Symcha Wajs (ur. 24 kwietnia 1911 w Piaskach koło Lublina, zm. 9 września 1999 w Warszawie) – lekarz stomatolog, pracownik naukowy, działacz społeczny, członek zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie, przewodniczący Kongregacji Domów Modlitwy w Polsce, opiekun żydowskiego domu starców, pierwszy prezes Fundacji Cmentarza Żydowskiego w Warszawie „Gęsia”, działacz na rzecz upamiętnienia historii Żydów w Lublinie.
Pomnik Eksterminacji Ludności Żydowskiej obecnie znajdujący się na skwerze przy skrzyżowaniu ulic Radziwiłłowskiej i Niecałej w Lublinie
Jedyna zachowana przedwojenna synagoga w Lublinie to synagoga Chewra Nosim. Mieści się w dziewiętnastowiecznej kamienicy przy ulicy Lubartowskiej 10. W 1987 roku z inicjatywy Symchy Wajsa utworzono tu Izbę Pamięci Żydów Lubelskich. Obecnie funkcjonuje tu lubelski oddział Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce.
Od wieków Żydów nazywano narodem księgi. Związane to było z faktem, że w kulturze żydowskiej książka zawsze otoczona była wielkim szacunkiem, będąc jednym z elementów silnie oddziaływających na ich życie duchowe. Drukowanie ksiąg uważano w społeczności żydowskiej za „awodat ha-kodesz” – świętą pracę. Niektórzy rabini porównywali nawet prasę drukarską do ołtarza. Druk nazywali „pisaniem na wiele piór” i uznawali za dzieło krzewienia Słowa Bożego.
Celowe niszczenie żydowskich książek, śmierć drukarzy, handlarzy i czytelników żydowskiego słowa drukowanego, które miały miejsce w okresie nazistowskiej okupacji Lublina stanowią cenzurę w rozwoju literatury w języku jidisz. Pomimo kilku powojennych inicjatyw takich jak „Biuletyn", Monografia żydowskiego Lublina czy powołanie żydowskiej biblioteki kultura jidisz nie odrodziła się w powojennym Lublinie. Czytelnicy i autorzy posługujący się tym językiem, którzy przeżyli wojnę, w większości wyjechali z miasta.