Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

„Wesele” Ignacego Gogolewskiego - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

„Wesele” Ignacego Gogolewskiego Upiora grałem ja, czyli Szelę, Dziada grał Gońda, „Gadu, gadu, stary dziadu. Trza się do roboty brać, [kubeł wody], gębę myć”, bo to ten Szela oszalały, który był mordercą, cały okrwawiony byłem. A potem była ciekawostka. Mianowicie, jak Gogol już pojechał, skończył z nami granie, Dziennikarza grał przepięknie, wtedy wchodził Piotrek Wysocki, który wcześniej grał Nosa, czyli poetę Noskowskiego, który tam jest, ten pijak, Noskowski. A kiedy Piotrek już grał to, no to prosił Gogol, żebym ja...

Czytaj więcej

„Zemsta” Jana Świderskiego - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

„Zemsta” Jana Świderskiego Robił ją Jan Świderski za dyrektora Gogolewskiego. Premiera była w [19]84 chyba roku. Jasio Uryga gra Dyndalskiego, przepięknie zagrał. [Ja grałem] Śmigalskiego, Grażyna Jakubecka grała Klarę. Świderski grał Cześnika, Henio Sobiechart jako Wacław, syn Rejenta, Gogolewski grał Rejenta. Papkina Piotrek Wysocki i Podstolinę grała Nina Skołuba. Jak Świder wyjechał za kilka dni, to potem grał Cześnika Włodek Wiszniewski. Rysio Kolaszyński, który grał w tym spektaklu Perełkę, kucharza, zmarł, bidulka, i wobec czego ktoś tam zagrał za mnie...

Czytaj więcej

„Szewcy” Wowo Bielickiego - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

„Szewcy” Wowo Bielickiego Czeladnika szewskiego [grał] Wiesiek Motek, przeuroczy chłopak z Zamojszczyzny, niestety, od wielu, wielu lat nie żyje. Gdzieś pod Zamościem, pamiętam, Szewnia, jakaś mała dziura, gdzie pojechałem dzieciom rozmaite historie czytać i rysować. Rysowałem im tam, rozdając rysunki. I po wielu, wielu latach gramy z tym Moteczkiem i on mówi: „Słuchaj, taki aktor podobno był tu w Lublinie, który mi rysunek dał, jak był [u nas]”, bo on był w szkole powszechnej wtedy. Ja mówię: „Motek, to byłem...

Czytaj więcej

„Iwanow” Ignacego Gogolewskiego - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

„Iwanow” Ignacego Gogolewskiego Robił „Iwanowa” Gogol, przepiękne, znakomite dekoracje zrobił Mądzik. To były właściwie takie słupy, nie słupy, jakieś takie pylony dziwne. Biele, ciemnie. Lilka Jankowska robiła kostiumy. Jan Wojciech Krzyszczak gra Michaiła Borkina, dalekiego krewnego Iwanowa, administratora. Ja gram Lebiediewa, prezesa zarządu ziemskiego, alkoholika, pijaka. Jurek Mędrkiewicz, zwany przez nas Hrabią od tej pory, gra hrabiego Szabelskiego. No, Gogol gra Iwanowa znakomicie. Całe towarzystwo z Iwanowem, z Lebiediewem, z hrabią – taka rosyjska, otwarta, szeroka dusza, jednocześnie marazm, tęsknota....

Czytaj więcej

„Lublin – tamte dni” Wojciecha Wiszniewskiego - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

„Lublin – tamte dni” Wojciecha Wiszniewskiego To było robione na pewną akademię – 22 chyba lipca w [19]79 roku – na zamówienie. Wiszniewski to zlepił. To było posiedzenie Krajowej Rady Narodowej, gdzie występowały autentyczne postaci, w sali kolumnowej w Lublinie to się działo. Myśmy to zagrali na scenie. Ciekawostką było to, że po pierwszym spektaklu kazano zdjąć, ponieważ parę osób, które tam wtedy były w tej Krajowej Radzie Narodowej, zostało aresztowanych i przepędzonych. Maciek Polaski grał Ministra Skarbu, Sommersteina. Sommersteina...

Czytaj więcej

„Pastorałka” Barbary Fijewskiej - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

„Pastorałka” Barbary Fijewskiej „Pastorałka” była robiona przez ukochaną moją aktorkę, Baśkę Fijewską, w [19]80 roku, w styczniu. Scenografię robił Ukleja. Kiedyś był pół roku dyrektorem. To wszystko były stroje takie ludowe. Grałem Heroda, Śmierć grała Nina Skołuba, a kolega Edek Żentara grał Diabła. Fajnie nam się to grało. Żentara rok czy dwa lata temu nie wytrzymał presji i gdzieś tam w Tarnowie czy gdzieś, no, odszedł na własne życzenie. Z Barbarą Fijewską bardzośmy się lubili i pozwoliła mi sobie mówić...

Czytaj więcej

„Bezimienna gwiazda” Calina Floriana - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

„Bezimienna gwiazda” Calina Floriana Sebastian to jest jeden z wybitnych rumuńskich autorów, to sztuka dziewiętnastowieczna. Myśmy nazywali [ją] „Beznadziejna gwiazda”. Robił to bardzo fajny Calin Florian, Rumun. Myśmy to mieli w [19]79 roku w kwietniu. Grubcio Wiszniewski [grał] naczelnika dworca, Stefan Lipiec, taki uroczy kolega, grał jakiegoś kolejarza. Stefcio Lipiec potem kabaret bardzo piękny zrobił, potem niepotrzebnie do Warszawy poszedł, u nas ładnie grał. Ja grałem tutaj takiego chłopa, który o coś się tam naprasza. Henio Sobiechart [grał] profesora. Gdzieś...

Czytaj więcej

„Operetka” Józefa Grudy - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

„Operetka” Józefa Grudy To robił Józef Gruda, a scenografię robiła Lilka, Barbara Jankowska. Muzyka Piotra Mossa. Ja grałem Lokaja Księżnej, Małgosia grała Lokaja Księcia, oczywiście Małgosia miała wąsy. To były bardzo fajne role. Gościnnie zagrał Himalaja Ryszard Barycz, Nina Czerska Księżną Himalaj zagrała i Piotrek Wysocki, który tutaj zagrał Hufnagla, piekielna dla Piotrka rola, dlatego że muzyka była zwariowana zupełnie, Piotrek mieścił się, ale to było tak strasznie szybko, tak szybko musiał śpiewać. Myśmy z Niną Skołubą stali obok siebie...

Czytaj więcej

„Rozmowy z katem” Stanisława Bielińskiego - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

„Rozmowy z katem” Stanisława Bielińskiego To był kwiecień [19]78 roku. To adaptacja Hubnera była, według Moczarskiego, który razem ze Stroopem siedział w jednej celi, obydwaj [odbywali] karę śmierci. Stroopa zagrał gościnnie Ryszard Barycz, on zresztą jeszcze potem w „Operetce” u nas chyba [grał]. Ja robiłem Gustawa Schielke, żandarma, który był uniewinniony, Moczarskiego robił Piotruś Suchora. Jako ciekawostkę [powiem, że] spotkałem kiedyś takiego pana, to był pułkownik Armii Ludowej, Flis, on mieszkał na Głębokiej, ja też tam mieszkałem. Zaprosiłem go do...

Czytaj więcej

„Egzamin” Józefa Słotwińskiego - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

„Egzamin” Józefa Słotwińskiego „Egzamin” Gawlika to była sztuka bardzo fajna. To była taka historia o nauczycielach i była córka sekretarza partii. No, na one czasy to bardzo taka była sztuka odważna. Była córka, która, no, była oślicą zupełnie. Przepięknie grała to Anka Paterówna. Ja grałem sekretarza, nazywał się Malawski, to właśnie jego córka była oślica i wstrętna. Małgosia Nieśmiałowska była nauczycielką i ten właśnie sekretarz, tatuś, przyszedł pytać, jak tam, a Małgosia powiedziała, co trzeba, tatusiowi, tatuś się nie obraził....

Czytaj więcej

„Baba-Dziwo” Celestyna Skołudy - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

„Baba-Dziwo” Celestyna Skołudy Celestyn Skołuda reżyserował, a scenografię robiła Lilka Jankowska. Normana Gondera grał Zbyszek Sztejman, Torończykówna mała, Krysia Torończykówna, świeżo po szkole albo przed egzaminem jeszcze, ona chyba maturę zdała i u nas zaczynała, mała Ania, do tej pory ja ją nazywam mała, mimo że dorosłą jest kobietą już, grała Halimę. Jej narzeczonego grałem, Kołopuka [Genora – red.], z prawdziwymi wąsami. Jak idiota wyglądałem, Hala, moja żona, śmiała się z tego. Baśka grała jeszcze Kaczkowska, Maliszewski, Kuduk, Mrowińska taką...

Czytaj więcej

„Po górach, po chmurach” Henryka Mozera - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

śpiewu „Po górach, po chmurach” Henryka Mozera To był styczeń [19]77 roku. To jest sztuka Ernesta Brylla. Turski muzyka, Henryk Mozer robił. No i tutaj myśmy sobie odstawiali takich żołnierzy. Tacy à la legioniści, nie ma imion. Podoficera gra Henio Gońda, on tam taki monolożek miał. [Jednym] statystą był rekwizytor Zbyszek Pietrzak, mąż naszej Jadzi Pietrzakowej, znakomitej fryzjerki. Myśmy wchodzili, szliśmy przez widownię, Zabramny słuchu nie miał żadnego, Pietrzak jeszcze gorzej, natomiast ja usiłowałem, ale jak tylko wchodziliśmy, zaczynaliśmy śpiewać,...

Czytaj więcej

„Stary dom” Kazimierza Brauna - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

anegdoty „Stary dom” Kazimierza Brauna Nazwisko [autora] było Kolano, ale on nazywa się Tetter, zrobił taką sztukę „Stary dom”, myśmy to w lipcu w [19]74 roku zagrali. Sprawa tyczyła po prostu wejścia naszych żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego do jakiegoś tam domu tu na Lubelszczyźnie, takie sobie śmieszne. Zbyszek Górski grał Michała, właściciela tego domu grał Piotrek Wysocki, [grała] Ela Skrętkowska, ona jeszcze wtedy nie zrobiła chyba dyplomu, u nas pograła sobie, pograła, zrobiła dyplom, a jakże, a potem grała „Jaka...

Czytaj więcej

„Stara kobieta wysiaduje” Kazimierza Brauna - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

„Stara kobieta wysiaduje” Kazimierza Brauna Robił to Kazio Braun, odkrywcze to zupełnie. Grała Wanda Wieszczycka tę, która tam wysiadywała. To [było grane również na] podwórku teatralnym, w tej chwili jest tam parking, przy portierni, od Peowiaków. Braun przy współpracy Targońskiej plastyk, wymyślił, że Wanda Wieszczycka, grająca tę starą kobietę, co tak z trudem wysiadywała, siadała okrakiem na takim normalnym dużym koszu okrągłym na śmiecie, klapa była wywalona i robiła takie miny, jakby rodziła, i z tyłu wyłaziły wszystkie postacie, a...

Czytaj więcej

„Dwa teatry” Józefa Jasielskiego - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

„Dwa teatry” Józefa Jasielskiego [Grałem w akcie] „Powódź”, gdzie [bohaterowie] na strychu siedzą, czekając na pomoc. Siedzi Andrzej, [jego żona, którą grała] Zyta Połomska, dzieciątko i ojciec, Rysio Pałczyński grał mojego ojca. Rysio był łodzianinem, łódzką szkołę kończył i cieszyliśmy się, jak mówił zawsze: „jadom z pomocom”. Fajny chłopak był Rysio. Polegała sprawa na tym, że w końcu przejeżdżała przeciążona łódź przez scenę i syn nie zabierał ojca, tylko żonę i małe dziecię. Kapitana na tej łodzi grał Wald Starczyński,...

Czytaj więcej

„Szósty lipca” Kazimierza Brauna - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

Iwanowicz Jewdoszenko „Szósty lipca” Kazimierza Brauna Był to kwiecień roku [19]70, robił to Braun, to na jakieś konto było wystawiane. [Był] Podwojski, jakiś komunista, to go grał Maniuś Drozdowski z gałgańskim spojrzeniem. Lenina, nie łysego, grał bardzo fajnie Tadzio Borowski, potem grywał lekarza z brodami. [Były] dwie robotnice, które biednego rewolucjonistę opatrują, bo go ci paskudni mienszewicy ranili. Ja gram Daniszewskiego, to był taki enkawudzista, ochrona Lenina. A te dziewczęta to były Ula Rydzewska i Ewa Kania. A szaszkę miałem...

Czytaj więcej

„Kleopatra i Cezar” Kazimierza Brauna - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

„Kleopatra i Cezar” Kazimierza Brauna W [19]68 roku robił to Kazimierz Braun, a scenografię nie byle kto – Otto Axer. Fortuniusa grałem niejakiego, Tadzio Zadora grał Centuriona, Centuriona jakiegoś tam, Karol Siedlecki grał Centuriona II. Zbyszek Szczapa grał Rycerza, Egipcjanina, a my byliśmy Rzymianie. [Kleopatrę] grała Basia Karchowska. Znakomicie zagrał Cezara Krystyn Wójcik, wielki, wspaniały aktor. Miałem ten honor, że proszono mnie, kiedy odszedł – po pół roku na emeryturze – [o przemowę] nad jego grobem. No, Basia też kilka...

Czytaj więcej

„Nocna opowieść” Jerzego Wróblewskiego - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

„Nocna opowieść” Jerzego Wróblewskiego „Nocną opowieść” Choińskiego robił Jurek Wróblewski w [19]66 roku, a Chojak- Myśko, bardzo urocza dziewuszeczka, robiła scenografię. Jest to historia o łajdakach, łobuzach, którzy napadli, gwałcili, a w końcu milicja ówczesna aresztowała tych wszystkich łajdaków. Szofera Kowalskiego gra Felczyński. Krzysiu Różycki grał Grubego, nie wiem dlaczego, bo chudziutki był. Ja grałem Cwaniaka. Tadzio Zadora Marka grał, bardzo pozytywna postać. Drozdolo grał Zezowatego, Marek Idziński, również postać pozytywna, czyli biją się z tymi łobuzami, gra Starszego pana....

Czytaj więcej

„Robin Hood” Stanisława Milskiego - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

„Robin Hood” Stanisława Milskiego Jest to rok [19]66, robił go Stanisław Milski, Janusz Warpechowski robił scenografię. Asystentem reżysera był Marian Drozdowski, grający jednocześnie rolę Robin Hooda. Nasz znakomity kiedyś zawodnik, szermierz Andrzej Gottner, układał nam walki, ale Maniuś nie bardzo się przykładał i na premierze czy na generalnej myśmy wszyscy tłukli się, walczyli, a Maniuś ni be, ni kukuryku, wobec tego Milski, wyrywający sobie włosy z rozpaczy, stwierdził: „Jak Maniuś wyjmuje rapier, to wy wszyscy uciekacie”. No i taka walka...

Czytaj więcej

Zygmunt Fok i Stefania Błońska - Ludwik Paczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

Charakterystyczny aktor, który był ranny w głowę, był w wojsku i gdzieś dostał odłamkiem, był ranny przy forsowaniu Odry, nadzwyczaj przyzwoity, porządny. Zygmuś Fok ożenił się ze Stefą Błońską, więźniarką Majdanka, młodocianą więźniarką, o której między innymi pani Mendryk, również więźniarka, pisze „Niebo bez ptaków”. Ja odwiedzałem ich, mieszkali na Tatarach. Stefa Błońska, byłem pod jej ogromnym wpływem, ponieważ była to szalenie mądra kobieta i opowiadała o przeżyciach Majdanka tak normalnie, prawda, bez żadnych ach, ach, och, och. Kilka lat...

Czytaj więcej