Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

To normalne, że poglądy z czasem się zmieniają - Jan Pleszczyński - fragment relacji świadka historii Tekst

Jak byłem młody, byłem dość radykalny – świat widziałem jako czarno-biały. Natomiast teraz nawet na konformizm patrzę dużo łagodniej; każdy sam płaci cenę za swoje wybory. Wielu ludzi mających za złe, że inni się „przefarbowali”, całkiem dobrze sobie teraz żyje – więc nie powinni mieć pretensji do tych przefarbowanych. Pretensje i żale mogą natomiast mieć ci, którzy teraz ledwie koniec z końcem wiążą, a przez całe życie byli poza komuną i teraz jest im bardzo ciężko. Ci ludzie mają prawo...

Czytaj więcej

Po przełomie niektórzy ludzie objawili talenty biznesowe - Andrzej Kurowski - fragment relacji świadka historii Tekst

Co roku chodzę na obchody pierwszomajowe i będę zawsze chodził, bo to jest moja młodość. Mniejsza z tym, jaki jest tego ideologiczny wymiar, ale ponieważ to święto jest moim osobistym, zawsze będę chodził. Zresztą zazwyczaj jest ładna pogoda na pierwszego maja. Teraz chodzę z wnukami, jak do mnie przyjeżdżają. To jest jakieś show, coś ciekawego. Obserwuję tam wielu ludzi z tzw. dawnej nomenklatury, tych, którzy w większości mają już rozklapane buty, stare niemodne ubrania i naprawdę im się nie powiodło...

Czytaj więcej

Na lewicy wiedzieliśmy, że idzie ku lepszemu - Andrzej Kurowski - fragment relacji świadka historii Tekst

Bardzo cieszę się z tego, że myślicie o tym, aby czwarty czerwca 1989 roku uczynić symboliczną datą. Bo jest cały szereg poglądów, które kwestionują ważność tej daty. Uważam, że brakuje elementów, które by w jakimś sensie jednoczyły ludzi wokół pewnych symboli, takich jednoznacznych. W tamtym systemie władzy funkcjonałem wiele lat, obserwowałem to i tak dalej. Znany byłem z tego, że w jakimś stopniu wypowiadałem krytyczne poglądy. Byłem po tej stronie, po której teraz jestem, bo jestem lewicowy, głównie w warstwie...

Czytaj więcej

Unia Europejska to jest wielka rzecz - Andrzej Kurowski - fragment relacji świadka historii Tekst

Moim zdaniem teraz jest dobrze. Nastąpiła zmiana orientacji politycznych. Unia Europejska to jest wielka rzecz. Miałem takie zadanie służbowe jako ówczesny wojewoda, żeby w ramach kampanii przedakcesyjnej do Unii Europejskiej spotykać się z ludźmi. Nikt sobie nie wyobraża, ile mnie spotkało wyzwisk różnego rodzaju, jak ludzie niejednokrotnie w sposób prymitywny reagowali. Organizowaliśmy spotkania w każdej gminie, w roku 2003 na wiosnę odbyłem ponad sto pięćdziesiąt takich spotkań. Objeździłem całe województwo, żeby ludziom wytłumaczyć. W różnych miejscowościach to wyglądało różnie, czasami...

Czytaj więcej

Gdybym wiedział, jak zrobić to lepiej niż Balcerowicz, to pewnie bym był na jego miejscu - Andrzej Kurowski - fragment relacji świadka historii Tekst

roku, PRL, współczesność, Lublin, przemiany ekonomiczne i społeczne, reformy, reforma Balcerowicza, Leszek Balcerowicz, Mieczysław Rakowski, Mieczysław Wilczek, rozwój państwa, Rotary Club Lublin, Unia Europejska, UE, 10 lat Polski w Unii Europejskiej, 25 lat przemian w Polsce, pozytywne skutki reform Gdybym wiedział, jak zrobić to lepiej niż Balcerowicz, to pewnie bym był na jego miejscu Gdybym wiedział, jak zrobić to lepiej niż Leszek Balcerowicz, to pewnie bym był na jego miejscu. On przeprowadził reformy, moim zdaniem, dobrze, bo wziął się za...

Czytaj więcej

Symptomy zmian - Andrzej Kurowski - fragment relacji świadka historii Tekst

To, że coś się zmienia, praktycznie czuło się cały czas w ciągu ostatnich lat przed 1989 rokiem. To były nieśmiałe próby reform gospodarczych i działania może bardziej werbalne niż praktyczne. Były jakieś inicjatywy pana profesora Zdzisława Sadowskiego. W tym czasie rozpoczynał karierę gospodarczą obecny prezes banku, który był też szefem PZU, pan Cezary Stypułkowski. Pracował w takim zespole w Urzędzie Rady Ministrów u pana profesora Zdzisława Sadowskiego. Tak że były pewne objawy zmian. Toczyło się to też w słynnej rozmowie...

Czytaj więcej

Najtrudniej przychodzi zmiana ludzkiej mentalności - Marta Kliczka - fragment relacji świadka historii Tekst

[W okresie wyborów] była ogromna nadzieja, wszystkim wydawało się, że to się na pewno uda. Bardzo tego chciałam. Zaszły ogromne zmiany, może nie od razu w [19]89, ale wolność jednak bardzo uskrzydla. Młodzieżowy Dom Kultury prowadził i prowadzi stałe zajęcia dla młodzieży. Wyposażamy ich w umiejętności wokalne, plastyczne, instrumentalne, mieliśmy naprawdę świetnie przygotowanych pracowników - i w tej sferze niewiele się zmieniło. Natomiast przyszedł inny lęk - zmiana mentalności ludzi. Zawsze młodzi ludzie bardzo szybko chcą wejść do nowej rzeczywistości....

Czytaj więcej

Przeszłość nie jest przeszkodą w relacjach z kolegami - Andrzej Kurowski - fragment relacji świadka historii Tekst

Moja szkolna klasa z liceum Staszica przetrwała, z wyjątkiem kilku kolegów, którzy już odeszli. Kilku wyjechało gdzieś w Polskę lub na drugą półkulę. Spotykamy się jednak co jakiś czas. Dwóch z kolegów pracowało po studiach jako oficerowie bezpieki, dwóch zostało adwokatami, dwóch czy trzech jest profesorami wyższej uczelni, działali w „Solidarności”. Jeden nawet był w Urzędzie Ochrony Państwa po 1991 [roku], był tam wielką figurą. My wszyscy nie odwracamy się jednak dziś na swój widok, tylko raczej się chętnie spotykamy....

Czytaj więcej

Prywatyzacja nie wszędzie się powiodła, ale to jest koszt przemian - Andrzej Kurowski - fragment relacji świadka historii Tekst

Sądzę, że w roku 1990 czy w 1989 nikt sobie nie wyobrażał takiej skali przemian, nikt nie był taki mądry, by przewidzieć wszystkie skutki. Od czasu do czasu pojawiają się takie głosy, żeby znowu wywiesić tablice z postulatami ze Stoczni Gdańskiej i sprawdzić, co się z tego dokonało. Zmienił się system i niektóre postulaty są już w tej chwili anachronizmem, ale niektóre po prostu się nie spełniły. To takie historyczne gdybanie. Co by było, gdyby tym ludziom wyświetlić rzeczywistość dzisiejszą...

Czytaj więcej

Zmiany nazw ulic - Marta Kliczka - fragment relacji świadka historii Tekst

Były zmiany w nazwach ulic. Nasz MDK jest w tej chwili na ulicy Bernardyńskiej, to nazwa przedwojenna, a [w PRL-u] pracowałam na ulicy Dąbrowskiego. Bardzo się cieszę, że ulice się zmieniły. Myślę, że to była chyba jedyna nagroda dla ludzi z okresu przedwojennego, którzy pamiętali inne nazwy. Na moim rodzinnym domu była tabliczka, że jest ulica Piłsudskiego, a [została] przemieniona na 1 Maja. Ojciec jednak nie pozwolił zdjąć tej tabliczki i były dwie. On całe życie się stawiał.

Czytaj więcej

Ważnym zwrotem było powołanie samorządów - Marta Kliczka - fragment relacji świadka historii Tekst

Uważam, że ważnym zwrotem było powołanie samorządów, to że o finansach decyduje ktoś, kto jest blisko a nie w Warszawie. Lublin miał szczęście do ludzi, bo prezydent Paweł Bryłowski był takim samorządowcem, który pilnował nie tylko Ratusza, ale i ulicy. Dbał nawet o to, żeby latem chodniki nie zamiatać a polać wodą. Jego dbałość moim współpracowników pokazywała, że to o czym mówiliśmy wcześniej jest ważne. Za jego kadencji powstał przecież również Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” Pan [Tomasz] Pietrasiewicz...

Czytaj więcej

Wolność to nie jest odznaka, którą się komuś nadaje - Marta Kliczka - fragment relacji świadka historii Tekst

Uważam, że jestem osobą wolną. Wtedy [w PRL-u] też uważałam się za wolną, tylko musiałam sprytniej lawirować. Ci, którzy byli tak zwaną władzą, a ja byłam takim szaraczkiem, po latach mówili: „Słuchaj, nie zdawaliśmy sobie sprawy, że ty sobie tak świetnie poradzisz”. Więc mówię: „Bo wy wtedy byliście zapatrzeni w swoje odbicie w lustrze”. Wolność to nie jest odznaka, którą się komuś nadaje. Wolność to jest sposób wychowania. Człowieka do wolności trzeba wychować. Godniej jest żyć w kraju, gdzie mogę...

Czytaj więcej

Skończyły się emocje i odwaga a zaczęła się prawdziwa gospodarka - Marta Kliczka - fragment relacji świadka historii Tekst

Kiedy [Tadeusz] Mazowiecki powołał [na ministra finansów Leszka] Balcerowicza, wydaje mi się, że był to chyba jedyny odpowiedni moment, żeby w takiej biedzie Balcerowicz zmusił ludzi do innej gospodarki. Był oczywiście przez pewnych ludzi bardzo źle oceniany. To był jednak wielki sukces tamtego rządu. Postawienie gospodarki polskiej, w tamtych realiach zawdzięczamy Mazowieckiemu i Balcerowiczowi. Skończyły się emocje i odwaga a zaczęła się prawdziwa gospodarka. To był ogromny krok na przód. Gdyby nie ci panowie, to byśmy wszystko stracili, gdyby ten...

Czytaj więcej

Okrągły Stół, to było bardzo mądre posunięcie - Marta Kliczka - fragment relacji świadka historii Tekst

[Mieczysław] Rakowski był w sumie inteligentnym człowiekiem, to już nie były te władze, które liczyły, że ktoś za nimi stoi i mogą nie chcieć rozmawiać. Czuło się, że prędzej czy później się dogadają. Wydostały się też na świat rzeczy bardzo nie popularne dla władzy. Była ogromna nadzieja w [Zbigniewie] Brzezińskim, który wiedział co się w Polsce dzieje; w papieżu, który nie tylko duchowo wspierał Polaków. [Politycy] po prostu już nie mieli wyjścia, mogli tylko w jakiś sposób obrócić historie o...

Czytaj więcej

Polacy w latach osiemdziesiątych mieli w sobie bardzo dużo siły - Marta Kliczka - fragment relacji świadka historii Tekst

Urodziłam się w 1951 roku w Hrubieszowie. Od wielu lat pracuję w Młodzieżowym Domu Kultury nr 2 w Lublinie, który mieści się w dawnym Klasztorze Sióstr Bernardynek. Budynek przeszedł kapitalny remont. Wcześniej pracowałam w Zespole Szkół Ekonomicznych, byłam kierownikiem zajęć pozalekcyjnych, a moją pierwszą pracą było wychowanie muzyczne w Liceum Ogólnokształcącym. Placówka MDK usytuowana jest w centrum miasta [więc wiele rzeczy można było zaobserwować]. Mówi się, że pokojowo przeszliśmy do lepszego ustroju, jednak wcześniej, to wcale tak kolorowo nie wyglądało....

Czytaj więcej

Forum Inicjatyw Młodzieżowych - Marta Kliczka - fragment relacji świadka historii Tekst

Zmiany w gospodarce, koniec obowiązku świadczenia pracy mobilizowały młodzież do zdobywania informacji o nowym rynku pracy. Dotychczas wystarczał dyplom, obecnie pracodawcy interesują się czy kandydat potrafi porozumiewać się w innym języku i jakie ma hobby (wychowankowie domów kultury, chętnie opisywali swoje zainteresowania). Wsparliśmy młodzież, tworząc w 1990 r. program „Rynek Pracy - Workshops on Economics of Job Market” przy pomocy Martina Meyera i Pasquale Policastro o nazwie „Forum Inicjatyw Młodzieżowych”. Zainteresowanie było ogromne mimo informacji, że spotkania będą prowadzone w...

Czytaj więcej