Tomaszów Lubelski otrzymał przywilej lokacyjny w 1621 roku i był drugim po Zamościu miastem założonym przez Zamoyskich. Od samego początku mieszkała tu ludność wyznania katolickiego, prawosławnego i mojżeszowego, mająca te same prawa, przywileje i obowiązki względem ordynata.
Turobin, to jedna z najstarszych miejscowości na ziemi chełmskiej, rozwijająca się co najmniej od XII wieku jako osada targowa i obronna przy tzw. trakcie ruskim, prowadzącym z Krakowa przez Zawichost do Kijowa. W dokumentach historycznych była wzmiankowana po raz pierwszy w 1389 roku, w akcie nadania przez Władysława Jagiełłę wsi królewskiej Turobin Dymitrowi z Goraja. W 1399 roku nowy właściciel Turobina wydał akt lokacji wsi na prawie magdeburskim.
24 kwietnia 1652 roku Jan Zamoyski wystawił ordynację, która zezwalała Żydom na osiedlanie się w Janowie.
Nie wiadomo, kiedy do Goraja przybyli pierwsi Żydzi. Dane statystyczne podają, że w 1865 roku mieszkało w Goraju 517 Żydów, co stanowiło 26,8 proc. ogółu społeczności.
Historia społeczności żydowskiej we Frampolu zaczyna się w I ćwierci XVIII wieku lub najpóźniej w połowie tego stulecia. Od 1735 lub 1736 roku istniała tu odrębna gmina posiadająca własny kirkut.
W II połowie XIX wieku Żydzi stanowili 70 procent ogółu mieszkańców Bychawy.
Najstarsza wzmianka o osadzie Bełżyce znajduje się w dokumencie z 1349 roku, w którym król Kazimierz Wielki, na wniosek ówczesnego właściciela wsi – Rafała z Tarnowa herbu Leliwa, przeniósł ją z prawa polskiego na niemieckie. Jako miasto, Bełżyce zostały lokowane na prawie magdeburskim w 1417 roku przez Jana Tarnowskiego. Początkowo były tzw. miastem filialnym – miały się „sądzić i rządzić na wzór Lublina”.
Niemal od samego początku miasto miało charakter wieloetniczny i wielowyznaniowy. Być może już od lat 20. XV wieku, a z całą pewnością od I połowy XVI wieku, obok ludności katolickiej i prawosławnej, w Bełżycach zaczęli osiedlać się Żydzi.
Początek osadnictwa żydowskiego na ziemi biłgorajskiej przypada na XVI wiek. Przybyli tu wtedy Żydzi aszkenazyjscy, trudniący się przede wszystkim handlem i rzemiosłem.
Sztetl (sztetlech, jid. małe miasteczko) mała, prowincjonalna gmina żydowska w przedwojennej wschodniej Europie (Rosji, Polsce, na Litwie, wschodniej części cesarstwa austro-węgierskiego), żydowska wspólnota o specyficznym układzie społecznym i obyczajowości.