28 pomysłów i rekomendacji
Poniższa lista propozycji jest bardzo zróżnicowana pod wieloma względami, aby każdy mógł z niej wybrać coś dla siebie. Jej głównym celem jest pokazanie możliwości i perspektyw wspólnych działań zmierzających do zwiększenia korzyści z praktyk dla wszystkich interesariuszy.
Spis treści
[Zwiń]- 01. Stworzenie marki
- 02. Tworzenie „klubu” dobrych praktyk
- 03. Organizacja międzysektorowego zespołu roboczego
- 04. Sieciowanie kierunków i instytucji
- 05. Wizyty studyjne w instytucjach kultury
- 06. Pomoc praktykodawcom w poznaniu oczekiwań dydaktycznych
- 07. Poprawienie opisu programu i zasad oceny praktyk
- 08. Ułatwienie wypełniania dokumentacji praktyk
- 09. Poszerzenie możliwości realizacji praktyk
- 10. Usprawnienie i ujednolicenie procedur poszukiwania opiekunów praktyk
- 11. Wdrożenie systemu kaizen na linii uczelnie–instytucje
- 12. Specjalizacja osób opiekujących się praktykami na uczelniach
- 13. Tworzenie długofalowych programów współpracy z praktykodawcami
- 14. Łączenie potrzeb instytucji kultury
- 15. Doszkalanie praktykantów przed rozpoczęciem praktyk
- 16. Tworzenie „umowy społecznej” między praktykantami a praktykodawcami
- 17. Przygotowywanie specjalnych zadań na praktyki
- 18. Organizacja „giełdy” praktyk, praktykantów i praktykodawców
- 19. Tworzenie zadań wzajemnie się uzupełniających
- 20. Tworzenie osobnych projektów
- 21. Dokumentowanie i publikowanie rezultatów
- 22. Zapewnienie praktykantom wartościowych rekomendacji
- 23. Inne sposoby gratyfikacji lub promocji
- 24. Sporządzenie katalogu zadań przykładowych/wysokiej jakości
- 25. Stworzenie rankingu praktykodawców i zadań
- 26. Przeniesienie praktyk na starsze lata
- 27. Przejście na praktyki nieobowiązkowe lub na service learning
- 28. Organizacja praktyk płatnych
01. Stworzenie marki
udoskonalonego systemu praktyk jako przewagi konkurencyjnej należących do niego kierunków i uczelni. Chronologicznie rzecz biorąc, wieńczyłaby ona proces zwiększania korzyści z praktyk, ale jej wizja jest potrzebna do rozpoczęcia tego procesu. Takie całościowe rozwiązanie pozwalałoby skumulować pod jednym szyldem efekty wdrażania wielu rozwiązań. Byłoby ono rozpoznawalne przez przyszłych pracodawców jako gwarancja nabycia przez absolwentów wartościowego doświadczenia zawodowego i dlatego maturzyści częściej wybieraliby studia z takimi praktykami. Koncepcja ta wychodzi przede wszystkim naprzeciw strategicznym potrzebom uczelni, ale dlatego, że zapewnia po drodze korzyści praktykantom i praktykodawcom.
02. Tworzenie „klubu” dobrych praktyk
czyli kręgu podmiotów wprowadzających na własną rękę różne pozytywne rozwiązania i tworzących stopniowo wspólne normy podawane do publicznej wiadomości. Poniższe pomysły nie muszą dotyczyć wszystkich interesariuszy z konkretnej grupy. Dane rozwiązanie mogą stosować tylko te kierunki czy instytucje, które tego chcą. Musi być grupa otwarta na przyjęcie nowych członków, np. po spełnieniu przez nich pewnych warunków. Analogicznie będzie wyglądała sytuacja po stronie studentów i studentek. Tylko część z nich będzie zainteresowana nową ofertą. Tego jednak nie da się zmienić. Wszystko, co można i należy zrobić, to stworzyć ciekawszą ofertę dla tych, którzy chcieliby się o nią starać.
Powyżej: notatka wizualna ze spotkania podsumowującego, prezentująca wnioski z badań i dyskusji. Autorka: Agata Jakuszko.
03. Organizacja międzysektorowego zespołu roboczego
który mógłby kontynuować prace rozpoczęte projektem „Dobry początek”, lub organizacja takiego zespołu wśród samych instytucji kultury. Potrzebne jest forum do dalszej wymiany refleksji o praktykach, a także grupa osób mająca odpowiednie umocowanie instytucjonalne do opracowywania i wdrażania konkretnych rozwiązań.
04. Sieciowanie kierunków i instytucji
w celu uzgadniania spraw bieżących, takich jak wymiana informacji o oso- bach starających się o praktyki czy o potrzebach pracodawców i kierunków studiów, na których występuje deficyt zadań na praktyki, czy konsultacje opisów praktyk sporządzanych przez instytucje, aby były dostosowany do pojęć używanych na uczelni i do wyobrażeń studentów. Cytat z Raportu (s. 24):
Zarówno przedstawiciele i przedstawicielki instytucji kultury, jak i uczelni podkreślali, że zależy im na zrozumieniu wzajemnych potrzeb, wchodzeniu w perspektywę i większą elastyczność w odpowiadaniu na potrzeby; bardzo możliwe, że nie ma innej możliwości, niż zadbanie o kontakt i nawiązanie relacji między uczelnią, danym wydziałem i katedrą a podmiotami, w których realizowane są praktyki dla studentów danych kierunków
05. Wizyty studyjne w instytucjach kultury
lub trójstronne spotkania z ich przedstawicielami na uczelniach, mające na celu poznanie przez studentów i pracowników uczelni specyfiki instytucji i ich oferty, nabranie orientacji w branży itd. Obecnie takie działania realizowane przez niektóre wydziały są chwalone przez studentów i studentki, ale nie jest to powszechny i stały zwyczaj.
06. Pomoc praktykodawcom w poznaniu oczekiwań dydaktycznych
co do praktyk ze strony kierunków poprzez spotkania pracowników na linii uczelnie–instytucje.
07. Poprawienie opisu programu i zasad oceny praktyk
w oparciu o informacje przekazane przez uczestników projektu, tzn. poprzez klaryfikację celów praktyk, stosowanie języka bardziej zrozumiałego dla praktykantów i praktykodawców, pojęć lepiej odnoszących się do tego, co realnie dzieje się na praktykach itp.
08. Ułatwienie wypełniania dokumentacji praktyk
praktykatom i praktykodawcom przez takie działania, jak wpisanie ścieżki postępowania (tzw. flow) do programów, zmniejszenie i uproszczenie przez uczelnie formalnych wymogów, np. rezygnacja ze szkoleń BHP dla praktyk zdalnych lub takich, na których warunki pracy nie róż- nią się od warunków studiowania itp.
09. Poszerzenie możliwości realizacji praktyk
jeśli chodzi o dobór terminów, formy (np. w ramach pracy zdalnej) i treści (np. możliwość obserwacji, asysty itp.). W badaniach wskazywano, że na I roku takie wspólne pozna- wanie potencjalnych miejsc pracy i praktyk jest wręcz bardziej użyteczne niż praktyki polegające na wykonywaniu jakichś zadań. Praktyki dla osób na pierwszych latach studiów są sporym wyzwaniem zarówno dla nich, jak i dla opiekunów po stronie instytucji.
Dobra praktyka z Raportu (s. 24): "Jako dobre praktyki tego typu wskazywano realizowane m.in. na Animacji Kultury UMCS wizyty studyjne w instytucjach kultury w Lublinie. Są one realizowane na I roku i oprócz poznania lubelskiej branży pozwalają także w o wiele łatwiejszy sposób zorientować się studentom i studentkom w potencjalnych miejscach realizacji praktyk."
10. Usprawnienie i ujednolicenie procedur poszukiwania opiekunów praktyk
w instytucjach, szczególnie w za- kresie pierwszego kontaktu, aby studenci zawsze wiedzieli, jak się zachować i czego oczekiwać.
Dobra praktyka: instrukcja na stronie Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”: Jak zacząć praktyki, staż lub wolontariat w Ośrodku
11. Wdrożenie systemu kaizen na linii uczelnie–instytucje
czyli znanej z biznesu metody wprowadzenia na bieżąco wszelkich pomysłów pozytywnych zmian dotyczących programów kształcenia, realizacji praktyk itd.
12. Specjalizacja osób opiekujących się praktykami na uczelniach
np. poprzez zmniejszenie im pensum i wydłużenie czasu sprawowania tej funkcji, by mogli poświęcać więcej czasu na współpracę z osobami praktykującymi i praktykodawcami. Cytaty z Raportu (s. 24, w źródle odwrotna kolejność akapitów):
Opiekunowie i opiekunki praktyk podkreślali, że widzą potrzebę zarówno większego namysłu nad systemem praktyk funkcjonującym w wydziale, rozmów z opiekunami z innych kierunków i wydziałów, spotkań z przed- stawicielkami i przedstawicielami praktykodawców i oczywiście z gronem studenckim.
[To – przyp. aut.] oznacza umożliwienie im poświęcenie większej ilości czasu na współpracę z osobami praktykującymi, np. poprzez zmniejszenie pensum. [...] Sprawowanie funkcji opiekuna i opiekunki praktyk z ramienia uczelni, zgodnie z [ich – przyp. aut.] wypowiedziami [...] najlepiej działa, gdy jest długofalowe, gdy jest czas na stworzenie własnych rozwiązań, nawiązanie relacji i dogłębną znajomość zagadnień związanych z praktykami (obecnie nieraz funkcję tę sprawuje się przez np. 1 rok).
13. Tworzenie długofalowych programów współpracy z praktykodawcami
w celu ułatwienia im sformułowania stałej oferty zadań dla praktykodawców zamiast robienia tego doraźnie.
Dobre praktyki z Raportu (s. 24): "Na kierunkach lingwistycznych, ze względu na trudność w uzyskaniu w ramach praktyk różnorodnych zadań zgodnych z programem praktyk, wydział kierujący przejął odpowiedzialność za tworzenie programu. Opiekunowie i opiekunki praktyk budują relacje z praktykodawcami, uzyskując od nich pulę zadań dla osób studiujących i rozdzielając je wg programu i potrzeb poszczególnym praktykantom i praktykantkom. Na koniec to przedstawiciele i przedstawicielki wydziału potwierdzają praktyki i wystawiają opinie [...]
Wspominano udział w praktykach osób studiujących na Uniwersytecie Warszawskim. W ich przypadku uczelniana koordynatorka praktyk, po uzyskaniu informacji o zgodzie instytucji, skontaktowała się, by ustalić, co instytucja może studentom, studentkom zaproponować oraz by zapoczątkować dłuższą współpracę."
14. Łączenie potrzeb instytucji kultury
w celu tworzenia międzyinstytucjonalnych tematycznych grup praktykantów dla obniżenia kosztów przyuczania pojedynczych osób do zadań, szczególnie związanych z krótkoterminowymi praktykami, w których przypadku proporcje szkolenia i pracy są najmniej korzystne dla praktykodawców. Może to dotyczyć wykonywania podobnych zadań w różnych instytucjach przez tę samą osobę lub różne osoby.
Przykładem pierwszej opcji jest pomaganie w przeprowadzaniu warsztatów dla dzieci w dwóch różnych do- mach kultury. Przykładem drugiej opcji jest audiodeskrypcja. Wiele instytucji kultury jej potrzebuje i można ją wykonywać nawet w małym wymiarze godzin, ale mało jest osób, które potrafią to robić. Uczelnie lub instytucje kultury mogłyby napisać projekt doszkalający studentów w tej dziedzinie i dzięki temu przyjąć większą liczbę praktykantów.
15. Doszkalanie praktykantów przed rozpoczęciem praktyk
czyli umożliwienie studentom i studentkom uzupełniania kompetencji w zakresie potrzeb instytucji, np. poprzez webinary czy kursy realizowane na uczelni lub przez inne podmioty (np. uczący audiodeskrypcji), co dawałoby większe możliwości powierzania im merytorycznych zadań. Wskazywano również, że tego typu przygotowania mogłyby objąć szkolenie przeciwpożarowe i BHP obecnie wymagane od instytucji.
16. Tworzenie „umowy społecznej” między praktykantami a praktykodawcami
dotyczącej wzajemnych oczekiwań, norm odnoszenia się do siebie, przekazywania informacji zwrotnej, pożądanych efektów pracy itd.
17. Przygotowywanie specjalnych zadań na praktyki
które byłyby dziełem i miałyby publicznego adresata lub twórczy i ambitniejszy charakter dla bardziej ambitnych i wykwalifikowanych studentów i studentek.
Pomysł z Raportu (s 25): „Wskazywano możliwość, by zamiast pracy licencjackiej studenci, studentki mogli bronić projektu zrealizowanego w czasie praktyk”.
18. Organizacja „giełdy” praktyk, praktykantów i praktykodawców
w sektorze kultury i animacji, czyli spotkań na żywo lub przynajmniej miejsca wymiany ofert, choćby w formie grupy na Facebooku lub strony o bardziej rozbudowanych funkcjach sortowania danych. Technicznie rzecz biorąc, takie miejsca już istnieją, więc można by było się umówić, aby ich używać po ewentualnym dostosowaniu do potrzeb praktykodawców. Wyzwaniem jest tutaj nie samo istnienie narzędzia, lecz połączenie sił w celu stworzenia wartościowego kontentu oraz dbanie i jego jakość.
Dobre przykłady:
- oferty umieszczane na portalu Narodowego Centrum Kultury Praktykuj w kulturze,
- grupa na Facebooku z przykładowymi ofertami Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”: Dobry początek - ciekawe praktyki i staże w lubelskiej animacji społecznej,
- strona zawierająca informacje o stałych działaniach Ośrodka: Jak zacząć praktyki, staż lub wolontariat w Ośrodku.
19. Tworzenie zadań wzajemnie się uzupełniających
czyli podzielenie jednego procesu na wiele etapów realizowanych w ramach odrębnych praktyk. W Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” wielu praktykantów spisuje wywiady Historii Mówionej, ale popełnia przy tym wiele błędów. Trzeba potem płacić za korektę, którą również mogliby robić praktykanci i wtedy dany kierunek miałby więcej możliwości praktyk, które jednocześnie dawałyby efekty w postaci lepszej jakości i większej satysfakcji oraz pozwalały na określenie ich autorstwa w celu dokumentacji doświadczenia zawodowego.
Dobry przykład: projekt Zielona sieć dla Lublina stworzony przez troje stażystów KUL w dłuższym okresie czasu.
20. Tworzenie osobnych projektów
specjalnie na potrzeby praktykantów. Na przykład mało jest zadań związanych z tłumaczeniami na języki romańskie, więc instytucje kultury mogłyby przygotować wspólny serwis internetowy prezentujący ich działalność w języku obcym, np. francuskim. W połączeniu z promocją mogłoby to zaowocować ożywieniem kontaktów lubelskiej kultury z odbiorcami czy partnerami z krajów francuskojęzycznych, którzy obecnie mają podobny problem z dostępnością do treści związanych z lubelską kulturą jak osoby polskojęzyczne niewidzące czy głuche.
21. Dokumentowanie i publikowanie rezultatów
praktyk pod nazwiskami autorów i autorek, którymi potem mogliby się chwalić w CV.
Dobre przykłady:
- dokumentacja wolontariatu międzynarodowego na stronach Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”: Wolontariat europejski (EKS, EVS) w Ośrodku. Każda z osób, która odbyła taki wolontariat, ma osobną stronę z informacjami o tym, co robiła,
- mapa Pomysłów na Lublin dokumentująca studenckie „pomysły racjonalizatorskie” – stworzone co prawda w ramach zajęć, ale w ten sam sposób można prezentować efekty praktyk. Jest to również pomysł na twórcze działanie w ramach praktyk,
- efekt współpracy praktykantki i stażystki z KUL i UMCS zaprezentowany na Facebooku: Skarby Kultury Przestrzeni 2019-2021. Ich zadanie polegało na przeniesieniu i uzupełnieniu zawartości strony o tej tematyce, która uległa awarii.
- publikacja w „Dzienniku Wschodnim” wywiadów z hodowcami pnączy przeprowadzonych w ramach praktyk przez Magdalenę Matraszek i poszerzających w ten sposób rezultaty plebiscytu „Pnącza w krajobrazie Lublina”
22. Zapewnienie praktykantom wartościowych rekomendacji
i referencji, czyli zawierających takie dane, jak opis zadań i ewaluacja zrozumiałe przez innych pracodawców niekoniecznie związanych z daną branżą, kontakt do autora rekomendacji, odniesienie do opublikowanych rezultatów praktyk, jeśli istnieją itd.
Dobry przykład: rekomendacje stażystki Anny Salwowskiej
23. Inne sposoby gratyfikacji lub promocji
czyli nagradzania samej realizacji praktyk lub ich dobrych wyników, np. poprzez upominki książkowe, wejściówki na wydarzenia lub łatwiejszy dostęp do płatnego stażu absolwenckiego.
24. Sporządzenie katalogu zadań przykładowych/wysokiej jakości
pod kątem dydaktycznym, jako punkt odnie sienia dla praktykantów i praktykodawców.
25. Stworzenie rankingu praktykodawców i zadań
na praktyki według punktacji ECTS w celu upowszechnienia kryteriów istotnych z punktu widzenia systemu kształcenia oraz ułatwienia wyboru praktykodawców przez studentów. Taki ranking odpowiadałby też na potrzebę istnienia tzw. czarnych list praktykodawców, którzy źle wypełniają swoje zadania i u których studenci i studentki nie mogą liczyć na dobre praktyki, feedback i merytoryczne zadania.
26. Przeniesienie praktyk na starsze lata
gdy student i studentka lepiej wiedzą, czego chcą się nauczyć, co mogą dać z siebie i są bardziej ukierunkowani. Ostatnie lata studiów pozwalają im również wyraźniej odczuć praktyki jako możliwość znalezienia przyszłej pracy, co byłoby dodatkową motywacją.
27. Przejście na praktyki nieobowiązkowe lub na service learning
Pierwsza opcja wywołuje naturalną selekcję podejmowania praktyk przez osoby lepiej zmotywowane i przygotowane, co jest normalnym zjawiskiem na rynku pracy. Takie osoby automatycznie zwiększają motywację po stronie pracodawców i pozwalają im na większą swobodę wyboru zadań.
Druga opcja idzie w przeciwnym kierunku, ale z podobnym skutkiem. Polega na pełnej integracji działań praktycznych studentów poza uczelnią poprzez wdrożenie konkretnej metodologii i zinstytucjonalizowanej formy całorocznej współpracy z pracodawcą w formie osobnego przedmiotu wpisanego w syllabus. Service learning wymaga od kierunków nawiązania ścisłej współpracy z konkretnymi wypróbowanymi pracodawcami i jednocześnie powiązania podejmowanych przez studentów u nich zadań z programem studiów. Daje ona korzyści dydaktyczne niedostępne w mniejszym wymiarze godzin i w formie luźniejszej współpracy z praktykodawcą.
Dobry przykład: UNISERVITATE.- portal sieciowego projektu poświęconego wdrażaniu metody SL na uczelniach katolickich całego świata
28. Organizacja praktyk płatnych
połączone ze stworzeniem odpowiedniej oferty po stronie praktykodawców. Przykładowo praktykant otrzymywałby połowę najniższego wynagrodzenia, co z perspektywy pracodawcy przypominałoby staże z Urzędu Pracy, z czym związane byłyby odpowiednie dostosowania oferty i formy praktyk. Pracodawca musiałby stworzyć ofertę pracy, za której wykonanie chciałby zapłacić praktykantom.
