Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Zofia Wronko-Mitrut - relacja świadka historii z 11 lipca 2013

Wprowadzeniem do wspomnień Zofii Wronko-Mitrut są opowieści z okresu nauki w szkole podstawowej i liceum, a następnie rozpoczęcia studiów polonistycznych oraz początków drogi artystycznej, której rozwój obserwujemy w dalszej części narracji. Głównym jej wątkiem jest „Czarcia Łapa”i kabaret „Czart” z którym związała swoje życie sceniczne. W kontekście tym wspomina jak niesamowitą i zgraną ekipę tworzyli występujący tam artyści, których wymienia z imienia i nazwiska, starając się jednocześnie umiejscowić ich sylwetki w chronologii zdarzeń. Opowiada przy tym o rotacjach personalnych, różnicach w graniu przedstawień w „Czarciej Łapie” a występach w terenie, przytaczając przy tym liczne anegdoty i zabawne wpadki sceniczne. Wymienia także odznaczenia, jakie otrzymała w dziedzinie kultury. Mówi przy tym o realiach dnia codziennego i niewielkich stawkach, jakie otrzymywali artyści za swoją pracę, co w jej przypadku nie uległo zmianie, nawet gdy zdała egzamin artystyczny i stała się zawodową piosenkarką. Opisuje również trudy gry w kabarecie, wyjazd do Legnicy i występ przed żołnierzami rosyjskimi, a następnie obchodzenie kolejnych „leci”i jubileuszy „Czarta” okres stanu wojennego, sytuacje wypowiedzi artystycznej w okresie PRL-u, cenzurę oraz relację z cenzorami. Wspomina również repertuar „Czarta”i opowiada z jakimi problemami musiała mierzyć się na scenie.

Szkoła, przygoda ze studiami i początek drogi artystycznej AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, szkoła, studia, początki w "Czarcie", kabaret "Czart" 1. Szkoła, przygoda ze studiami i początek drogi artystycznej [Skończyłam] szkołę podstawową, a potem ogólniak tak zwany. Maturę zdawałam w Zakrzówku. Miałam trochę przechlapane, bo tam w szkole uczyła moja mama, i mama uczyła mnie również w podstawówce, języka polskiego. Powinnam więc wszystkim dawać przykład, a ja też chciałam trochę porozrabiać na lekcjach, prawda? A jak coś narozrabiałam u innych nauczycieli, to pokój nauczycielski był wspólny, tak że tam...

Czytaj więcej

Skład kabaretu „Czart” i występy w „Czarciej Łapie” AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", członkowie kabaretu "Czart", restauracja "Czarcia Łapa", granie przedstawień 2. Skład kabaretu „Czart” i występy w „Czarciej Łapie” W „Czarcie”była Danusia Wójtowicz, już nie było Lucyny Sienkiewicz, bo wyjechała. Był Piotr Szczepanik, był Leszek Kociński, Jasio Welik, Kazik Łojan, jeszcze chyba Suchory nie było, bo Suchora przyszedł do programu „Wasyl Tiorkin”. Jacek Abramowicz akompaniował jako pianista wtedy. Z tych wszystkich solistek, które tam były, jak gdyby testowane, to w zasadzie ja zostałam tylko. I jakoś...

Czytaj więcej

Moje początki w kabarecie „Czart” AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", początki w kabarecie "Czart", granie przedstawień, Kazimierz Grześkowiak 3. Moje początki w kabarecie „Czart” Pierwszy program, do którego zostałam zaproszona, to był właśnie ten Wasyl Tiorkin . Nie pamiętam kto to stworzył, kto to napisał, ale wiem, że z Danusią śpiewałyśmy: „Tibiliso urzekło mnie urodą swą” I tak dalej. Na dwa głosy śmy śpiewały. To przecież znana pieśń w tamtych czasach była. Ale wtedy, to po prostu może dwie piosenki śpiewałam. Potem był 1964...

Czytaj więcej

Wyjechałam do Moskwy z piosenką radziecką AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, wyjazd do Moskwy, piosenka radziecka 4. Wyjechałam do Moskwy z piosenką radziecką To był 1967 rok. Wtedy wyjechałam do Moskwy z piosenką radziecką. Reprezentowałam Lublin, jako że wygrałam w województwie lubelskim, jako przedstawicielka z Lublina. I byłam w Zielonej Górze, a w nagrodę był wyjazd na trzytygodniowy pobyt do Moskwy. I tam właśnie występowaliśmy. Byliśmy na koncercie chóru Aleksandrowa w Teatrze Wielkim, jako goście byliśmy zaproszeni. No oczywiście wszystkich tam zawlekli do Lenina, tak że widziałam...

Czytaj więcej

W „Czarcie” była ciągła rotacja AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", członkowie kabaretu "Czart", granie przedstawień, restauracja "Czarcia Łapa" 5. W „Czarcie” była ciągła rotacja Przedtem, to raczej więcej było amatorów. Ja też jeszcze byłam amatorką, do 1972 roku, bo dopiero jak przyjechałam z Finlandii, to złożyłam egzamin eksternistyczny w Warszawie pod przewodnictwem profesora Bardiniego. Uzyskałam uprawnienia zawodowe, i już stałam się zawodową piosenkarką, ale to wcale nic nie zmieniło, nawet w pieniądzach. Można by powiedzieć, że miałam takie same stawki, jak wszyscy wykonawcy w...

Czytaj więcej

W pewnym momencie zajęła się nami Estrada AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, Estrada Lubelska, kabaret "Czart", członkowie kabaretu "Czart", granie orzedstawień, zabawne sytuacje, Anna Świetlicka 6. W pewnym momencie zajęła się nami Estrada Estrada po prostu w jakimś momencie się nami zajęła, bo właściwie tutaj, to byliśmy przy jakichś związkach zawodowych muzyków, Jacek Abramowicz był jakimś przedstawicielem. Nawet pieniądze przecież musiały przez jakieś instytucje przechodzić. Tak że w pewnym momencie, jak wzięła nas „Estrada” to wtedy był cały skład właśnie z teatru. Dużo było wykonawców. A tych takich...

Czytaj więcej

Próby odbywały się w „Czarciej Łapie”, jak już wszyscy goście wyszli AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", członkowie kabaretu "Czart", próby, restauracja "Czarcia Łapa", Piotr Suchora 7. Próby odbywały się w „Czarciej Łapie”, jak już wszyscy goście wyszli Próby niestety odbywały się w „Czarciej Łapie” jak już wszyscy goście wyszli. Na jedenastą śmy się schodzili, mniej więcej, i wtedy trwały próby do pierwszej. Było to wspaniałe, bo były nasze koleżanki kelnerki, a myśmy byli tak zaprzyjaźnieni z tymi wszystkimi kelnerami, sprzątaczami, z babcią klozetową, z panią szatniarką. To była jak rodzina...

Czytaj więcej

Na występach pojawiali się oficiele Tekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", nagrody, Stanisław Bora 8. Na występach pojawiali się oficiele Zawsze byli oficiele. Przede wszystkim wydział kultury, cenzorzy. Zapraszani byli tak samo, w tej chwili to wojewodowie, a przedtem, to pierwsi sekretarze. Naszym mecenasem był Bora, który faktycznie żadnej premiery nie opuścił, i bardzo nas tak hołubił. Właśnie te wszystkie odznaczenia, które tam mieliśmy: Zasłużony dla Lubelszczyzny, dla miasta Lublina, w całości dostaliśmy jako kabaret „Czart” Złota Czarcia Łapa - czarcią łapę na drewnianym takim...

Czytaj więcej

Odznaczenia w dziedzinie kultury AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", nagrody, odznaczenia, spotkania ludzi kultury 9. Odznaczenia w dziedzinie kultury Pamiętam, że również było takie odznaczenie: Zasłużony dla miasta i kultury, przeważnie dostawali ci wykonawcy, którzy pracowali jak gdyby społecznie. Bo do czasu uprawnień moich, które uzyskałam w 1972 roku, to jako amatorka miałam bardzo małe stawki, wszyscyśmy takie mieli. Na występach w Domu Kultury Kolejarza, gdziekolwiek jeździłam, to wszystko było społecznie. Myśmy się przygotowywali, nikt nam za to nie płacił. I w zasadzie,...

Czytaj więcej

Stawki za grę nie były wysokie AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", stawki za grę, egzamin zawodowy, rozpoznawalność 10. Stawki za grę nie były wysokie Zrobiłam uprawnienia zawodowe, nawet z tego względu, że ambicjonalnie. To trzeba było egzamin zdać i trochę materiału opanować, żeby zdać, bo tak za nic nie dawali w Warszawie. Profesor Bardini był dosyć groźny, trochę się bałam, ale za pierwszym razem jakoś przebrnęłam to, i bardzo się z tego cieszyłam. Ale pamiętam, że nawet wtedy nie dostałam wyższej stawki. Ja po prostu...

Czytaj więcej

Wystąpiliśmy w Legnicy jako gwiazda wieczoru AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", Legnica, występ w Legnicy, żołnierze radzieccy 11. Wystąpiliśmy w Legnicy jako gwiazda wieczoru Pojechaliśmy do Legnicy na występ. To było chyba na terenie jednostki wojsk Armii Radzieckiej, bo to była duża sala, piękna. Tam byli tacy znani wykonawcy, jak „Elita” były również „WałyJagiellońskie” To był „Satyrykon” ale występowali głównie amatorzy. To było trzy dni jakoś, a myśmy trochę jako gwiazdy takie byli, nie jako amatorzy. W konkursie nie braliśmy udziału, tylko jako wykonawcy, dla...

Czytaj więcej

Obchodziło się głównie „lecia” Czarta AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", obchody dekad istnienia kabaretu, członkowie kabaretu "Czart" 12. Obchodziło się głównie „lecia” Czarta Zawsze czekało się do jakichś „leci” Na dwudziestolecie, to pamiętam, że wtedy od Mariusza Dmochowskiego, bo była ministerialna nagroda, dostałam tysiąc złotych i piękny dyplom. Gdzieś to mam. Jeszcze były wtedy wręczane z rąk prezydenta złote odznaki, bo to przeważnie przy okazjach jakichś „leć”to było. I potem, przy końcu, jak już prawie śmy nie grali, to Danusia Wójtowicz jeszcze ściągnęła nas...

Czytaj więcej

Tworzyliśmy ciągle coś nowego AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", twórczość kabaretu "Czart", zabawne sytuacje 13. Tworzyliśmy ciągle coś nowego Nie było przymusu, że w tym roku musi być Szopka, tylko po prostu coś się działo. „Nowy program! Nowy program! Trzeba coś nowego stworzyć!” Więc się szybko robiło to. Trzeba było na baczność być cały czas, żeby to chwytać, bo to i tekst opanować, i nauczyć się, i wyćwiczyć, i wszystkie ruchy, i z której kulisy się wchodzi do której. To było bardzo ważne,...

Czytaj więcej

Każda „szopka” miała inny tytuł AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", twórczość kabaretu "Czart", "Szopki" 14. Każda „szopka” miała inny tytuł Pierwsza „Szopka” to była w 1964 roku.Ja w niej nie uczestniczyłam. Potem była Szopka Nadbystrzycka, Porozbiorowa. Nie wiem na czym to polegało. Potem była w 1977 roku szopka nasza, znowu. To wtedy byłam w tej ciąży właśnie. Potem była w 1986 roku Szopka Całoroczna, była załóżmy tylko na święta. Tak była dostosowana, że można było nawet jechać i w terenie grać.

Czytaj więcej

„Cio pan” i striptiz AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", striptiz, występy kabaretu 15. „Cio pan” i striptiz Dokładnie nie pamiętam, ale Kazio mówił, że była jakaś panienka ze Świdnika. Bardzo była taka zasobna w przody,jak to mówili koledzy. I ładna była, nawet kobietom się podobała. I to było bardzo delikatnie zrobione, bo ona wychodziła w takiej zasłonce delikatnej na sobie. Właściwie wychodziła w stroju i robiła jak gdyby striptiz, a światło się ściemniało i dlatego panowie na samym końcu już byli bardzo źli,...

Czytaj więcej

Odjęłam sobie lat AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", anegdoty, Kazimierz Grześkowiak 16. Odjęłam sobie lat Przed odznaczeniami Kazio musiał zebrać nasze dane - kto, gdzie, w którym roku się urodził i tak dalej. No i wcześniej Basia dyktowała Kaziowi z którego jest roku, a ja byłam zrozpaczona, bo byłam starsza od niej o jakieś cztery lata. No i w związku z tym podałam 30 październik 1940 któryś. No i po jakimś czasie Kazio przychodzi do mnie: „Słuchaj, twoje odznaczenie zostało odrzucone” Ja...

Czytaj więcej

Mieliśmy ciężką pracę, a zarabiało się niewiele AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", zarobki, granie przedstawień, gra w terenie 17. Mieliśmy ciężką pracę, a zarabiało się niewiele Jedni chcieli należeć do „Solidarności” drudzy nie. Gównie ci, co byli na etatach, pracowali załóżmy w Operetce czy w Teatrze im. Osterwy. Ale myśmy byli jak gdyby nie zrzeszani w czymś takim, jako że myśmy na etatach nie pracowali i nikt nam nie deklarował. Myśmy byli takie wolne ptaki, i nikt nas nie zmuszał, żeby się gdzieś zadeklarować, w związku...

Czytaj więcej

W dniu wprowadzenia stanu wojennego mieliśmy zaplanowane trzy występy AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", stan wojenny 18. W dniu wprowadzenia stanu wojennego mieliśmy zaplanowane trzy występy Myśmy jeździli, zapraszani byliśmy przez Towarzystwo Wiedzy Powszechnej w Chełmie, Zamościu, na różne występy. Byli zaprzyjaźnieni z panem Balawejderem, te ośrodki również. I pamiętam, że zaprosił nas Dom Kultury w Chełmie. Były trzy występy w stanie wojennym, w tym pierwszym dniu zaplanowane, bo to była niedziela. Ja to po raz pierwszy mówię, nigdy o tym nie mówiłam. To była zima, wiadomo. Kolega...

Czytaj więcej

Nasz program a władza AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", stan wojenny, cenzura 19. Nasz program a władza Graliśmy Głębokie zanurzenie. I jak graliśmy program, to był stan wojenny, trzynastego. I już przestaliśmy grać, bo wiem, że niedługo śmy grali. To było Głębokie zanurzenie. Mieliśmy bardzo proroczy tytuł programu powiedziałabym. A potem już 1983 rok i Rozmowa kontrolowana. I dalej już szło. I co z tego? A w Co dalej? dwie dziewczynki, ze skakanką, i śpiewałyśmy: „Pan Zero z elementarza wciąż pani Zero powtarza:...

Czytaj więcej

Nie jestem aktorką, tylko piosenkarką AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", występy na scenie 20. Nie jestem aktorką, tylko piosenkarką Najlepsza w reżyserii była Danusia Wójtowicz. Ona miała tak ciekawe pomysły i z takiej małej rzeczy, z małego rekwizytu potrafiła coś stworzyć, co naprawdę i pomagało wykonawcy, i było śmieszne, i było fajne, i publiczność fajnie chwytała. Było to czytelne, tak mi się wydaje. Ja w zasadzie byłam w programie, w „Czarcie” jako piosenkarka zatrudniana, nie jako aktorka. Ale przyszły czasy, że trzeba było dwa...

Czytaj więcej

W „Czarcie” zawsze były piosenki AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", program kabaretu "Czart", piosenka kabaretowa 21. W „Czarcie” zawsze były piosenki Zawsze były piosenki, nadmiar piosenek nawet. Kompozytorzy nasi - Jurek Matwijów, bo takie jest jego nazwisko, a „Malt”pseudonim, i Jacek Abramowicz, byli tutaj niezastąpieni. Jacek miał zawsze do tych piosenek takie podejście, że lekko pisał, leciutkie te piosenki. Może nie do banalnych tekstów, ale do lekkich. A Jurek Malt, to były bardzo takie poważne rzeczy, i uważam, że to jest talent zmarnowany, niewykorzystany,...

Czytaj więcej

W „Czarcie” mieliśmy różne zabawne piosenki AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", program kabaretu "Czart", piosenka kabaretowa, relacje z publicznością, zabawne sytuacje 22. W „Czarcie” mieliśmy różne zabawne piosenki Był ten pan z telewizji łódzkiej, bardzo sympatyczny, miły, ale chyba najmniej nam dał. Dużo dał pan Żechowski. W pierwszych programach mnie nie było, to Bitnerówna nam układała, ta słynna primabalerina polska. Jakieś układy były robione, ale mnie jeszcze w tych programach nie było. Potem Danusia Abramowicz też nam układy robiła. Bo myśmy mieli zespół pieśni i...

Czytaj więcej

Mieliśmy cenzora imieniem Jasio, myśmy się z nim w zasadzie przyjaźnili AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", cenzura, relacje z cenzorem 23. Mieliśmy cenzora imieniem Jasio, myśmy się z nim w zasadzie przyjaźnili Nie będę mówić nazwiska, ale był taki Jasio. Bardzo przyjemny, ładny chłopak. Myśmy się z nim przyjaźnili w zasadzie, no ale on też musiał swoje robić. Był po polonistyce. Ponieważ śmy go znali, to już wiedzieliśmy, że jak jest Jasio, to już wiadomo, że trzeba lecieć tekstem, który jest w scenariuszu. Ale jeśli go nie było, to zawsze...

Czytaj więcej

Damskie głosy w „Czarcie” AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", kobiety w kabarecie, Danuta Wójtowicz, przygody na scenie 24. Damskie głosy w „Czarcie” Graliśmy na Dzień Kobiet, na 8 marca. To było tak zrobione, że dwa przedstawienia były, od dziesiątej się już działo, dwa przedstawienia rano, a czasami było ich sześć. Przychodziły panie z różnych zakładów pracy i myśmy grali. Jak to się mówiło? „Goździk, buzi...”i tam jakieś ciastko, no i program nasz. Na jednym spektaklu, gdzie grałam razem z Danusią Wójtowicz, pamiętam, że...

Czytaj więcej

Parodia Ryszarda III w workach AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", przygody na scenie, zabawne sytuacje 25. Parodia Ryszarda III w workach Pamiętam, że w jednym programie „Czarta”była jakaś parodia Ryszarda Trzeciego – Ryszard Trzeci. I myśmy zagrali go w jakichś workach. Mieliśmy nakładane worki dotąd, do szyi. Każdy był w jakimś worku. I tak śmy skakali, no bo jak to chodzić w workach. I to było cały czas. Danka chyba była królową, ja jakąś księżniczką, Łojan był królem czy coś. No, w każdym bądź...

Czytaj więcej

Ryszard Dunin AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", Ryszard Dunin 26. Ryszard Dunin Aleksy, ten aktor, w „Norze”mówił te wszystkie Majakowskie kwestie. Tam już troszkę było po jakichś drinkach, i tu wszyscy tańczą, bawią się, a Rysio Dunin siadał do pianina i były kantaty wygrywane z całej siły. A Aleksy stał i: „Wolność niech będzie...”i Broniewskiego, Majakowskiegochwalił. I to był taki właśnie misz-masz fajny, że oni swoje, a myśmy tam swoje - tańce były i tak dalej, tego nie zapomnę. Dunin limeryki...

Czytaj więcej

Wpadka za kulisami AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, kabaret "Czart", granie przedstawień, zabawne sytuacje na scenie 27. Wpadka za kulisami Z takich jeszcze śmiesznychwydarzeń, to może opowiem jak mieliśmy próby, i jeszcze okna były niezasłonięte od strony apteki, i od strony Trybunału, więc wypadało się na scenę, coś się tam tego, i z powrotem. Takie były próby. Bo pierwsze, to się czytało, siedziało, jeszcze się nic nie zasłaniało. A potem już było tak, że jednak zasłonka od strony widowni była, ale po prostu nasze...

Czytaj więcej

Zdjęcia

Wideo