Nowak z racji zamieszkania w pobliżu stacji kolejowej w Łukowie, przy ulicy Międzyrzeckiej, była świadkiem brutalnych scen w trakcie przemarszu Żydów wywożonych następnie do obozów zagłady.

Czytaj więcej

Wanda Nowak - relacja świadka historii

Relacja Wandy Nowak dotyczy przede wszystkim Łukowa w okresie dwudziestolecia międzywojennego, II wojny światowej a także okresu PRL. Świadek historii opowiada o swojej rodzinie, dzieciństwie, przedszkolu kolejowym i nauce w szkole podstawowej, przepływającej przez Łuków rzece Krznie, która była jednym z jej ulubionych miejsc spędzania wolnego czasu, Żydach w Łukowie. W części okupacyjnej swojej relacji Wanda Nowak opowiada m.in. o bombardowaniu Łukowa w 1939 roku, czy o rodzinie niemieckiego kolejarza, która mieszkała w ich domu przy ulicy Międzyrzeckiej. Tragiczne wspomnienia dotyczą Żydów w okresie II wojny światowej. Wanda Nowak była świadkiem marszów Żydów na stację kolejową w Łukowie, w trakcie których dochodziło do brutalnych scen przemocy, zabijania. Pamięta również jak do rodziców przyszła ranna Żydówka z prośbą o przechowanie jej malutkiego syna. Opowiada również o ukrywaniu w domu rodzinnym muzyka żydowskiego pochodzenia Henryka Rick-Wiśniewskiego. Wanda Nowak wspomina również PRL, w szczególności okres stalinizmu, studiowała wtedy w Krakowie.

Czytaj więcej