Artykuły - Leksykon - Teatr NN

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” jest samorządową instytucją kultury działającą w Lublinie na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” jest samorządową instytucją kultury działającą w Lublinie na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Judenrat w Lublinie – struktura i zakres działalności

Judenrat w Lublinie – struktura i zakres działalności

Od początku okupacji władze niemieckie przystąpiły do tworzenia na terenie Generalnego Gubernatorstwa (GG) Judenratów, które powstawały na bazie dotychczas funkcjonujących Żydowskich Gmin Wyznaniowych. Zadaniem nowych instytucji było z jednej strony wykonywanie dyspozycji władz niemieckich, a z drugiej administrowanie żydowskimi rejonami zamieszkania. Cechą charakterystyczną Judenratów było ciągłe dopasowywanie ich struktury do zmieniających się warunków i potrzeb ludności żydowskiej. Nie inaczej sytuacja wyglądała w lubelskim getcie na Podzamczu, a następnie getcie szczątkowym na Majdanie Tatarskim.

Lubelskie Towarzystwo Miłośników Książki

Spotkanie założycielskie Lubelskiego Towarzystwa Miłośników Książki odbyło się 18 czerwca 1926 r. w księgarni „Gebethner i Wolff” prowadzonej przez Franciszka Raczkowskiego. Mieściła się ona w pomieszczeniach hotelu „Europa” pod adresem Krakowskie Przedmieście 31.

Historia polskich drukarni w Lublinie w XX wieku

Historia polskich drukarni w Lublinie w XX wieku

Początek dwudziestego wieku był okresem pomyślnego rozwoju dla lubelskiego drukarstwa, który gwałtownie przyśpieszył po odzyskaniu przez Rzeczypospolitą niepodległości. Zdobycze tego okresu zostały stracone w wyniku działań wojennych. Wojnę przetrwało jedynie kilka z wielu zakładów drukarskich działających przed 1939 rokiem.

Historia polskich drukarni w Lublinie w XIX wieku

Historia polskich drukarni w Lublinie w XIX wieku

Na początku XIX wieku rozpoczęła się kolejna rewolucja w drukarstwie. Wynaleziono nowe typy pras drukarskich, m.in. tygiel pedałowy i maszynę płaską na koło zamachowe. Wynalazki te nie od razu trafiły do Lublina, jednak od początku wieku odnotowujemy powstanie kilku nowych znaczących drukarni.

Historia polskich drukarni w Lublinie od 1630 roku do początku XIX wieku

Historia polskich drukarni w Lublinie od 1630 roku do początku XIX wieku

Po złotym XVI w. nadszedł dla Lublina okres bardzo niekorzystny. Zdarzenia, które miały miejsce w XVII w., zepchnęły jedno z pierwszych miast Rzeczypospolitej do pozycji ubogiej prowincjonalnej mieściny na kolejne XVIII stulecie.

Historia książki w Lublinie do 1630 roku

Historia książki w Lublinie do 1630 roku

Za początek rozwoju nowej technologii uważa się założenie przez Jana Gutenberga w 1448 roku w Moguncji drukarni i wydrukowanie w 1455 r. około 200 egzemplarzy Biblii.

Historia lubelskiego ekslibrisu

„Gorącymi miłośnikami i propagatorami ekslibrisów w Lublinie są przede wszystkim członkowie miejscowego LTMK z ks. dr Ludwikiem Zalewskim na czele, którego zbiór dawnych i współczesnych znaków bibliotecznych polskich należy do najcenniejszych nie tylko w naszym mieście”. Tak pisał w dniu 24 stycznia 1932 roku w kąciku bibliofilskim „Kuriera Lubelskiego” wybitny bibliofil i znawca ekslibrisów - Julian Kot (Wiktor Ziółkowski). Słowa te można odnieść i do obecnej rzeczywistości. Od tamtych czasów niewiele się zmieniło. Lubelskie Towarzystwo Miłośników Książki, którego 75-lecie przypadło w 2001 roku, skupia wokół siebie twórców, kolekcjonerów i miłośników znaków książkowych. Towarzystwo poprzez swoje inicjatywy jednoczy ludzi różnych profesji wokół ekslibrisu. Przytoczyć tu należy powołaną do życia w roku 1975 w Klubie MPiK w Lublinie Galerię „Ex libris”, a także Biennale Współczesnego Ekslibrisu Lubelskiego, którego 10. edycja odbyła się w roku 2000"[1]. Do innych inicjatyw należą odbywające się w Lublinie wystawy tematyczne oraz indywidualne poszczególnych twórców lubelskich i zagranicznych, a także prezentacja ekslibrisów wielu narodów Europy.

>>> czytaj więcej o Lubelskim Towarzystwie Miłośników Książki w artykule „Lubelscy bibliofile”

Widmowa biblioteka Józefa Czechowicza – poezja

Z listów i dzienników Józefa Czechowicza, ze wzmianek w różnych tekstach prasowych oraz ze wspomnień jego przyjaciół możemy dowiedzieć się o wielu planowanych i nigdy nie zrealizowanych przez poetę publikacjach (dramaty, powieści, tomiki wierszy, tłumaczenia itp.).

Widmowa biblioteka Józefa Czechowicza – proza

Z listów i dzienników Józefa Czechowicza ze wzmianek w różnych tekstach prasowych oraz ze wspomnień jego przyjaciół możemy dowiedzieć się o wielu planowanych i nigdy nie zrealizowanych przez poetę publikacjach (dramaty, powieści, tomiki wierszy, tłumaczenia itp.).

Najważniejsze żydowskie druki lubelskie

Lubelskie drukarnie żydowskie odegrały istotną rolę w przekazie tradycji religijnej Żydów zamieszkujących nie tylko ziemie Rzeczypospolitej, ale całą Europę. Edycje Talmudu, wydrukowane w Lublinie, zakazane w krajach Południa odbywały niejednokrotnie długie wędrówki nim dotarły do rąk odbiorców. Z lubelskich oficyn wyszła również Księga Zohar i inne liczące się dzieła w tradycji żydowskiej.

Historia żydowskich drukarni w Lublinie

Od wieków Żydów nazywano narodem księgi. Związane to było z faktem, że w kulturze żydowskiej książka zawsze otoczona była wielkim szacunkiem, będąc jednym z elementów silnie oddziaływających na ich życie duchowe. Drukowanie ksiąg uważano w społeczności żydowskiej za „awodat ha-kodesz” – świętą pracę. Niektórzy rabini porównywali nawet prasę drukarską do ołtarza. Druk nazywali „pisaniem na wiele piór” i uznawali za dzieło krzewienia Słowa Bożego.

Kalendarium – historia słowa drukowanego w Lublinie

Historia słowa drukowanego w Lublinie na tle ważnych wydarzeń w Polsce i Europie.

Ciekawe lubelskie rękopisy istniejące

Wprawdzie wiele cennych z punktu widzenia historii miasta druków przepadło, ale kilka, o których warto wspomnieć, ocalało do naszych czasów.

Niektóre lubelskie księgi rękopiśmienne i druki zaginione bądź zniszczone

Zachowało się wspomnienie kilku druków, które odegrały w historii miasta swoją rolę, ale zachowały się z różnych przyczyn. Część uległa zagubieniu, innych nie oszczędziła historia, jeszcze inne padły ofiarą celowego zniszczenia.

Lubelskie rękopisy i druki legendarne

W historii Lublina od czasu do czasu pojawiają się opisy tajemniczych druków, które nie dotrwały do naszych czasów. Czasami czytamy o nich w tekstach literackich, czasami w poważnych opracowaniach historycznych. Wśród nich są również druki, które stały się częścią którejś z lubelskich legend lub które mają bajkową proweniencję (co nie znaczy, że są nieważne).

Książki Ojca Pawła Ruszla poświęcone relikwii Drzewa Krzyża Świętego (1649, 1655, 1656)

Z historią Lublina związana jest nierozerwalnie historia relikwii Drzewa Krzyża Świętego. Jest ona spisana w dwóch dziełach ojca Pawła Ruszla, lubelskiego dominikanina: Fawor niebieski (1649) i Skarb nigdy nie przebrany kościoła Ś. katolickiego krzyż Pański, (1655, 1656). Drugie z wymienionych dzieł składało się z trzech części. Dwie pierwsze części Skarbu były wydrukowane we wspólnym tomie w 1655 roku, natomiast trzecia część zatytułowana Księga o cudach wielkich ukazała się w roku 1656. Druki zostały wytłoczone w lubelskiej Drukarni Jana Wieczorkowicza.

Księgozbiór Bernardynów w Lublinie

Księgozbiór Bernardynów w Lublinie

Biblioteka miała, według tradycji, kilka tysięcy dzieł liczyć w końcu XVIII w. i być bogatą w stare i rzadkie druki

Księgozbiór Dominikanów w Lublinie

Dominikanie przy kościele św. Stanisława osiedli się ok. roku 1342. Był to najstarszy klasztor w diecezjach lubelskiej i podlaskiej. Zgromadzone przez Dominikanów księgi były jednym z najwspanialszych w historii Lublina księgozbiorów.

Historia lubelskich kalendarzy (1636–2001)

Kalendarze były wydawane w Lublinie z przerwami od XVII wieku. Na przestrzeni wieków ich charakter, forma, adresat i wydawca uległy znacznej zmianie.

Zofia Bartkiewicz (1932–2002)

Zofia Bartkiewicz (1932–2002)

Działaczka społeczna i polityczna. Technolog w WSK PZL Świdnik. Legenda „Solidarności”. Aktywna uczestniczka strajku w lipcu 1980 roku w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego PZL Świdnik. Nauczycielka. Radna miasta Świdnika.