Stanisław Latwis (1906–1935)
Stanisław Latwis – urodzony 19 maja 1906 roku w Stanisławowie, zginął 29 maja 1935 roku w Dęblinie. Pilot wojskowy i instruktor lotniczy, twórca melodii Marsza lotników.
Spis treści
[Zwiń]Edukacja i pierwszy okres służby
Po ukończonym w 1924 roku gimnazjum rozpoczął studia na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Po dwóch latach studiów wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej. Po ukończeniu kursu podstawowego zamierzał kształcić się w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Odrzucono jednak jego kandydaturę ze względu na stan zdrowia. W 1927 roku dostał się do Szkoły Podchorążych Inżynierii, którą ukończył w 1930 roku. Jednocześnie samodzielnie przygotowywał się teoretycznie z zakresu programowego obowiązującego w Szkole Podchorążych Lotnictwa. Uczęszczał również na wykłady z przedmiotów lotniczych na Politechnice Warszawskiej. Po promocji oficerskiej wyjechał do Francji, gdzie pracował w przemyśle lotniczym. Po powrocie rozpoczął służbę w Batalionie Silnikowym w Modlinie.
Podjął ponowną próbę dostania się do dęblińskiej uczelni, za zgodą szefa Departamentu Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych złożył eksternistycznie egzaminy z dwudziestu kilku przedmiotów w dęblińskiej Szkole Podchorążych, co było wyjątkowym wydarzeniem w historii szkoły. Po odbyciu lotów warunkowych, w marcu 1931 roku zdobył uprawnienia obserwatora lotniczego. Jednocześnie został wyznaczony na asystenta Działu Silników i Płatowców Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie.
Praca pilota i instruktora
Latwis nie rezygnował z planów zostania pilotem wojskowym. Najpierw uzyskał licencję sportową pilota samolotowego w Aeroklubie Warszawskim, następnie odbywał loty szkolne w CWOL w Dęblinie. W końcu wyrażono zgodę na ukończenie przez niego szkolenia praktycznego. Po uzyskaniu Odznaki Pilota Wojskowego, otrzymał przydział do Eskadry Bombowej Nocnej 1 Pułku Lotniczego w Warszawie.
W latach 1932–1933 ukończył w Grudziądzu kursy dla pilotów myśliwskich. Następnie rozpoczął służbę w 111 Eskadrze Myśliwskiej (Kościuszkowskiej) 1 Pułku Lotniczego w Warszawie.
Wiosną 1934 roku Latwis rozpoczął przygotowania do udziału w zawodach Challenge 1934 jako najmłodszy członek polskiego zespołu w grupie pilotów pomocniczych. Po zakończeniu zawodów za wykonywanie obowiązków obsługi technicznej afrykańskiego odcinka Challenge 1934 uzyskał bardzo wysoką ocenę. Od marca 1935 roku pracował w Dęblinie jako instruktor-pilot. Zginął w Dęblinie śmiercią lotnika w czasie lotu szkolnego z uczniem w samolocie Potez XV. Pochowano go na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Instruktor z Dęblina, pilot-pisarz Janusz Meissner, poświęcił Stanisławowi Latwisowi książkę pt. Pilot gwiaździstego znaku.
„Marsz lotników”
Latwis miał dwie pasje, które postanowił połączyć – lotnictwo i muzykę. To właśnie z jego inicjatywy powstał w 1933 roku znany do dzisiaj Marsz lotników. Do opracowanej przez Latwisa muzyki (na kanwie Marsza kosynierów) słowa napisała Aleksandra Zasuszanka. Marsz lotników został rok później wydany na płytach „Syreny” w wykonaniu Chóru Juranda.
W Polskim Radiu po raz pierwszy nadano Marsz lotników 22 lipca 1934 roku. Utwór opracowano na fortepian, chór i orkiestrę. Nazywany jest także Marszem Latwisa. Do dzisiaj jest utworem odgrywanym na najbardziej uroczystych wydarzeniach lotnictwa polskiego, m.in. na centralnych obchodach Święta Lotnictwa.
Opracował: Janusz Dołęga