Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Przekroczenie granicy na Bugu - Joseph Tauber - fragment relacji świadka historii WideoWideoTekst

Przyjechaliśmy do Piask, przenocowaliśmy tam, bo nie można było jechać w nocy. Rano wstaliśmy, zaczęliśmy iść do Chełma, [tam] też przenocowaliśmy, bo trwało to cały dzień. Rano postanowiliśmy iść do granicy. Do Świerży, [to] małe miasteczko, które znajduje się na samej granicy. [Gdy] przyszliśmy, już było przed wieczorem, spotkaliśmy Niemców i słychać było: „Alles Juden, alles Juden. – Wszyscy Żydzi są tu.”. Dzień przedtem, w nocy, był pogrom. Jak myśmy przyjechali, to całe te ulicy [przy] których mieszkali Żydzi były...

Czytaj więcej

Wygnanie Żydów z Hrubieszowa - Shalom Omri - fragment relacji świadka historii WideoWideoTekst

W grudniu, w [19]39 roku [Niemcy] wydali oświadczenie, że wszyscy Żydzi od lat piętnastu do sześćdziesięciu pięciu, maja zgłosić się na wygon, za miastem o ósmej rano. Myśleliśmy, że kto nie przyjdzie, to zostanie rozstrzelany. Nie wyobrażaliśmy sobie, że ten rozkaz gestapo jest pierwszym planem zabijania ludzi bez żadnej przyczyny. Też tam byłem, miałem siedemnaście lat, bo urodziłem się w 16 grudnia 1922 [roku]. Byłem dobrze ubrany i miałem buty sportowe i to właśnie mnie ocaliło. [Kiedy] myśmy się zebrali,...

Czytaj więcej

Historia poznania żony - Anatol Binsztok - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Ciocia mojej żony [poprosiła jej mamę, żeby] córka doprowadziła [ją] do granicy, później [miała] wrócić do domu. Moja żona poszła z tą ciocią i jej dziećmi [do] Dorohuska, [tam był] most. Tam Ukraińcy przewozili, trzeba było [tylko] zapłacić. Wypuścili ich po drugiej stronie, las, czwarta czy piąta nad ranem, jeszcze ciemno. Wpadli w ręce straży granicznej, aresztowali ich wszystkich i zabrali do miasteczka. Pozwolili im zostać. Później pociągiem pojechali do miasta Łucka, ciocia tam została, mąż przyszedł po nią na...

Czytaj więcej

Wybuch II wojny światowej i przekroczenie granicy na Bugu - Anatol Binsztok - fragment relacji świadka historii WideoTekst

rodzinny, praca, ojciec, wybuch II wojny światowej, przekroczenie granicy na Bugu Wybuch II wojny światowej Byłem wtedy w pracy, robiliśmy garnitur dla klienta niemieckiego, pamiętam, że z momentem jak dowiedzieliśmy się, to w środku pracy zostawiliśmy wszystko. Bombardowali stację kolejową i pierwszy zginął [nasz znajomy]. Zabrali nas do pilnowania mostów. Gospodarstwo nas żywiło, jedliśmy do syta. Mieliśmy własny chleb, jarzyny, mleko. Najgorszy okres był wtedy [kiedy] Polska była bez władzy. Wtedy można było zginąć od kuli swoich, bo ludzie się...

Czytaj więcej

Przekroczenie granicy na Bugu - Pinchas Kidron - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Postanowiliśmy uciec z getta – ja, moi dwaj bracia i mąż mojej siostry. Młodszy brat, młodsza siostra i siostra, [której mąż uciekał ze mną] zostali w domu. Przybyliśmy nad Bug, tam była granica terytoriów okupowanych przez Niemców, a z drugiej strony były wojska radzieckie. W nocy [przeprawiliśmy się na] drugą stronę Bugu. To nie była taka prosta rzecz, strzelali do nas z tej strony i z tamtej strony, ale dobiliśmy [do drugiego brzegu]. Tam żołnierze radzieccy łapali tych ludzi, którzy...

Czytaj więcej

Ucieczka do Święcian po wybuchu II wojny światowej - Itschak Arad - fragment relacji świadka historii WideoTekst

[We] wrześniu [19]39 roku byłem w Warszawie. Pamiętam wojnę, te parę tygodni [kiedy spadały] niemieckie bomby i [to, że] wszystko się [wtedy] paliło. Budowaliśmy barykady na ulicach, żeby nie przejechały niemieckie czołgi. Pamiętam, [że] parę dni przed wojną kopaliśmy rowy, w czasie kopania byli [razem] Żydzi [i] Polacy, było takie braterstwo, kiedy weszło niemieckie [wojsko], to już więcej nie czuliśmy [takiego] braterstwa. Cztery miesiące Warszawa była oblężona, jeżeli [dobrze] pamiętam, [to] 27 września miasto skapitulowało. Ostatni raz widziałem rodziców [gdy...

Czytaj więcej

Nielegalne przekroczenie granicy na Bugu w grudniu 1939 roku - Shalom Omri - fragment relacji świadka historii WideoTekst

[W Sokalu] trafiliśmy do jakiegoś rolnika i zapytaliśmy jak można przejść Bug na drugą stronę, nielegalnie. Rolnicy polscy [powiedzieli] nam [co mamy robić], poszliśmy do jednego, [chłopa] który w nocy prowadził grupy nielegalnie na rosyjską stronę. Dostaliśmy [u niego] trochę jedzenie, mleko, to był raj. W nocy [poszliśmy na brzeg] Bugu, [trzeba było] przejść rzekę, [a] to był grudzień, [rzeka częściowo zamarznięta]. Było [nas] szesnaście [osób], młodych, wszyscy w moim wieku. Weszliśmy do rzeki, z boku już był lód, ale...

Czytaj więcej