Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Życie w rodzinie żydowskiej w przedwojennej Łęcznej - Roman Litman - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Ja sobie nie przypominam, żeby mogło być inaczej: rozmawialiśmy w języku jidysz. Ja nie pamiętam, żebym przed wojną rozmawiał w języku polskim. Pewnie z chłopakami tam jakieś słowa wymienialiśmy. Niedaleko domu rodzinnego był cheder, do którego w wieku chyba pięciu lat chodziłem. Z bratem uczyliśmy się w chederze. Budynek chederu do tej pory w Łęcznej stoi. To wszystko było normalne dla nas, bo nic innego nie znaliśmy, nie widzieliśmy. Chyba przeszło połowę ludności Łęcznej to byli Żydzi. Mieszkaliśmy na ulicy...

Czytaj więcej

Żydzi w powojennym Lublinie - Roman Litman - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Na ulicy Lubartowskiej rozmawiano po żydowsku. Myśmy się potem przeprowadzili ze Świętoduskiej na Lubartowską, to jest naprzeciw Cyrulicza. To była Lubartowska 8, teraz 14 czy ileś. Tam taka duża brama jest i podwórko. To na ulicy Lubartowskiej było dobrze, na ulicy Cyruliczej. A jak się chciało przejść z ulicy Cyruliczej przez podwórka na ulicę Kowalską, to obrywało się cięgi. No, biliśmy się tam. Ale syn dozorcy tam w tej Lubartowskiej 8, nie pamiętam jak się na[zywał], to zawsze nas bronił....

Czytaj więcej

Fajwel Fryd - Michał Hochman - fragment relacji świadka historii WideoTekst

On był ekspertem od języka jidysz. Jak była rewizja u nas w domu i wzięli notes taty, w którym były jakieś zapiski po żydowsku, to pan Fryd musiał dla milicji tłumaczyć, co to wszystko znaczy. On oczytany był. Mieszkał w tym samym budynku, co państwo Litmanowie. On do nas przychodził też. Był łysy, zupełnie łysy.

Czytaj więcej

Język jidysz - Michał Hochman - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Rodzice między sobą rozmawiali w języku jidysz i stąd ja rozumiem taki domowy język. Jak idę do teatru żydowskiego, to nie wszystko rozumiem, bo to literatura już jest. Często się kłócili też w języku jidysz. Cały czas mówili w jidysz, a do nas po polsku. [Rodzice chcieli, abyśmy nauczyli się tego języka]. I nawet żałuję do tej pory, bo pani [Róża Fiszman-]Sznajdmanowa dawała lekcje jidysz w TSKŻ-ecie i zacząłem chodzić, nawet parę razy mnie pochwaliła, że mam świetne postępy, bo...

Czytaj więcej

Religijność rodziców - Michał Hochman - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Po takich przejściach, co rodzice mieli, [choć] mama była religijna, to chodzili z tatą tylko na główne święta do synagogi, jak było Jom Kippur, czy Nowy Rok – Rosz ha- Szana – czy Passover. Myśmy nie brali udziału w tym. Mama zawsze zapalała świeczkę w piątek na szabas, zakładała chustkę na głowę i modliła się. Nawet w Stanach Zjednoczonych to robiła. I w Stanach Zjednoczonych też chodziła na te święta. Tata w Stanach [częściej] chodził do synagogi, ale pewnie nie...

Czytaj więcej

Jidysz - Nechama Tec - fragment relacji świadka historii Tekst

Moi rodzice, jak chcieli mówić o sekretach, mówili po żydowsku i myśleli, że ja nie rozumiem. Ale ja chyba trochę rozumiałam. Nie wolno mi było mówić po żydowsku i mojej siostrze też nie. Widocznie znałam jidysz w jakiś sposób, bo natychmiast po wojnie zaczęłam mówić po żydowsku. Teraz mówię, ale nie zapamiętałam tego języka z przedwojennych albo wojennych czasów.

Czytaj więcej

Jidysz - Dina Meytes - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Rodzice ze sobą mówili po polsku. W jidysz mówili, jak nie chcieli, żebyśmy zrozumiały, siostra i ja. Ale ja się nauczyłam jidysz w Izraelu, bo tutaj słychać było jidysz, a bardzo dużo pacjentów nie znało innego języka. Nie powiem, że mówię w jidisz, ale rozumiem jidysz.

Czytaj więcej

Język polski i język żydowski - Samuel Gradel - fragment relacji świadka historii Tekst

W domu mówiono po żydowsku, bo mój ojciec twierdził, że żydowski to jest język, że to nie jest żargon. Mówiono, że żydowski to jest żargon, a on twierdził, że to jest język. On miał wielką bibliotekę żydowską i czytał gazety żydowskie. Był jidyszystą, człowiekiem, który uważa, że jidysz to [język]. W szkole i z kolegami się rozmawiało po polsku. My między sobą, dzieci, po polsku, a z rodzicami to po żydowsku. [Ale] mój ojciec, widziałem, listy pisał po polsku bardzo...

Czytaj więcej