Hetmanat Pawła Skoropadskiego z 1918 roku – Państwo (nie) Ukraińskie?
Hetmanat Pawła Skoropadskiego z 1918 roku – Państwo (nie) Ukraińskie?
W lutym 1918 r. Ukraina podpisała z państwami centralnymi (Cesarstwo Niemieckie, Monarchia Austro-Węgierska, Imperium Osmańskie i Bułgaria) w Brześciu traktat pokojowy, zgodnie z którym państwa walczące w I wojnie światowej przeciwko Entancie (Rosji, Francji i Wielkiej Brytanii) uznały niepodległość Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL). Państwa Centralne, głównie Cesarstwo Niemieckie i Monarchia Austro-Węgierska, wysłały wsparcie wojskowe dla URL. W zamian za pomoc władze ukraińskie zobowiązały się zapewnić Cesarstwu Niemieckiemu i Monarchii Austro-Węgierskiej milion ton zboża oraz duże ilości innych produktów rolnych. W lutym 1918 r. wojska niemieckie, austro-węgierskie oraz odziały armii URL pod wspólnym dowództwem feldmarszałka Hermanna von Eichhorna rozpoczęły działania wojenne na Ukrainie przeciwko dość słabej w tym czasie Armii Czerwonej. Po wycofaniu się z Ukrainy bolszewików, niemieckie i austriackie władze oczekiwały jak najszybszego wykonania przez władze ukraińskie zobowiązań podpisanego nieco później traktatu. W kolejnych miesiącach 1918 r. uwidaczniała się słabość i nieefektywność Centralnej Rady w zarządzaniu państwem.
29 kwietnia 1918 r. kilku niemieckich żołnierzy weszło na posiedzenie Centralnej Rady i zawiesiło jej działalność. Rozwiązano instytucję funkcjonującą z przerwami od 1917 r. W tymże dniu w kijowskim cyrku odbył się Ogólnoukraiński Zjazd Włościański, na którym ogłoszono nową władzę generała rosyjskiej armii Pawła Skoropadskiego hetmanem. Przekształcono i nazwę państwa – zamiast Ukraińskiej Republiki Ludowej na Państwo Ukraińskie. Oczywiście, takie zmiany odbywały się pod protekcją wyższych wojskowych austriackich i niemieckich przebywających na Ukrainie. Państwa Centralne widziały w Skoropadskim osobę, która zapewni dotrzymanie umów traktatu podpisanego w Brześciu.
W swojej polityce Skoropadski opierał się na rosyjskich urzędnikach. Przy tym hetman popierał rozwój kultury ukraińskiej. Otwarto dwa ukraińskie uniwersytety: jeden w Kijowie, drugi w Kamieńcu Podolskim, dokonano próby przeprowadzenia ukrainizacji systemu szkolnego, popularyzowano rozwój ukraińskiego teatru i sztuki, założono Ukraińską Akademię Nauk. Z drugiej strony Skoropadski był częścią rosyjskiego świata – w domu używał wyłącznie języka rosyjskiego, był rosyjskim oficerem, wychowanym na rosyjskiej kulturze. Wobec Skoropadskiego uaktywniły się siły opozycyjne, tak probolszewickie, anarchistyczne, jak i ukraińskie. W połowie listopada 1918 r. powstała nowa formacja opozycyjna – Dyrektoriat – w którego skład weszło pięć osób o różnych poglądach politycznych: Symon Petlura, Wołodymyr Wynnyczenko, Fedir Szweć, Opanas Andrijewski i Andrij Makarenko. W połowie listopada 1918 r. hetman Pawło Skoropadski wydał manifest proklamujący federację Ukrainy z Rosją. Zaktywizowało to działalność grup opozycyjnych wobec hetmana. Na zjedzie Ukraińskiego Sojuszu Narodowego w Białej Cerkwi w celu obalenia rządów Pawła Skoropadskiego utworzono Dyrektoriat Ukraińskiej Republiki Ludowej. W jego skład weszli byli działacze Centralnej Rady, którzy znajdowali się w opozycji do hetmana Pawła Skoropadskiego. Pisarz Wołodymyr Wynnyczenko został obrany przewodniczącym Dyrektoriatu, który tworzyli: Symon Petlura – były minister Generalnego Sekretariatu Ukraińskiej Republiki Ludowej, Fedir Szweć – profesor geologii, Opanas Andriejwśkyj – prawnik, Andrij Makarenko – były urzędnik kolei państwowych. Po wybuchu rewolucji w Niemczech i na Austro-Węgrzech, w grudniu 1918 r. wojska niemieckie i austriackie otrzymały rozkaz powrotu do domu i opuściły Ukrainę. Oddziały wojskowe, które przeszły pod zwierzchnictwo Dyrektoriatu, opanowały Kijow. Hetman Pawło Skoropadski zrzekł się władzy, a następnie wraz z rodziną wyjechał do Berlina. Dyrektoriat zawiadomił ewakuujące się wojska niemieckie o przejęciu władzy.
Roman Romantsov
