Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Relacje z matką i jej życie w Izraelu - Zipora Nahir - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Chcę powiedzieć, że ogólnie, młodzi ludzie nie wiedzą jak żyją starzy ludzie. Ja dopiero w ostatnich latach zaczęłam myśleć o tym. W ostatnich latach, to znaczy od czasu jak owdowiałam. Mój ojciec umarł jak miał pięćdziesiąt siedem lat i to było dwa lata po wojnie. I moja mama została z nogą amputowaną, właściwie sama. Bo wprawdzie miała brata, który z nią mieszkał i ją właściwie utrzymywał, a później on się ożenił i ona mieszkała razem z nimi. Ja z moją...

Czytaj więcej

Praca i życie codzienne w kibucu - Zipora Nahir - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Przede wszystkim przystosowanie się w kibucu do kraju i przystosowanie się w mieście do kraju, to zupełnie było inne. To ja wiem, bo ja zostawiłam wielu z moich przyjaciół, z którymi razem przyjechaliśmy, albo przyjechali trochę później indywidualnie, i którzy nie poszli do kibucu. Mieli zupełnie inne wspomnienia pierwszych czasów. Moje pierwsze czasy w kibucu były bardzo dobre. To, że myśmy nie mieli dosyć niczego, to, że myśmy mieszkali w takich barakach gdzie przeciekało cały czas i co dzień rano...

Czytaj więcej

Opuszczenie kibucu ze względów ideologicznych - Zipora Nahir - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Ta wspólnota, nie wiem czy nas uratowała, ale przez tą wspólnotę myśmy wszyscy opuścili razem kibuc. To było już po pięciu latach. Wszyscy razem opuściliśmy kibuc, włącznie z tymi sabrami. Myśmy się stali częścią ich. Myśmy opuścili kibuc, ponieważ myśmy zostali, mniej więcej, tacy jacy byliśmy jak przyszliśmy do kibucu. Nasz kibuc był uważany za bardzo lewicowy. To znaczy kibuce wszystkie były tej samej linii ideologicznej i politycznej. Ale jednak kibuce to są ludzie. Więc kibuce indywidualnie ułożyły sobie swój...

Czytaj więcej

Kibuc Amir i Har'el - Zipora Nahir - fragment relacji świadka historii Tekst

kibucu Kibuc Amir i Har’el Chcieli dać nowy kibuc dla nas. Nowe miejsce, żeby zbudować nowe osiedle kibucowe. Nasza grupa i jeszcze jedna grupa, starsza trochę, która wyjechała z Polski wcześniej, z naszej organizacji młodzieżowej. Oni byli rzeczywiście w tym kibucu Amir, do którego myśmy przyjechali prosto z okrętu. I mieliśmy razem wyjść na budowę nowego kibucu. Ponieważ to się nie udało ze względów innych, więc nas przydzielono do innego kibucu, do jednego kibucu, ich do drugiego i myśmy się...

Czytaj więcej

Odnalezienie przyjaciół z lubelskiego sierocińca w Izraelu - Zipora Nahir - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Ja chciałam powiedzieć, że jak byłam w kibucu na samym początku, szukałam kontaktu z dziećmi, z którymi byłam w sierocińcu w Lublinie. Bo ja pamiętam, że wiedziałam, że oni są w kibucu Ma’anit, a ja byłam w kibucu nie w tym, do którego pojechaliśmy na początku. Później przenieśli nas do kibucu Gan Szmu’el, który był niedaleko od nich. I ja miałam z nimi kontakty, to znaczy z osobami z naszej grupy z domu dziecka, ale którzy przyjechali do Izraela, mieli...

Czytaj więcej

Początki życia w Izraelu - Zipora Nahir - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Tutaj w kraju moi rodzice mieli rodzinę. No a moja mama jeszcze w Polsce, ja z nią pojechałam raz i drugi raz, jeszcze z Hrubieszowa do Lublina, i zrobili jej pierwszą protezę na nogę. Tak że moja mama jeszcze mogła chodzić o protezie i o lasce. I moja mama, ja pamiętam tatusia, że w pierwszych czasach, jak byliśmy jeszcze w Hrubieszowie, no moja mamusia nie mogła przecież na jednej nodze chodzić. A moja mama była bardzo ładna, wysoka i smukła,...

Czytaj więcej

Życie w Izraelu - Batia Golan-Klig - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Przywieźli nas tu prosto z Atlitu, przyjechałam razem z Sabinką Korn. Jako dziecko wychowałam się tutaj z grupą miejscowych ludzi. Potem poszłam do wojska, [uczyłam się obsługi] karabinu [i] pracowałam przy radarze lotniczym na lotnisku. Byłam rok w wojsku, bo mój mąż chciał, żebyśmy się pobrali. Miał już syna, który miał dziesięć lat, był żonaty przedtem. Pracowałam [w różnych miejscach], trochę w [sadach] z pomarańczami, potem z małymi dziećmi. Pracowałam [już] gdy się uczyłam, dwie godziny pracy razem z nauką....

Czytaj więcej

Przybycie do Palestyny i życie w nowej ojczyźnie - Chawa Avni - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Przyjechałam niespodzianie, to było przed świętami zielonymi naszymi, dwudniowymi. Był nowy okręt, „Transylwania” z Konstancy do Jaffy. W Aleksandrii się zatrzymał, bo w tych dniach naszego pobytu na okręcie Włochy weszły w wojnę i kapitan okrętu bał się, że podminowali morze. On z Aleksandrii do Jaffy nie płynie, wracają do Rumunii. Wtedy zaczęła się jakaś interwencja, moc ludzi szło tu, tam i z powrotem. Jednak po dwóch dniach dopłynęliśmy do Jaffy, później do Hajfy, dwa dni przebyłam w takim obozie...

Czytaj więcej

Początek II wojny światowej i nielegalne przekroczenie granicy z Rumunią - Chawa Avni - fragment relacji świadka historii WideoTekst

kibuc, nielegalne przekroczenie granicy z Rumunią, więzienie w Czerniowcach, wyjazd do Palestyny Początek II wojny światowej i nielegalne przekroczenie granicy z Rumunią Podczas wybuchu wojny byłam w Łucku. Nie było schronu, wychodziliśmy w pole, parę godzin pobyliśmy w polu. Bombardowali. Na szczęście nikogo nie trafiło, bo obszar był duży, ale już głodowaliśmy. Pamiętam, że wyciągaliśmy młode buraki i się jadło podczas pierwszych dni wojny. Nie było wiadomo, co z tym kibucem będzie, do domu nie mogłam wrócić, bo już wiedziałam,...

Czytaj więcej

Przyjazd do Palestyny, powstanie Izraela i trudne początki w nowej ojczyźnie - Miriam Akavia - fragment relacji świadka historii WideoTekst

poszukiwaniu Lubliniaków. Izrael 2009, Mickleby, Palestyna, Izrael, okres powojenny, siostra, poznanie męża, certyfikaty na wyjazd do Palestyny, wyjazd do Palestyny, powstanie Izraela, gruźlica, kibuc, praca Przyjazd do Palestyny, powstanie Izraela i trudne początki w nowej ojczyźnie Siostra była absolwentką hebrajskiego gimnazjum, zorganizowała się taka grupa młodzieży żydowskiej i ona ich nauczała. Był Erec Israel i wtedy już byli szlichim – szlichim to są wysłańcy stąd, z Erec Israel – już namawiali młodzież do wyjazdu do Erec. I ona tam pracowała....

Czytaj więcej

Ja kocham kibuc - Jakub Guterman - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Związałem swój los z kibucem, a mówię o kibucu Ein Harod, w pięćdziesiątym drugim roku. I chciałem zostać w kibucu. Ale wobec tego, że moja przyszła żona Ruti wtedy nie chciała mieszkać, nie chciała żyć w kibucu, to na dziesięć lat do jej śmierci mieszkałem w mieście. A po jej śmierci jakbym wrócił do kibucu. I wstydzę się powiedzieć, ale ja kocham kibuc. Nie lubię kibuc, tylko kocham kibuc. [Za co kocham kibuc?] Bo uważam, że kibuc to jest najpiękniejsza...

Czytaj więcej

Powrót do Lublina w 1946 roku i poznanie losów rodziny - Samuel Gradel - fragment relacji świadka historii AudioTekst

W [19]46 roku wróciliśmy i pojechaliśmy do Lublina, i widzieliśmy, co się dzieje, że nikt nie został. Do tego Spółdomu nie można było podejść, bo tam w czasie wojny było Gestapo, a po wojnie było NKWD czy GPU. Nie wiem, jak oni się nazywali. Myśmy coś słyszeli już w [ZSRR], ale niedokładnie, nic nie było [pewne]. Nie wiedzieliśmy dokładnie jak, co. Myśmy jechali [do Polski] pociągiem, [to były] te tiepluszki, takie wagony towarowe. Tak jak to było w „Doktorze Żywago”,...

Czytaj więcej

Losy powojenne - Chaim Zylberklang - fragment relacji świadka historii Tekst

Otrzymałem kartę repatriacyjną i dwa paszporty – jeden uprawniający na przejazd przez terytorium ZSRR aż do granicy, a drugi polski. [...] Do Brześcia nad Bugiem przyjechaliśmy szczęśliwie. Tam przez cały dzień sowieccy pogranicznicy nas kontrolowali, każdego pytali co robiliśmy, gdzie byliśmy, czy wywozimy złoto i brylanty. Następnie pozwolili nam się przesiąść do polskich wagonów towarowych i tak przejechaliśmy przez rzekę Bug i zatrzymaliśmy się na stacji w Terespolu. Tam poczuliśmy się jak w innym świecie. Słyszeliśmy jak ludzie zwracają się...

Czytaj więcej

Kibuc Rewadim - Mordechai Rozbruch - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Wtedy myśmy chcieliśmy wstawić kibuc. Myśmy mieli grupę koło 50 ludzi już, młodzieży, że oni byli gotowi pójść do Haszomer Hacair, do hachszara. Snaczala [najpierw] myśmy byli w kibuc Amir, kilku ludzi z naszych. A później Rewadim zmienił miejsce, bo z początku on był w Gusz Ecyjon. Ale toczyła się tam ta wojna, która była między młodzieżą żydowską a arabską. I myśmy zaczęli budować Rewadim. Kiedy ja przyjechałem do Rewadim, ja miałem dziewczynę i myśmy się pobrali, jeszcze tam w...

Czytaj więcej

Walne zebrania w kibucu - Zipora Nahir - fragment relacji świadka historii WideoTekst

W kibucu była absolutna równość, we wszystkim. A członkowie kibucu mają wspólne zebrania na których decydują o wszystkim. Na przykład moja mama została w Tel Awiwie. Ona nie miała z czego żyć. Wtedy nawet nie było tego social security, więc ona mieszkała razem z moim wujkiem. I mój wujek ją utrzymywał. Ale były rodziny naszych kolegów, z mojej grupy, że na takim zebraniu w kibucu została przedstawiona sprawa, ponieważ jego ojciec, matka nie mają zarobku i on musi pojechać na...

Czytaj więcej

Trudne początki życia w Izraelu - Zipora Nahir - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Dostaliśmy zezwolenie na wyjazd i ja pamiętam, że jeździłam kilka razy do Warszawy. Już była wtedy ambasada i konsulat, i tam załatwiało się formularz. I to wszystko. I jakimś tam transportem. Myśmy jechali takim transportem… To wtedy zrobili nam, to się nazywa, protekcję. Żeby nasza grupa młodzieżowa, z naszej organizacji, pojechała tym samym pociągiem, a później tym samym okrętem, bo po przypłynięciu do Izraela, statek przypłynął do Hajfy i w Hajfie czekali na nas przedstawiciele kibucu Amir z ciężarówką. I...

Czytaj więcej

Wyjazd do Izraela w 1950 roku - Zipora Nahir - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Jak ja przyjechałam do Łodzi, to poszłam do organizacji syjonistycznej młodzieżowej. I ja chodziłam tam regularnie, przez dwa lata, jak długo były możliwe czynności organizacji syjonistycznych. To był czterdziesty siódmy, czterdziesty ósmy rok, nawet trochę czterdziestego dziewiątego. I wtedy się uczyłam, sama przygotowałam się do małej matury. Zrobiłam małą maturę w ciągu jednego roku. Poszłam do liceum, do normalnej szkoły średniej i zrobiłam maturę normalną. Tak że ja miałam dobry okres. I ja wiedziałam, że my wyjedziemy do Izraela. Przygotowałam...

Czytaj więcej

Chciałam wyjechać do kibucu - Zipora Nahir - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Mój ojciec zmarł i to dlatego było dla mnie bardzo wielkim ciosem, bo ja wiedziałam, że ojciec tyle dla mnie zrobił. Jak ja dostałam maturę, to powiedziałam ojcu: „Masz tato, to jest dla ciebie, tyś na to zasłużył. Ja nie mam z tym nic wspólnego, bo ja jadę do Palestyny, ja jadę do kibucu”. Bo ja właściwie byłam nastawiona komunistycznie. Ja chciałam inny świat, nową nadzieję. Myśmy tylko widzieli promienie tego słońca, które wstaje nad ludnością. Wtedy młodzież, dużo młodzieży,...

Czytaj więcej

Kibuc - Szlomo Gorzyczański - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Życie w kibucu bardzo mi się spodobało. Myśmy się tam uczyli, prawie żeśmy nie pracowali. Potem, jak miałem 15 lat, tośmy się pół dnia uczyli, pół dnia pracowali. Teraz ten kibuc to nie ten sam kibuc, co był kiedyś. Teraz kibuc to już nie jest kibuc, ale wtedy było bardzo ładnie i to mi się podobało. Poszliśmy do wojska przed czasem, byliśmy na wolontariacie – poszliśmy do wojska półtora roku wcześniej, niż mieliśmy być zmobilizowani.

Czytaj więcej