Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Fabryka muchołapek Bengal - Różka Doner - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Tam pracowali także Polacy, nie tylko Żydzi. Ilu tam Polaków było, nie wiem. Ja się tam zaprzyjaźniłam z jedną Polką, bardzo przyjemna dziewczyna była, Helena Kołaczek. Później mi pomogła trochę, żebym mogła wyjechać do Niemiec. Niestety, ona już nie żyje. Umarła dosyć szybko po moim wyjeździe, młoda kobieta była. Byłyśmy bardzo podobne do siebie, wszyscy myśleli, że my jesteśmy siostry. Warunki [były tam] takie, jak w czasie wojny. Łóżko jakieś miałam, pamiętam, że leżałam na łóżku. Można było sobie coś...

Czytaj więcej

Likwidacja lubelskiego getta - Różka Doner - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Byliśmy wszyscy w domu, obudził nas szum, słyszeliśmy, jak samochody zajeżdżają. Zrozumieliśmy, że dzieje się coś niezwykłego. Mieliśmy na strychu taką kryjówkę, ojciec z moim bratem miał kartkę, że pracuje dla Gestapo, tak że został. A ja, moja siostra i mama poszłyśmy do tego schowka na strychu, w tym samym domu. Były strychy w tych wszystkich domach i były takie zakamarki, można się było schować. Ta akcja trwała przecież nie jeden dzień ani dwa, trwała więcej niż miesiąc – od...

Czytaj więcej

Getto na Majdanie Tatarskim - Różka Doner - fragment relacji świadka historii WideoAudioTekst

Wysiedlenie trwało od 17 marca do 20 kwietnia. 20 kwietnia były urodziny Hitlera, wysłali do niego [wiadomość], że Lublin [jest] Judenfrei – bez Żydów, wielkie zwycięstwo. Mówili, że idą na prace, wysyłają dalej, ale okazało się, że to wszystko poszło do Bełżca. Nie mieliśmy pojęcia o tym i tam ich wszystkich wystrzelali. Do dzisiaj ja tam nie byłam, w Bełżcu, tam, zdaje się, jakiś pomnik powstał albo coś takiego, nie wiem dokładnie. Myśmy zostali wszyscy na Majdanie Tatarskim. Ja zaczęłam...

Czytaj więcej

Likwidacja getta na Majdanie Tatarskim - Różka Doner - fragment relacji świadka historii WideoTekst

11 listopada zdaje się, to było z niedzieli na poniedziałek, deszcz padał, było mżysto –mogłam pójść w poniedziałek rano do pracy. Moja mama mówi: – Wiesz, tak paskudnie teraz, lepiej zostań. Jutro rano pojedziesz do pracy. Ja mówię: – Nie, wiesz co, lepiej teraz. Jutro rano wstawać? Nie chce mi się. I poszłam. Więcej ich nie widziałam. Zamiast w poniedziałek nad ranem, wyszłam w niedzielę. A w poniedziałek o czwartej nad ranem Majdan już był okrążony. Już nikogo nie wypuszczali....

Czytaj więcej

Getto na Majdanie Tatarskim - Różka Doner - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Pamiętam, że się tam znalazłam. Jak? Nie pamiętam, ale znalazłam się tam, byłam tam. Tam miało być trzy tysiące Żydów. Niektórzy mieli taką kartkę „Jude”, znaczy gdzieś pracowali, też nie wiem dokładnie gdzie. Myśmy nie mieli, nikt z nas prócz brata, on miał to „Jude”, bo on gdzieś pracował. My byliśmy już w drodze z Majdanu Tatarskiego do Majdanka, na szosie. I nagle mój ojciec zobaczył jednego gestapowca, któremu jeszcze nie skończył ubrania, miał pracę dla niego nieukończoną. I krzyknął...

Czytaj więcej