Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Sztrasberger Szymon

Data i miejsce urodzeniaBezpośredni odnośnik do tego akapitu

1937, Izbica

Miejsce zamieszkaniaBezpośredni odnośnik do tego akapitu

  • przed II wojną światową: Izbica

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Historia Heleny Bodoukh

MiejsceBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Lublin, Izbica

CzasBezpośredni odnośnik do tego akapitu

1939 - 1942

Relacja Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Szymon Sztrasberger urodził się w 1937 roku w Izbicy, w rodzinie Jakowa i Lei Sztrasberger. Miał starsza siostrę Helę. Izbica była miasteczkiem zamieszkanym w 94 % przez Żydów.
W dniu, kiedy Hela miała pójść po raz pierwszy do szkoły, wybuchła wojna i rozpoczęło się bombardowanie miasta. Izbica została uznana za Judenstadt. Do miasta zwożono coraz więcej żydowskich rodzin i dokwaterowywano do domów mieszkańców. Rozpoczęły się łapanki i wywózki. W 1940 r. na krótko, do Izbicy wkroczyli Rosjanie. Proponowali Żydom wyjazd na wschód. Lea namówiła męża, żeby wyjechał do Włodzimierza do swoich braci. Nie wierzyła, że dzieciom i kobietom może grozić niebezpieczeńswto. Jednak po krótkim czasie Jakow wrócił do Izbicy jak tylko usłyszał, że sytuacja robi się coraz bardziej niebezpieczna. Chciał być z rodziną. Kiedy znów zaczęły się łapanki, rodzice przygotowywali różne prowizoryczne kryjówki. Podczas jednej z łapanek ukryli Helę z bratem Szymonem u pewnej pani pod Izbicą, ale była ona zmuszona ich odprowadzić do Izbicy, gdyż do jej domu i kawiarni, którą prowadziła, przychodzil Niemcy i Volksdojcze. 
Rodzice wyrobili też Heli fałszywe dokumenty na nazwisko Danuta Sobieraj i nauczyli modlitwy chrześcijańskiej. Zapłacili Polakowi z Krasnegostawu, który miał ją umieścić w bezpiecznym miejscu. Trafiła do Lwowa do pani Olejnikowej, która nie wiedziała, że Hela jest Żydówką. Po kilku miesiącach pani Olejnikowa kazała temu człowiekowi zabrać dziewczynkę z powrotem. Do Lwowa przyjechała jego córka i zabrała znów do Krasnegostawu, a stamtąd do Izbicy. Jej ani rodziców, ani brata, już tam nie było.
W Izbicy spotkała dwóch kuzynów, którzy przekonali ją, żeby opuściła miasteczko i szukała pomocy za pieniądze. Przez krótki czas była u pana Gorzały pod Izbicą, ale on też bał się dłużej narażać swoją rodzinę i kazał jej iść dalej, najlepiej do Lwowa, gdzie  jej nikt nie zna. Próbowała znaleźć kogoś, kto jej pomoże, chodziła po wsiach, spała w stogach siana, prosiła o jedzenie i pracę.
Kiedy po raz kolejny dotarła do Krasnegostawu, złapało ją dwóch młodych Polaków. Zabrali na kirkut i zrabowali wszystkie pieniądze i palto, grożąc, że jeśli im ich nie odda - wydadzą ją hitlerowcom. Potem zaprowadzili ją na dworzec i dali pieniądze na bilet do Lwowa. Dotarła do Lwowa, gdzie wciąż zmieniając miejsce pobytu pracowała jako pomoc w pobliskich gospodarstwach.
Kiedy skończyła się wojna - ujawniła swoją narodowość i z grupą innych ocalałych Żydów przyjechała do Lublina. Z jej najbliższej rodziny nikt nie przeżył. Trafiła do domu dziecka, najpierw w Lublinie, potem w Chorzowie. Stamtąd przez Czechosłowację, Niemcy, Francję i Cypr, trafiła w 1947 r. do Izraela.

ZdjęciaBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Publikacje dodatkoweBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Światła w ciemności. Sprawiedliwi wśród narodów Świata, Lublin 2008, s. 113 – 119.

Wideo

Audio

Historie mówione

Słowa kluczowe