Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

MPWiK - nowa praca, nowe wyzwania - Zdzisław Strycharz - fragment relacji świadka historii WideoTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, MPWiK, praca w MPWiK, Wilk Tadeusz, Bielski Leszek, oczyszczalnia ścieków Hajdów, modernizacja oczyszczalni Hajdów, Tarka, Marek (1944-2001), problemy z pracownikami 7. MPWiK - nowa praca, nowe wyzwania Znalazłem dotarcie do pana wojewody Tadeusza Wilka, który mnie przyjął, który na spotkanie ze mną był przygotowany i powiedział, że ja będę pracował. To ja się pytam: ,,To co, mam podanie napisać?’. -,,No co pan, panie Strycharz. Jak pan napisze podanie, to ja tylko pana mogę zwolnić, natomiast my...

Czytaj więcej

Wymiana myśli i doświadczenia przyczyniała się do niesamowitego postępu - Tadeusz Fijałka - fragment relacji świadka historii WideoTekst

MPWiK, inwestycje MPWiK, rozwój MPWiK Wymiana myśli i doświadczenia przyczyniała się do niesamowitego postępu Trzeba pojechać do [danego] kraju, zobaczyć najlepsze wodociągi. Za granicą spotkać się, na konferencję pojechać. Byłem w Radzie Izby Gospodarczej, przez kilkanaście z kolegami z całego kraju ciągle się spotykałem. Była wymiana myśli. Izba organizowała również wyjazdy, i też jeździliśmy w różnych kierunkach. I to dawało niesamowity postęp. Poza tym zorganizowaliśmy Międzynarodowe Targi w Bydgoszczy, urządzeń „Wod-Kan”. I tam ludzie z całego kraju przyjeżdżają, oglądają, kupują....

Czytaj więcej

Badanie poziomu wody - Tadeusz Fijałka - fragment relacji świadka historii WideoTekst

To było bardzo groźne, ten lej miał sto, chyba, dwadzieścia kilometrów kwadratowych, taki potężny. Dlaczego ten lej jest groźny? Dlatego, że jak się obniża zwierciadło wód, mimo że w studnie głębiej zanurzy się tą pompę, to zanieczyszczenia są ciągnięte. W pewnym momencie zatrudniliśmy pana profesora Michalczyka – profesor Zdzisław Michalczyk jest hydrogeologiem na UMCS- ie, tam pracuje –jako kierownika Działu Hydrogeologicznego w MPWiK-u. I jego zadanie polegało na tym, żeby co roku dokonać bilansu, tego co od Pana Boga spadło....

Czytaj więcej

Czy chlorowanie jest potrzebne? - Tadeusz Fijałka - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Dlaczego ciągle się o tą wodę walczy? Bo musi być jakość odpowiednia. Czy jest potrzebne chlorowanie? Bo my chlorujemy, my odkażamy wodę kilkoma metodami. Po pierwsze chlor gazowy, podchloryn sodu, i trzecie –promieniowanie UV. Przy czym każdy z tych środków ma swoje wady i zalety. Niektórzy mówią, że powinniśmy stosować jeszcze inne metody, na przykład dwutlenek chloru. Myśmy te zagadnienia badali. Okazuje się, że dwutlenek chloru w Radomiu spowodował, bo to jest silny utleniacz; wymurowali stację, takie urządzenia do wprowadzania...

Czytaj więcej

Kamery monitorują kanały - Tadeusz Fijałka - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Na ogół mieszkańcy o tym nie wiedzą co się robi, ale my, najpierw na ściekach jeszcze, stosowaliśmy metody bezwykopowe. Bo ścieki są cholernie trudne. Ścieki, to jest problem. Jak jest awaria, to długo leci, w grunt leci. No ale, żeby ustalać stan techniczny, to pierwsze kupiliśmy kamery cyfrowe, w Niemczech, niemieckie. Pojechaliśmy z koleżanką Reńską do Kiel. I chodzimy po tym zakładzie, bo proponowali nam taką kamerę, którą przywieźli przedstawiciele handlowi, ale myśmy tradycyjnie pojechali sprawdzić, jak to się po...

Czytaj więcej

Rodzaje rur - Tadeusz Fijałka - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Jakie rury u nas były? - stalowe. Ale niedużo. Były żeliwne, żeliwo szare. „Ulen” stosował żeliwo szare. Tu, gdzie „Teatr NN” jest, może się zapadać. Jak się kiedyś zapadło, położyliśmy rury z żeliwa sferoidalnego. I Państwo jesteście super uprzywilejowani. To było uzasadnione, bo wtedy się zapadło dosyć nieprzyjemnie, trochę wyżej, tam bliżej Palikota – i jedna kondygnacja poleciała w dół. Wyciągnęliśmy taki wniosek, ze muszą być tu rury albo stalowe, albo żeliwne, z żeliwa sferoidalnego. A to żeliwo ma taką...

Czytaj więcej

Energetyka jest obszarem number one - Tadeusz Fijałka - fragment relacji świadka historii WideoTekst

wodociągi lubelskie, znaczenie wody dla miasta, rozwój MPWiK, energetyka Energetyka jest obszarem „number one” Firma ma wiele obszarów, ale energetyka jest obszarem number one. Ja byłem w firmie najpierw referentem, później p.o. głównym energetykiem, głównym specjalistą, zastępcą dyrektora, i później szefem. Ale ten okres, kiedy byłem energetykiem, to przebudowaliśmy energetykę wszędzie –na Dziesiątej, na Sławinku, na Wrotkowie – po to, żeby dojść do odpowiednich parametrów. Bo my jako firma zużywamy w okolicach siedmiu megawatów, tyle jest stale w ruchu, żeby...

Czytaj więcej

Wieloobszarowy zespół stacji wodociągowych zapewnia odpowiednie parametry wody w całym mieście - Tadeusz Fijałka - fragment relacji świadka historii WideoTekst

znaczenie wody, wodociągi lubelskie, znaczenie wody dla miasta, inwestycje MPWiK, rozwój MPWiK, studnie, stacje wodociągowe Wieloobszarowy zespół stacji wodociągowych zapewnia odpowiednie parametry wody w całym mieście Trzeba powiedzieć, że tak dynamiczny rozwój przemysłu i rozwój miasta spowodował, że trzeba było jakoś tą sytuację opanować. Przystąpiliśmy z jednej strony do projektowania i wykonania Prawiednik. Później projektowania i wykonania Wilczopola. Prawiedniki na początku lat siedemdziesiątych powstały. Powstało tam osiemnaście studni na terenie obok zbiornika Zalewu Zemborzyckiego. I to było ogromne źródło, około...

Czytaj więcej

Zmienił się pobór wody do celów przemysłowych - Tadeusz Fijałka - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Ta cała sprawa wody pobieranej dla celów przemysłowych bardzo się zmieniła. Z drugiej strony można powiedzieć, że teraz przemysłu nie ma, bo nie ma fabryk, nie ma Cukrowni, nie ma Zakładów Przemysłu Ziemniaczanego i tak dalej, i tak dalej. Niemniej jednak trzeba powiedzieć, że za czasów minionych każdy z zakładów, na przykład Cukrownia, miała swoje studnie do eksploatacji i sama eksploatowała. Z drugiej strony Zakłady Spirytusowe też. Zakłady Metalurgiczne Lublin miały w Turce ogromne ujęcie, wykonane rurociągi i wiele studni,...

Czytaj więcej

Zasoby wodne odbudowały się w sposób znakomity - Tadeusz Fijałka - fragment relacji świadka historii WideoTekst

W roku 1990, jak opowiadałem, było to ogromne zużycie, lej był bardzo duży. Natomiast w tej chwili sytuacja jest taka, że ten lej cofnął się, prawie w ogóle nie ma leja. Czyli odbudowały się te zasoby wodne w sposób znakomity. Profesor Michalczyk badał wiek wody w Lublinie. Woda ze zbiornika zemborzyckiego wsiąka, stamtąd niżej część odpływa do rzeki, z rzeki do morza, część wyparuje, to wszystko da się zbilansować. I profesor to wszystko bilansował i jednocześnie zrobił rzecz taką, że...

Czytaj więcej

Lubelskie oczyszczalnie - Tadeusz Fijałka - fragment relacji świadka historii WideoWideoTekst

Gdzie była pierwsza oczyszczalnia, jak ja zaczynałem pracę? Na Kalinowszczyźnie, tutaj jadąc do zakładów mięsnych po lewej stronie na ul. Zawilcowej. Ta oczyszczalnia miała wydajność czterdzieści siedem tysięcy metrów sześciennych na dobę, nazywała się „Oczyszczalnia Kalina”. Tu bliżej ulicy była przepompownia, tam gdzie teraz jest punkt zlewny. A w głębi był budynek socjalny i cała oczyszczalnia mechaniczna. Nie było biologii. Ale trzeba powiedzieć jedno, że wybudowali to wszystko Amerykanie, Ulen, ale dobudowali w czasie wojny niektóre elementy Niemcy, ku zaskoczeniu...

Czytaj więcej

Lublin jest nieciekawy do zasilania w wodę, ale znacznie łatwiejszy do odprowadzenia ścieków - Tadeusz Fijałka - fragment relacji świadka historii Tekst

oczyszczalnia ścieków, kanalizacja, sprzęt używany w MPWiK, rzeka Bystrzyca, ulica Chopina Lublin jest nieciekawy do zasilania w wodę, ale znacznie łatwiejszy do odprowadzenia ścieków Lublin jest nieciekawy do zasilania w wodę, a znacznie łatwiejszy do odprowadzenia ścieków, ponieważ tymi dolinami prowadzi się kanały. Z małymi wyjątkami, bo ktoś nam nie pozwolił tam przez jakiś grunt przejść, a tak normalnie byłby spadek grawitacyjnie. Ale myśmy to przebudowali i teraz jest już oddzielnie sieć kanalizacyjna od sieci deszczowej. Kanałów jest ponad dziewięćset...

Czytaj więcej

Przemiany roku 1989 roku dotknęły też Wodociągi - Tadeusz Fijałka - fragment relacji świadka historii Tekst

Sytuacja zmieniła się bardzo mocno w roku 1989, kiedy przeszliśmy już na gospodarkę rynkową. Nagle nastąpił szok, katastrofa dokonała się w sprawach wodociągowo-kanalizacyjnych. Mianowicie o co chodzi? Wcześniej dopłacało się do wody mieszkańców i ścieków. Prezydent miasta dawał określone pieniądze. Ludzie płacili tam dwadzieścia trzy grosze za wodę i podobna kwota za ścieki. Grosze. Oczywiście, to nie pokrywało żadnych kosztów. Przemysł płacił, już zaczął płacić takie ceny, jak wynikają z rachunku, ale później, jak to się urynkowiło, to okazało się,...

Czytaj więcej

Wykrywanie awarii sieci wodociągowej - Tadeusz Fijałka - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Jak wykrywać awarie sieci wodociągowej? Mamy kilka systemów w tej chwili. Pierwszy, najprostszy taki, to dzwonią ludzie, że cieknie tu i tam. Ale to nie zawsze tak jest. W związku z tym kupiliśmy takie urządzenie, tak zwane korelatory do badania i ustalenia miejsca, gdzie jest ta awaria. Polega to na tym, że na jakimś metalowym elemencie sieci tej samej stawia się takie metalowe antenki i metodą porównywania czasu przepływu, głosu, komputer analizuje i podaje na ekranie, że dwadzieścia metrów od...

Czytaj więcej

Niektóre zanieczyszczenia wody były trudne do usunięcia - Tadeusz Fijałka - fragment relacji świadka historii WideoWideoTekst

Wiele takich elementów związanych z firmą dotyczyło pracowników i pracownicy musieli ciągle mieć się na baczności, dlatego, że prace wykonywane w firmie, czy na ulicy przy usuwaniu awarii, były obserwowane przez pracowników Służby Bezpieczeństwa. I gdyby nastąpiła awaria na dużej średnicy, to wtedy obligatoryjnie kilku takich panów stało i można było patrząc na tych gapiów, mówiąc tak tradycyjnie, to wytypować - ten, ten, ten. No, ale to jest zrozumiałe, bo jak była awaria magistrali Ø sześćset w kierunku Sławinka, z...

Czytaj więcej

Brałam udział w czynach społecznych - Maria Bujalska - fragment relacji świadka historii WideoTekst

W czynach społecznych to brało się udział. Nawet w wodociągach miałam przyjemność malowania ogrodzenia w posesji wodociągów przy Szczerbowskiego i Piłsudskiego. Z jednej strony stał dyrektor i malował płotek, a ja z drugiej. Były czyny, jak był zasadzany park nad Bystrzycą, Park Ludowy, to sadziłam tam drzewka. Równaliśmy skarpę. Tak że mamy tam swój udział. Drzewka naszego tam nie ma, nikt z nas nie sadził wtedy takich drzewek osobistych, ale drzewka i krzewy, które nam przywożono. Tutaj przed naszym budynkiem,...

Czytaj więcej

Wodociągi zmieniły się nie do poznania - Grzegorz Halkiewicz - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Przyszedłem [do wodociągów] w 1990 roku. Wtedy otwierał się Zachód, bo jak człowiek za PRL-u wyszedł na ulicę, to jeździły same polskie samochody, z jakimś wyjąteczkiem drobnym, gdzieś tam można było zobaczyć jaką Ładę czy Dacię, czy pojedyncze jakieś Mirafiori. Później, minęło pięć lat, i już polskich prawie nie było… Był taki okres, że wysłał mnie prezes z kolegami po zakup kamery do prześwietlania kanałów. To były dość poważne pieniądze wtedy. Dzisiaj takich grup pomiarowych w wodociągach jest kilka i...

Czytaj więcej

Zmiany w MPWiK - Grzegorz Halkiewicz - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Ja akurat przyszedłem do pracy, jak rok rządził prezes Fijałka. To był człowiek, który bardzo wiele poświęcił technice. Był typowym prezesem technicznym, który interesował się nowościami, zmianami. Wszystkie urządzenia techniczne chciał porównywać nie do tego, co u nas, tylko do tego, co gdzieś tam w świecie, w Europie. Tak że jak ja zaczynałem, to do dzisiejszego momentu praktycznie były wyremontowane, pozmieniane, poprzerabiane wszystkie obiekty. Od ujęć przez stacje –wszystko na nowych urządzeniach. Pewne rzeczy wymusza sytuacja, na przykład zakład energetyczny...

Czytaj więcej

Szkoła i początek pracy w MPWiK - Grzegorz Halkiewicz - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Urodziłem się w Lublinie w 1963 roku. Nazywam się Grzegorz Halkiewicz. Obecnie pracuję w MPWiK-u od prawie trzydziestu lat. Skończyłem Szkołę Podstawową nr 1 w Lublinie. Później byłem uczniem technikum elektrycznego na ulicy Długiej. Następnie skończyłem Wydział Przetwarzania i Użytkowania Energii Elektrycznej na Politechnice Lubelskiej. Pracę w wodociągach rozpocząłem w 1990 roku. Przeszedłem praktycznie przez wszystkie szczeble od elektromontera. Teraz mam stanowisko samodzielne, jestem starszym specjalistą ds. ciepłownictwa. Trochę to przypadkowo [wyszło], bo szukałem pracy, no i słyszałem, że w...

Czytaj więcej

Byliśmy pionierami - Tadeusz Fijałka - fragment relacji świadka historii WideoTekst

W swojej praktyce zawodowej, po pierwsze, bardzo dużo podróżowałem, interesując się organizacją firm wodociągowych. I z panem Żukiem też tu współpracowałem - w jakiej formie mają być firmy prywatne czy państwowe? Jakie są wady, jakie są zalety. Czy firma ma być w układzie organizacyjnym, tak jak teraz jesteśmy, miejskim czy wojewódzkim? Był taki okres, że w wojewódzkim. I okazuje się, że to ma szalony wpływ na całą organizację w regionie. W tej chwili, na przykład my, MPWiK, nie szkolimy tych...

Czytaj więcej