Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Pobyt w więzieniu na Zamku Lubelskim po wojnie - Jan Zięba - fragment relacji świadka historii z 19 marca 2004

Urodziłem się 23 lutego 1906 roku w Hucie Brzeskiej. W Puławach zamieszkałem w 1930 roku. Tu się ożeniłem i tu pracowałem w RKU Puławy, w instytucji wojskowej.

[Zamieszkałem na ulicy] 6 Sierpnia, ulica była nad Wisłą, tuż za mostem w lewo.

Pracowałem w RKU Puławy [do wybuchu wojny], po zajęciu przez Niemcy Puław, byłem bez pracy, ale ludność poprosiła, żebym został przewodniczącym miejskiej rady i zostałem. Aresztowano mnie [po wojnie], bo należałem do AK. Partia chciała, żebym [będąc w radzie] wystąpił z AK i się zaangażował, ja się nie zgodziłem, [dlatego] aresztowano mnie. Najpierw byłem [trzymany w Puławach] w UB, a później odwieźli mnie do Lublina, tam [trafiłem na] ulicę Krótką, to była taka kaźnia, tam mnie trzymali miesiąc, bili, katowali, człowieka mieli za nic. W czasie tego katowania, nic im nie powiedziałem. Po miesiącu zostałem odstawiony na Zamek i tam siedziałem do chwili zwolnienia. Stamtąd mnie wzywali na rozprawę w Lublinie, nie przyznałem się, także dostałem cztery lata więzienia i pozbawiono mnie praw obywatelskich przez sąd rosyjski. Prokuratorem był Feldman, a sędzią był Kirche, obydwaj byli Żydami. Feldman, żądał, żeby dla Zięby prędko bramy więzienne się nie otworzyły.

Tak żądał. Mimo wszystko, na podstawie amnestii z lutego wyszedłem. [Wróciłem do Puław i] pracowałem dorywczo, gdzie mogłem, żeby wyżywić żonę i dzieci, ale traktowany byłem jako obywatelem drugiej kategorii.