Fragmenty Relacji ze słowem kluczowym "ogrodzenie getta"

Miałam taką koleżankę, którą… Tam gdzie diabeł kobiety nie posadzi, tak myśmy obydwie chodziły. Myśmy wszędzie były. Nie wolno było przecież chodzić… tu na Wieniawie było przecież getto. Myśmy tam chodziły. Teczki pod krzaki. Fartuchy myśmy zdejmowały szkolne. I prędziusieńko lecieliśmy tam. Moja koleżanka miała na imię Marysia. Teraz już nie żyje. Wszystkie moje koleżanki, które byłyby w moim wieku, już nie żyją, niestety. Tam były małe domki. Na Wieniawie były małe domki takie o różne. Później zrujnowali je Niemcy…...

Czytaj więcej

Na początku, jak pierwsze getto było, to się chodziło ulicą Ruską do Lubartowskiej i drugą stroną Lubartowskiej do miasta, do centrum. Albo jeździło się dorożką. Jeszcze przed wojną często [jeździliśmy tą trasą autobusem]. Druty były na Lubartowskiej, Kowalskiej i Grodzkiej. Nie było żadnej bramy i drutów na Ruskiej, to było takie półotwarte. Ludzie przechodzili przez getto bez opasek. [Ruską] można było przejść, ponieważ przechodziłam tą ulicą na drugą stronę Lubartowskiej i Bonifraterską chodziłam do wujostwa na Lemszczyznę. Byli tylko policjanci,...

Czytaj więcej

Niewiele wiem o tym pierwotnym getcie w Lublinie. Wiem, że to było typowe getto takie jakie urządzali Niemcy, bez żadnego kontaktu ze strony ludności okolicznej. Tam nie można było mieć żadnego kontaktu. Tam zbliżyć się nie można było. Getto zajmowało teren ściśle Starego Miasta z tego co ja pamiętam, tutaj od tej strony Krakowskiego, od Bramy Krakowskiej to było te ulice Złota, Dominikańska, te wszystkie, to było getto. Ściśnięte getto, małe. Nie było duże przecież. W ogóle Lublin miał tylko...

Czytaj więcej

Wyjaśnię skąd się wzięła nazwa Majdanek w ogóle. Bo tam gdzie był obóz koncentracyjny to nie było żadnej nazwy, to już były pola, poza Lublin. I koniec. Tam był tylko taki mająteczek, kaflarnia się to nazywało. I rakarz był tam. I to nie miało żadnej nazwy. Wzięła się stąd nazwa Majdanek, że zaraz jak Niemcy weszli i początek okupacji stworzono getto dla Żydów, getto się znalazło na terenie Starego Miasta. Tam było wygrodzone. To Niemcom przeszkadzało. Wysiedlili na Majdanie Tatarskim,...

Czytaj więcej

Wiem, że nawet w giecie na Majdan Tatarski, moje kwaśne mleko i kartofle miałam. To pamiętam nawet gdzie stały. To pamiętam. Pamiętam też, ale to już było później widocznie, że babcia dzieliła jedzenie dla ludzi, którzy nic nie mieli, i ja tam dostawałam ciepłą zupę. To ja pamiętam, to kiedy ja piłam to kwaśne mleko nie wiem. Bo ja to pamiętam z tego samego okresu. [Jak wyglądał dzień w getcie?] Ja wiem? Dbałam bardzo o ogródek, bo chciałam, żeby nasz...

Czytaj więcej

Jak zaczęła się okupacja to było okropnie. Okropnie. Przede wszystkim, znęcanie się i mordowanie, to znaczy i fizyczne mordowanie, ale i znęcanie się takie psychiczne na Żydach. To było okropne. Pierwsze, co widziałam przez okno, bo nasze okno wychodziło na Krawiecką i po drugiej stronie był taki mały sklepik żydowski i stamtąd wyszedł Żyd po godzinie policyjnej. No i naszła sztrajfa, ta żandarmeria polowa, z takimi blachami chodzili po dwóch, „tup, tup”, a Żyd zaczął uciekać, zastrzelili go. Boże, ja...

Czytaj więcej

Najważniejsza to była sama likwidacja getta. Żydom obiecano nowe mieszkania, bo Niemcy po prostu nie chcieli, żeby był wielki szum, bo cały Lublin to był żydowski od tej strony, to obiecali im nowe mieszkania. „Zabierajcie ten wasz dobytek.” Były wozy drabiniaste, konie ciągnęły przez dwa dni, ta cała przeprowadzka odbywała się. Ja tylko widziałem na Grodzkiej, co się działo i tutaj bliżej Bramy Krakowskiej, bo to jeszcze należało do [getta]. Ale wcześniej to było odgrodzone drutem kolczastym. Jak była okupacja,...

Czytaj więcej

Jeżeli chodzi o stosunek Niemców do Żydów, to na ulicy to się tak tego nie widziało, no bo powiedzmy oni przecież nie napadali na ulicy, nie bili Żydów. Ja przynajmniej takiego faktu nie widziałam. Ale słyszało się już ciągle o tym, że tych Żydów tak stopniowo likwidowano. Więc zabierali ich z domu, gdzieś tam wywozili, no później jak otworzyli to getto u nas w Lublinie, to była cała prawa strona Lubartowskiej i Podzamcze obecne dzisiaj, to wszystko przecież było getto...

Czytaj więcej

To było na obrzeżach miasta, to znaczy w mieście, w granicach administracyjnych, tylko z brzegu. Tam było dwie ulice, czy trzy ulice. Ulica Jatkowa, Kanałowa i Pastewnik. I to jest bardzo przykre, że jak Żydzi opuszczali getto, to zaczęły zajeżdżać ze wsi furmanki i brali co się daje. Nawet zapchlone i zawszone meble. Skąd ja wiem? Była taka sytuacja, że matka poszła do pracy na godzinę ósmą i do osiemnastej. A tu dwoje dzieci, no to przecież nie będą siedziały...

Czytaj więcej

Pamiętam, że on został zabity. Chyba to i Żydzi go zabili, no bo przecież na pewno Żydzi, i uciekli. Nie wszyscy zostali wybici. Handlowali chlebem. Taki był Kępski, a drugi Wiczing czy jak, nie wiem. No i oni zostali zabici bez tych partyzantów. To oni to trochę źle robili... no dużo źle robili. Bo ci Żydzi jak byli w zagrodzeniu, w tym getcie, no to przecież nie mieli co jeść. Co im tam ci Niemcy dawali w tym getcie? I...

Czytaj więcej

[W jakich ubraniach chodzili ludzie w getcie?] W jakich oni mieli, w takich chodzili. Przede wszystkim zawszone to było wszystko. Wszy, proszę pana. Później Niemcy to wywieźli, bo wiedzieli, że zaczął panować tyfus w Lublinie. Z Majdanka się nie dostał tyfus, bo Majdanek był zamkniętym obozem. Ale tutaj, wszędzie, gdzie jeszcze nie było tych… to przechodzili sobie. Przechodzili, tak jak mówiłam, to dziecko przeszło. Czy człowiek wiedział, czy to jest zawszony czy nie zawszony. Dał chleb i już, proszę pana....

Czytaj więcej

Od chwili kiedy utworzyli getto to przez środek ulicy były druty kolczaste. To była granica getta. My mieszkaliśmy na ulicy Rybnej akurat jak się idzie od strony Rynku to po lewej stronie. Po drugiej stronie mieszkali Polacy, to tych ludzi usunięto stamtąd. A myśmy zostali bo getto miało granicę przez środek naszej ulicy, ale szło w kierunku właśnie Bramy Grodzkiej. Także było to getto i pilnowali tych drutów taka jakaś brygada ukraińska na usługach Niemców. Nie była to granatowa policja...

Czytaj więcej

Na Stare Miasto się chodziło na spacery. Na Stare Miasto przyjeżdżały różne wycieczki, to pamiętam różne grupy duże, które zwiedzały Stare Miasto. Obecny ten Plac Zebrań, co jest naprzeciwko Zamku Lubelskiego, to właśnie w tym miejscu było getto żydowskie. Cała prawa strona Lubartowskiej i ten Plac Zebrań obecny to było właśnie getto lubelskie, getto żydowskie. Już na Starym Mieście nie było getta, tylko tam mieli ten wydzielony teren. Ja tam nigdy w czasie okupacji nie chodziłam. Po prostu bałam się,...

Czytaj więcej

To całe pod zamkiem to była właśnie dzielnica żydowska taka. [Niemcy] Żydów zamknęli w getcie, a getto zrobili o tak jak idzie ulica Grodzka, to tak było ogrodzone. W połowie mniej więcej jezdni. Pale były wbite i siatka. O tak jak po tej stronie, co my tu jesteśmy [w Bramie Grodzkiej]. To właśnie to było od Bramy Grodzkiej, trochę szło, to nie wolno było tam tak chodzić nawet. Nie wolno było podchodzić do tych drutów. O po tej stronie co...

Czytaj więcej

Mój wujek, siostry ojca mąż, był weterynarzem i też był w wojsku, był weterynarzem w wojsku, w Częstochowie służył, ale jak wybuchła wojna, ciotka na okres przed rozpoczęciem wojny przyjechała do mamy tu do Lublina, a on jak się wojna skończyła, to na piechotę z pod granicy tej rumuńskiej wrócił do Lublina, bo wiedział, że tam jest żona z córką, no i dogadał się z drugim wojskowym weterynarzem i założyli prywatną lecznicę zwierząt tam właśnie w tym podwórku, to tam...

Czytaj więcej

Prześladowania Żydów nie od razu było widać, bo skąd? Niemcy sami byli jeszcze w niebezpieczeństwie. Jeszcze nie byli pewni, nie obsadzone było jeszcze tak miasto dokładnie. Tylko później zaczęli dopiero selekcjonować Żydów i w ogóle ich tam prowadzali na roboty jakieś, słyszałam, że gdzieś tam prowadzali ich przez miasto. Później zrobili tam dla nich to getto przecież. I tam przecież jak zrobili to getto tam na Majdanku to uważali, że ci Żydzi którzy tam się wysługiwali Niemcom, że oni przeżyją....

Czytaj więcej