Jakub Balin (zm. 1623)

ŻyciorysBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Jakub Balin urodził się w północnych Włoszech, w okolicach jeziora Como. Jego edukacja i wczesna działalność architektoniczna są nieznane. Od ok. 1590 roku przebywał w Polsce. Pierwsze wzmianki o jego działalności w Lublinie pochodzą z 1605 roku, z uchwały cechowej, w której został wymieniony jako cechmistrz lubelski. Lublin był wówczas bardzo ważnym ośrodkiem architektury doby kontrreformacji, przyciągającym muratorów. Balin mieszkał w kamienicy przy Krakowskim Przedmieściu w Lublinie, miał także własny dworek i cegielnię – położenie obiektów jest wciąż nieokreślone. Był zamożny, ofiarował wiele datków na rzecz kościołów lubelskich. Dwukrotnie żonaty. Zmarł podczas epidemii dżumy 6 grudnia 1623 roku.

Charakterystyka twórczościBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Jakub Balin odegrał istotną rolę w kształtowaniu się renesansu lubelskiego. Styl ten charakteryzuje się dekoracją sklepień kolebkowych w postaci stiukowych kompozycji geometrycznych. Balin projektował budowle smukłe, z węższym prezbiterium i rzędem kaplic fundatorów po bokach nawy głównej.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1603 – Jakub Balin jest wymieniony w ustawie lubelskiego cechu jako cechmistrz;
1603–1608 – przebudowa kościoła bernardynów w Lublinie;
1608–1610 – budowa kościoła jezuitów w Warszawie (prawdopodobnie);
1610–1613 – przebudowa fary w Kazimierzu Dolnym;
1613–1619 – projekt i budowa kościoła pw. Matki Boskiej Szkaplerznej w Lublinie;
1619–1623 – budowa dworu wojewody bielskiego Rafała Leszczyńskiego w Lublinie;
1623 – Jakub Balin umiera podczas epidemii dżumy.

Najważniejsze projekty i realizacjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pierwszy prawdopodobny projekt Jakuba Balina to budowa kościoła jezuitów w Warszawie w latach 1608–1610 (obecnie ul. Świętojańska 10). Najważniejszą realizacją architektoniczną Balina poza Lublinem jest jednak przebudowa fary pw. śś. Jana Chrzciciela i Bartłomieja Apostoła w Kazimierzu Dolnym w latach 1610–1613. Kościół jest jednonawowy ze sklepieniem sieciowym wypełnionym stiukową dekoracją.

Projekty i realizacje w LublinieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pierwsza realizacja lubelska Jakuba Balina to przebudowa kościoła bernardynów (ul. Bernardyńska 5) w latach 1603–1608, przy współpracy z Rudolfem Negronim. Kościół odznacza się stiukową dekoracją, tzw. lubelską, a jego architektura wyraźnie wzorowana była na kolegiacie zamojskiej. W latach 1613–1619 Balin zajmował się budową kościoła pw. Matki Boskiej Szkaplerznej dla karmelitów bosych (dziś ratusz przy placu Łokietka), wraz z Jakubem Tremanzelem. Była to budowla na planie prostokąta z węższym prezbiterium oraz z fasadą z trójkątnym szczytem. Wnętrze zostało ozdobione charakterystyczną dla Balina sztukaterią. Kościół uległ jednak znacznym zniszczeniom podczas pożaru, a w XIX wieku przekształcono go na ratusz. Jakub Balin zaprojektował w Lublinie także dwór obronny wojewody bielskiego Rafała Leszczyńskiego (ulica Świętoduska), budowany w latach 1619–1623. Architekt nie dokończył budowy, a w późniejszych latach dwór przebudowano na klasztor karmelitów bosych. Architekt prawdopodobnie zaprojektował również basztę w Lublinie (brak dokładniejszych informacji).

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

• Gawarecki H., Gawdzik C., Lublin i okolice: przewodnik, Warszawa 1980.
• Husarski R., Kościoły Kazimierza Dolnego, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury”, t. II, Warszawa 1933–1934.
• Kowalczyk I., Lublin. Przewodnik turystyczny, Lublin 2001, nr 2.
• Łoza S., Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954.
• Majewski K., Wzorek J., Z badań nad rozwojem architektury w Lublinie w I połowie XVII w., „Rocznik Lubelski” 1970, t. XIII.
• Miłobędzki A., Architektura polska XVII wieku, t. I, Warszawa 1980.
• Słownik biograficzny miasta Lublina, pod red. T. Radzika, J. Ziółka, A.A. Witusika, t. III, Lublin 2009.
• Tatarkiewicz W., Typ lubelski i typ kaliski w architekturze kościelnej XVII w., „Prace Komisji Historii Sztuki” 1937, t. VII.
• Wojciechowski T., Notaty Wojciechowskiego, SKHS, t. VI, Kraków 1897–1899.
• Wojciechowski T., Notaty Wojciechowskiego, t. IX, Kraków 1913–1914.
• Zalewski L., Z epoki renesansu i baroku na Lubelszczyźnie, katedra i jezuici, cz. 2, Lublin 1949.