Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Ostatni dzień w więzieniu - Danuta Strzelecka - fragment relacji świadka historii AudioTekst

Jak wychodziłam z Chełma [więzienia w Chełmie], zupełnie nie wiedziałam, że wychodzę na wolność. „Rynkowska, zbierajcie swoje rzeczy.” „Gdzie?”„Idziecie na wolność.” - już na korytarzu. „Co mi pan opowiada! Gdzie mnie wywozicie?” Nie, to nawet oddziałowa przyszła: „Wychodzi pani na wolność” czy tam: „Wychodzicie na wolność”. No i rzeczywiście, na dyżurkę i na wolność, siostra na mnie czekała. Więc to było kompletne zaskoczenie. Ale żeby było śmieszniej, to jeszcze powiem tyle, to już było po obiedzie, i tego dnia na...

Czytaj więcej

Dążenie do zalegalizowania Solidarności - Henryk Wujec - fragment relacji świadka historii Tekst

W [19]84 roku wyszedłem na wolność. Zacząłem szukać pracy, ale też poszedłem od razu do miejsc, gdzie Solidarność była silna. Poszedłem do kościoła św. Stanisława Kostki, tam był ksiądz Jerzy Popiełuszko, którego znałem jeszcze z czasów legalnego działania Solidarności. To był młody ksiądz, bardzo sympatyczny, bardzośmy go lubili. No i tam też trafiłem. Wkrótce potem ten ksiądz został zamordowany. To było w [19]84 roku, w październiku został zamordowany. W drodze. To był dla nas szok też. To straszne rzeczy były...

Czytaj więcej

Komitet Obrony Robotników - Henryk Wujec - fragment relacji świadka historii Tekst

Myśmy tę pomoc zaczęli w lipcu, a we wrześniu został powołany Komitet Obrony Robotników – KOR. Tak się nazywał celowo, Komitet Obrony Robotników, nie tam jakiegoś obywatela, nie człowieka, tylko robotnika, bo on był w tym momencie prześladowany. I to założyli najbardziej pierwsi, odważni – profesor Edward Lipiński, ksiądz Jan Zieja, była taka grupa przedwojennych działaczy PPS-owskich, jeszcze Aniela Steinsbergowa, Ludwik Cohn, doktor Józef Rybicki, wybitny działacz Armii Krajowej, szef Kedywu warszawskiego, Halina Mikołajska, wybitna aktorka. To była różnorodna grupa...

Czytaj więcej

Ojciec w 1945 roku został aresztowany przez NKWD - Dariusz Machnicki - fragment relacji świadka historii Tekst

Mój tatuś 3 stycznia 1945 roku był w wojsku, był w takiej kompanii marynarki wojennej. Oczywiście nie przyznał się, że był akowcem i był przygotowywany jako przyszłe kadry marynarki wojennej. W tym czasie Polska odzyskała Gdynię, bo jeszcze o Gdańsku nie wiedzieliśmy, że Gdańsk również dostaniemy, i dostaniemy aż do Szczecina wybrzeże. O tym wtedy jeszcze nie wiedzieliśmy. W każdym razie ojciec był w tej kompanii, która była przyszłą kadrą marynarki wojennej, polskiej, komunistycznej. Ale jeden z ojca kolegów wpadł,...

Czytaj więcej

Amnestia z 1956 roku - Wiesława Nadulska - fragment relacji świadka historii Tekst

W 1956 roku, na wiosnę – to musiało być w pierwszy dzień wiosny – przyszła pani Popko do klasy na język polski ze łzami w oczach i pyta: „Dzieci, czy wy wiecie, jaki dziś dzień?” – a my cielęta oczywiście: „pierwszy dzień wiosny!” A ona mówi: „Dzieci, zapamiętajcie ten dzień do końca życia, dzisiaj ogłoszono amnestię”. Nie wytłumaczyła nam, co to znaczy, dopiero w domu mi wytłumaczono, co to znaczyło w tym konkretnym roku i bardzo prędko przekonałam się też...

Czytaj więcej

Amnestia w 1984 roku - Zbigniew Zubowski - fragment relacji świadka historii Tekst

Amnestia była w lipcu, przynajmniej za komuny tak było, na święto, prawda, 22 Lipca ogłaszano amnestię. Jeśli była, bo nie jestem pewny, czy co roku, ale jeśli była, to właśnie na to święto. I tyle, objęła nas, tych wszystkich solidarnościowców, ta amnestia, no i na podstawie tego dekretu o amnestii wyszliśmy. Z tym że jakoś tak się dziwnie złożyło, że ja wyszedłem ostatni. Już nie mówię o puławianach, bo oni się wysypali wcześniej sami – Owczarz chyba coś tam się...

Czytaj więcej

Internowanie - Henryk Wujec - fragment relacji świadka historii Tekst

Potem nas wszystkich zawieźli do jakichś lasów pod Gdańskiem, taka miejscowość Strzebielinek koło Wejherowa, tam był obóz pracy dla więźniów. Tych więźniów wysiedlono, a nas tam do tych baraków wsadzili. I tam byliśmy internowani, w tych barakach, nie wiedzieliśmy, jak długo i tak dalej. Tam generalnie ten obóz internowania działał przez cały stan wojenny, a nas, ja bym powiedział taką trochę ekstremę Solidarności – zostałem zaliczony do ekstremy, z czego jestem dumny – po jakichś dwóch tygodniach odsiadki, ale to...

Czytaj więcej

W więzieniu odsiedziałem rok i miesiąc - Czesław Linkowski - fragment relacji świadka historii Tekst

Jadąc na gapę w różnych pociągach dojechałem do Lublina. Na Lubelszczyźnie od razu z miejsca trafiłem na oddział WiN-u, to znaczy trudno powiedzieć, że to był oddział WiN-u, dlatego że WiN jeszcze wtedy nie istniał, ale to był oddział poakowski, bardzo dużo ludzi od „Nerwy” tam było. Byłem tam stosunkowo krótko, dwa czy trzy tygodnie, dlatego że NKWD nas okrążyło, rozbiło w puch i całe mnóstwo ludzi zabiło. To było pod Białką. Zostało nas parę osób, i przy pomocy miejscowej...

Czytaj więcej

Kolega zdecydował się na współpracę z nową władzą, ja nie chciałem - Wojciech Boruch - fragment relacji świadka historii Tekst

Później przyjechał do nas przedstawiciel Mikołajczyka i powiedział twardo: „Musicie skończyć. Jest druga amnestia. Trzeba iść na amnestię”. Przeważnie w Piaskach na posterunek mnie wzywali. UB przyjeżdżało, zabierało mnie… Raz mnie uderzył jeden kolbą tutaj. Pękło mi płuco. Ale ten co mnie przepytywał, spojrzał się na niego i mówi: „Nie bij, bo nic nie powie”. W [19]47 roku po głównej amnestii to się skończyło. Ale pracy nie dostałem, aż zdechł Stalin. Wszędzie było praca - ale podpisz się. Pod tym...

Czytaj więcej