Lipsko – akcja „Reinhardt”

Społeczność żydowska w czasie II wojny światowejBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Utworzenie getta: wiosna 1942 roku.

Liczba żydowskich mieszkańców: około 2100 osób (kwiecień 1940 roku), 1852 osoby (maj 1941 roku), od 1600 do 2000 osób (grudzień 1941 roku), 3600 osób (październik 1942 roku).

Przesiedlenia do Lipska: zachodnia Polska, Łódź (przełom 1939/1940 roku); Chotcza i okolice (marzec 1942 rok); okoliczne miejscowości (przed październikiem 1942 roku).

Likwidacja getta: 17 października 1942 roku.

Kierunek deportacji: Skarżysko-Kamienna (przed październikiem 1942 roku), przez Tarłów do obozu zagłady w Treblince (17 października 1942 roku, ponad 3000 osób).

Masowe egzekucje: 12 osób (9 września 1939 roku), od 60 do 80 osób (9 września 1939 roku, synagoga).

6 grudnia 1941 roku starosta powiatu Hans Zettelmeyer zarządził utworzenie getta w Lipsku, jednak rozkaz ten został wprowadzony w życie dopiero na wiosnę następnego roku. Przeludnione getto obejmowało kilka uliczek w centrum miasta. Panował w nim głód. Mimo zamknięcia wielu domów modlitwy, religijni Żydzi kontynuowali celebrowanie świąt i odmawianie modlitw w domach. Wieczorem i w nocy obowiązywała godzina policyjna.

Przebieg akcji „Reinhardt”Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Wiosną i latem 1942 roku niemieccy żandarmi organizowali łapanki do obozów pracy. W czasie jednej z akcji zginęli m.in. Goldfarb i Helena Rozencwajg. Około 30 Żydów poniżej 30 roku życia zostało wywiezionych do obozu pracy w Skarżysku-Kamiennej. By uniknąć deportacji niektórzy zorganizowali sobie kryjówki. Niedługo przed likwidację getta niektórym osobom udało się uciec z nieogrodzonego obszaru dzielnicy żydowskiej.

Ze względu na bliskie położenie linii kolejowej getto stało się jednym z punktów zbornych dla żydowskich mieszkańców z okolicznych miejscowości m.in. z Chotycza. W październiku liczba mieszkańców getta wzrosła do 3600 osób.

17 października getto zostało otoczone przez miejscowych żandarmów (pod dowództwem Luchenedera), oddział pomocniczy przysłany z Radomia oraz miejscowych żydowskich policjantów. Społeczność żydowska dostała rozkaz zgromadzenia się na rynku. Pewnej liczbie osób udało się uciec i schronić u chrześcijańskich znajomych, inni dołączyli do oddziałów partyzanckich w pobliskich lasach. Ponad 3000 osób deportowano do getta w Tarłowie, a stamtąd do obozu zagłady w Treblince.

Po akcji likwidacyjnej miejscowi chrześcijanie wprowadzili się do opuszczonych domów na terenie getta.

W grudniu 1942 roku niemieccy okupanci zamordowali trzech członków polskiej rodziny ukrywającej u siebie Żydów. 

PamięćBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Jedyna ocalała macewa na cmentarzu żydowskim, źródło zdjęcia, licencja Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe 

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

• Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement auf Grund Der Summarischen Bevölkerungsbestandsaufnahme am 1. März 1943, Herausgegeben vom Statistischen Amt des Generalgouvernements, Burgverlag Krakau 1943, s. 65.
• Lehnstaedt S., Lipsko, [w:] The United States Holocaust Memorial Museum Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, Megargee G.P., M. Dean [red.], t. II, cz. A, Bloomington–Indianapolis 2012, s. 254.
• Lipsko, [w:] The Yad Vashem Encyclopedia of the Ghettos During the Holocaust, G. Miron, S. Shulhani [red.], tom I, A–M, Jerusalem 2009, s. 402.
• Urbański K., Zagłada Żydów w dystrykcie radomskim, Kraków 2004.

*Autorzy treści zamieszczonych na stronie dołożyli wszelkich starań, aby dotrzeć do aktualnego stanu badań nad przebiegiem akcji „Reinhardt” w danej miejscowości oraz informacji o inicjatywach upamiętniających lokalną społeczność żydowską. Prosimy o kontakt wszystkie osoby, które mogą przyczynić się do aktualizacji tych treści. Kontakt: [email protected]