Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Wtedy po raz pierwszy zetknąłem się z telewizją - Mariusz Jeliński - fragment relacji świadka historii WideoTekst

i udostępnienie online najcenniejszych zasobów, Mariusz Jeliński, Wrocław, Komitet do spraw Radia i Telewizji, Antoni Dzieduszycki (1937-1997), audycja „Telewizyjnego ekranu młodych”, Adam Tomanek (1928-2017), Wtedy po raz pierwszy zetknąłem się z telewizją W pewnym momencie musiałem się z Lublinem pożegnać, przeniosłem się do Wrocławia i to był moment, w którym po raz pierwszy zetknąłem się z telewizją, bo w tamtym czasie radio i telewizja to była jedna instytucja. To się nazywało Komitet do spraw Radia i Telewizji i mieściło się...

Czytaj więcej

Praca w Radiu Wrocław - Mariusz Jeliński - fragment relacji świadka historii WideoTekst

i udostępnienie online najcenniejszych zasobów, Mariusz Jeliński, Radio Wrocław, Wojciech Dzieduszycki (1912- 2008), Antoni Dzieduszycki (1937-1997), Borys Mokrzyszewski (1924- ), Andrzej Waligórski (1926-1996), Kazimierz Mościcki (1933-1991), Automobilklub lubelski, audycja „Spotkania z gwiazdami”, Włodzimierz Sokorski (1908-1999), Praca w Radiu Wrocław Stąd trafiłem do Wrocławia i tam się trafiało w cudowne środowisko dawnych Lwowiaków, typu hrabia Wojciech Dzieduszycki. Potem mój przyjaciel [Wojciech] i jego syn – też już zresztą nieżyjący, Antek Dzieduszycki – pracowaliśmy razem bardzo wiele razy i razem przenieśliśmy się...

Czytaj więcej

Studia medyczne i kariera lekarska w USA - Zev Wajsman - fragment relacji świadka historii Tekst

Ja skończyłem studia medyczne. Zacząłem we Wrocławiu studiować, ale [potem] zacząłem od początku w Jerozolimie. Zacząłem studia medyczne w Jerozolimie. Odbyłem praktykę, jako swoją rezydenturę w urologii w Izraelu. I potem wyjechałem do Stanów na specjalizację w chirurgii onkologicznej, urologicznej. I już tam zostałem potem. Przyjechałem do Izraela jeszcze na rok czasu, a potem zostałem w Stanach. I tam całą swoją karierę zawodową zrobiłem również w Stanach. I tak mniej więcej teraz od trzech lat jestem na emeryturze. Mieszkamy na...

Czytaj więcej

Odkrywanie historii polskich Żydów - Ewa Ludwińska-Stulin - fragment relacji świadka historii AudioTekst

Izraelu, stosunki polsko-żydowskie, projekt Archiwum Historii Mówionej - opracowanie i udostępnienie online najcenniejszych zasobów Odkrywanie historii polskich Żydów W latach, kiedy nie było żadnych kontaktów polsko-żydowskich, bo to był [19]83 czy [198]4 rok, zaraz po stanie wojennym, ja miałam takiego kolegę, wybitnego fizyka, który [wcześniej] musiał opuścić Polskę, był Żydem. Pracował jako fizyk w Monachium w Max Planck Institut. On miał wuja, który oślepł, żona mu umarła i córka zginęła tragicznie. Pojechałam na trzy miesiące [do Izraela], oni mi załatwili...

Czytaj więcej

Edukacja w Lublinie, Warszawie i Wrocławiu - Ewa Ludwińska-Stulin - fragment relacji świadka historii AudioTekst

Jerzy Ludwiński, projekt Archiwum Historii Mówionej - opracowanie i udostępnienie online najcenniejszych zasobów Edukacja w Lublinie, Warszawie i Wrocławiu Urodziłam się w Mielcu, bo tam moi rodzice byli zatrudnieni w fabryce samolotów, wojskowej wtedy. Ale moi oboje rodzice byli w AK i prowadzili swoją działalność, mój ojciec był lekarzem, a mama coś tam robiła. W [19]45 roku przenieśliśmy się do Lublina. [Chodziłam do] Liceum Kanoniczek w Lublinie. Jak skończyłam, to studiowałam medycynę i zaraz na samym początku studiów zabrnęłam do...

Czytaj więcej

Moje losy - Wojciech Koziejowski - fragment relacji świadka historii AudioTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, Osmolice, rodzina, historia ojca, Milicz, praca, wypadki w kopalni, przeprowadzka do Wrocławia, przeprowadzka, nauka malarstwa, Ludwik Marian Pindel (1922-2001) 1. Moje losy Mówiłem o moich dziadkach, rodzicach, o najbliższej rodzinie z wieku mego ojca, siostrach, i tak dalej. Chciałbym też parę słów o sobie powiedzieć. Urodziłem się w Osmolicach pod Lublinem. Tam rodzice mieszkali w czasie wojny, ojciec ukrywał się przed Niemcami. Nie przekazał władzy Niemcom, myślał, że wojna będzie trwała dwa tygodnie. Sojusze były podpisane....

Czytaj więcej

Pobyt w więzieniach w Koszalinie, Strzegomiu i Wrocławiu - Janusz Rożek - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Zawieźli z Darłówka do Koszalina. I tam jeden z pospolitych przestępców był świetnym krawcem i dostał od żony tego, co pilnowali w tym areszcie, piłkę, brzeszczot i obcęgi. Co robić – rżniemy kraty i uciekamy. Jedni śpiewają, a drudzy rżną kratę. Przerżnęli jedną kratę, za mało, nie można wyjść. Ale już świt się robi, trzeba dać spokój. Rano zobaczyli, że krata przerżnięta – o, szum był. To nas przerzucili w drugie miejsce. Sprawa moja o tej ulotce – dostałem trzy...

Czytaj więcej

Studenckie wyżywienie - Józef Wiśniewski - fragment relacji świadka historii AudioTekst

Były różne stypendia. Albo się miało stypendia na akademik, albo stypendia na obiad, albo stypendia gotówkowe. Najbiedniejsi, tacy co już z super biednych rodzin, bo to zaświadczenie trzeba było przedstawić o zarobkach rodziców, to mieli i obiady i akademik za darmo i jeszcze parę groszy. Ja, w związku z sytuacją mojego ojca, to miałem tak zwane stypendium częściowe. Wynosiło w owym czasie, jak się nie mylę, chyba 180 złotych. I miałem pięćdziesiąt procent opłat, ulgi w akademiku. Już na drugim...

Czytaj więcej

Krysia i Abraham wyjechali do Izraela - Włodzimierz Korsak - fragment relacji świadka historii Tekst

Trudno mi powiedzieć jakie były stosunki polsko-żydowskie w czasie po wojnie, bo po pierwsze ja w tym czasie chodziłem do liceum, zacząłem się uczyć, a w głowie mojej jeszcze była działalność z czasów okupacji, spotkania z kolegami z innych oddziałów. Na stosunki polsko-żydowskie nie zwracałem w ogóle uwagi, nie zastanawiałem się nad tym. To było dla mnie poza jakimś tematem. Jedynie tylko to co pamiętam, to jak przeniosłem się do Wrocławia i tam zacząłem kontynuować naukę, to wiem, że w...

Czytaj więcej

Lublin bardzo długo był zagruzowany - Włodzimierz Korsak - fragment relacji świadka historii Tekst

Nie byłem w Lublinie przez dziesięć lat. Kiedy tu przyjechałem po tak długiej przerwie, Lublin tyle się zmienił, że kiedyś na przykład Stare Miasto było częściowo zgruzowane, tu od Bramy Krakowskiej, po lewej stronie, gdzie jest apteka, to były gruzy, tu gdzie jest kawiarnia Czarcia Łapa, to też były gruzy. Ojciec mieszkał kiedyś w Rynku 10, z tyłu ta oficyna, w którejśmy mieszkali w czasie okupacji, to też była zgruzowana. Tu jak jest Brama Grodzka to zejście było w kierunku...

Czytaj więcej

Obserwacja przez Służbę Bezpieczeństwa - Ludwik Wiśniewski - fragment relacji świadka historii Tekst

Jak byłem młodym księdzem w Gdańsku, to czekałem, kiedy mnie wezwą. I przez parę lat nie wzywali. Myślałem, jak to się zachować. Dziś nie potrafię powiedzieć, kto mnie pouczył. Być może był to wybitny ksiądz lwowski, który kilka lat spędził w ciężkim więzieniu, a wtedy był proboszczem sąsiedniej parafii mariackiej w Gdańsku, ksiądz Artur Przetocki. W każdym razie mówiono mi tak: „Wiesz, jak będą cię przesłuchiwać, to pierwszą rzeczą, którą trzeba zrobić, to zdenerwować przesłuchującego. Bo on będzie udawał przyjaciela...

Czytaj więcej

Zmiany miejsca przebywania - Ludwik Wiśniewski - fragment relacji świadka historii Tekst

Ja święcenia kapłańskie miałem w Krakowie w 1961 roku i w 1962 roku skierowano mnie do Gdańska. Tam była bardzo trudna sytuacja w naszym klasztorze wtedy. Później na moment w 1967, ponieważ wydawało się, że będę naukowo pracował, znalazłem się na ATK w Warszawie. Najpierw dojeżdżałem z Gdańska, później zamieszkałem w Warszawie. Wróciłem do Gdańska w wyniku takiej dziwnej historii – mój następca i kolega wystąpił z zakonu, w tamtych czasach to było wydarzenie. Zresztą bardzo porządny człowiek i piękny...

Czytaj więcej

Przebieg kariery zawodowej - Anna Jelinowska - fragment relacji świadka historii Tekst

W [19]49 roku ukończyłam studia magisterskie we Wrocławiu, na Wydziale Rolnym. Jeszcze przed ukończeniem studiów, od 1 kwietnia [19]49 roku podjęłam pracę w Zakładzie Doświadczalnym Czechnica pod Wrocławiem. To był zakład należący do Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego. Konsulentem naukowym w zakresie produkcji roślinnej był profesor Świętochowski, który znał mnie z uczelni, z egzaminów, które zdawałam z seminariów i zaproponował mi podjęcie pracy. Po reorganizacji PINGW-u, zakład został przydzielony do Instytutu Zootechniki, ale została mała placówka Instytutu – Uprawy Nawożenia...

Czytaj więcej

Przyjazd do Puław do pracy - Anna Jelinowska - fragment relacji świadka historii Tekst

Do Puław przyjechaliśmy na początku września 1958 roku. Pracownikami Instytutu byliśmy wówczas już od ośmiu lat, ale byliśmy pracownikami placówki Instytutu we Wrocławiu. Od roku 1956, kiedy decyzją Ministerstwa Rolnictwa Puławy zostały uznane jako Centralny Ośrodek Badawczy Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa, dyrektor Instytutu przenosił służbowo do Puław pracowników z innych ośrodków, chcąc tutaj stworzyć taką liczną i silną kadrę naukową. Między innymi ściągał młode osoby takie, które były jak to się wówczas mówiło - perspektywiczne w tej pracy naukowej....

Czytaj więcej

Rodzina - Krystyna Góral - fragment relacji świadka historii Tekst

[Nazywam się] Krystyna Góral, urodziłam się 28 sierpnia 1918 roku w Puławach, w domu instytuckim, naprzeciwko parku, to ulica była Głęboka i teraz jest ulica Głęboka. Dzieciństwo spędziłam właśnie tam koło Instytutu i w parku. Park przed wojną był piękny, teraz park jest bardzo zniszczony, ale przed wojną było bardzo ładnie, był zadbany, wszystko to po Czartoryskich zostało, to było bardzo ładne. Do szkoły podstawowej chodziłam na Leśną, a do Czartoryskich tylko dwa lata, do gimnazjum. Jeszcze przed wojną –...

Czytaj więcej

Wybory w PRL - Celina Chrzanowska - fragment relacji świadka historii Tekst

Jak zaczęłam [głosować] w pierwszych wyborach do Rad Narodowych we Wrocławiu, tak w każdych wyborach uczestniczyłam, brałam udział, byłam zaangażowana, tak zakończyłam w ostatnich, jak lewica wygrała, a w tych ostatnich już nie brałam udziału. Po prostu miałam dosyć polityki i wszystkiego. Jak obliczyłam sobie to przez 50 lat zawsze uczestniczyłam w wyborach. W tych wyborach późniejszych no to normalnie brałam udział w komisjach, jako członek komisji, albo jak nie wybrano mnie, nie wylosowano, to jako mąż zaufania. Ale pierwsze...

Czytaj więcej

Wstąpienie i członkostwo w PZPR - Celina Chrzanowska - fragment relacji świadka historii Tekst

Jak się stało, że wstąpiłam do partii? Tak, jak panu powiedziałam. Byłam wychowana w duchu lewicowym, należałam do ZMP i jak pracowałam we Wrocławiu, to tam właśnie wstąpiłam. Byłam chyba przez rok kandydatem, a potem zostałam przyjęta. I to spowiadało mnie pięćset osób dyrekcji wrocławskiej, zadając mi różnego rodzaju pytania. Później to się tak zrobiło, że przyjmowano każdego kto chciał, kto chciał czy nie chciał – łapano na siłę, różnie to było. Ale wtedy, to jeszcze trochę inaczej wyglądało. Było...

Czytaj więcej

Losy powojenne - Jadwiga Ciechan (z d. Haryton) - fragment relacji świadka historii AudioTekst

edukacja, praca, mąż, przeprowadzka do Lublina Losy powojenne Ja zostałam po tamtej stronie za Bugiem, a w Brześciu już Białoruś się tworzyła. Stamtąd pojechałam ze znajomą do Warszawy szukać jakiejś pracy. W Warszawie pracowałam krótko, parę miesięcy to było i pracowałam przy sztabie wojska polskiego, ale zdziwiona byłam, bo tam się tylko ruski język słyszało. Później wyjechałam do Wrocławia, tam spotkałam znajomych i we Wrocławiu już tak na dobre się osiedliłam. Tam podjęłam dalszą naukę. Kto miał zagubione papiery czy...

Czytaj więcej

Studia i praca - Tadeusz Kliczka - fragment relacji świadka historii Tekst

Po maturze gdzieś trzeba było zdawać [na studia] i tak się towarzystwo porozjeżdżało. Ja także nie miałem szczęścia do studiowania w Lublinie. Kaczanowski, w starszej klasie był taki kolega, skończył chyba reżyserkę w Łodzi. Andrzej Smoczyński zdawał chyba do Warszawy, a potem był wykładowcą w Łodzi. Był synem językoznawcy, który chyba prowadził cały wydział polonistyczny w Lublinie, to była szycha. Andrzej robił świetne rysunki z taką pewną stylizacją, ja byłem zawsze bliższy realizmowi. Tadeusz Mysłowski zdawał do Krakowa. Jeszcze Zbyszek...

Czytaj więcej

Festiwal Niezależnej Sztuki Czechosłowacji w 1989 roku - Zbigniew Janas - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Cały czas myślimy, co zrobić. Jak tu nie dać o tych Czechach i Słowakach zapomnieć. I chłopaki z Wrocławia wymyślili wielki festiwal kultury czeskiej i słowackiej w Polsce. Wielki, [festiwal] kultury niezależnej. Robiliśmy to wspólnie, tutaj w Warszawie część rzeczy też przygotowywaliśmy. Część robiliśmy równolegle, na przykład wystawy i różne imprezy z tym związane. Ale wiadomo było, że głównie z Pragi przyjadą do Wrocławia, bo to najłatwiej. Nie przewidzieliśmy tylko jednego: że mimo „zamurowanej” [granicy] to będzie taka masa ludzi,...

Czytaj więcej