Zaczynamy nasz spacer od ulicy Żmigród. Istniała już na początku XIX wieku, ale miała wtedy inny przebieg niż obecnie i stanowiła raczej ścieżkę. Nazwa ulicy pochodzi z XIX w. i jest kontynuacją historycznej nazwy terenu na którym się znajduje. Była to kiedyś ulica dworków i pałacyków. Te, które stały po jej lewej stronie widać od tyłu, bowiem frontem zwrócone są do ulicy Prymasa Stefana Wyszyńskiego (dawniej Zamojska). W roku 1888 przeprowadzono na ulicy Żmigród prace regulacyjne. Ulicę najpierw częściowo zniwelowano, a następnie poszerzono przez rozebranie ruin muru poklasztornego bernardynek. W roku 1889 ulicę wybrukowano. Bywało, że ulica Żmigród miała wybitnie rozrywkowy charakter. Znajdował się tutaj popularny wśród męskiej części mieszkańców miasta dom publiczny, a widok lubelskich cór Koryntu był czymś codziennym.
Wędrownik po Żmigrodzie
Skręcamy w lewo, ku dolinie rzeki. W miejscu, w którym znajduje się dzisiejsza ulica Bernardyńska już w XVI wieku przebiegała droga prowadząca do podmiejskich zabudowań położonych na Żmigrodzie oraz ku nadbystrzyckim łąkom. W połowie XVI wieku przedmieście to było już gęsto zabudowane budynkami drewnianymi. Do powstających (XVII wiek) na tym terenie klasztorów, dworów i pałaców dojeżdżało się właśnie tędy. Droga ta prowadziła też na cmentarz ariański zlokalizowany na Żmigrodzie. Znajdował się on w pobliżu dworu Suchodolskiej, w którym do lat trzydziestych XVII wieku działał zbór ariański. Przechodzące tędy kondukty pogrzebowe innowierców były często zakłócane przez uczniów szkoły jezuickiej.
Z ulicy Bernardyńskiej skręcamy w prawo w ulicę Zamojską i schodzimy w dół doliny Bystrzycy. Górna cześć Zamojskiej – od ulicy Bernardyńskiej w stronę Katedry na początku lat 90 ubiegłego wieku została nazwana ulicą Prymasa Stefana Wyszyńskiego. Zamojska prowadziła w kierunku stacji kolejowej. Kiedyś nazywana była Traktem Piaseckim.
Most - początkowo drewniany, łączył kiedyś Stare Miasto z żydowskim miasteczkiem Piaski, położonym w okolicy dzisiejszego dworca PKP. Na jego miejscu w latach 1908-1909 został zbudowany obecny żelbetowy most. Połączył dwie ulice Zamojską i ulicę Foksal (od 1928 roku zamienioną na 1 Maja). Za mostem stała rogatka miejska zwana „Piasecką”, przy której pobierano opłatę za wjazd do miasta.
Przy moście na dzisiejszej ul. Zamojskiej rozpoczynał się utworzony w latach 20. XIX wieku tzw. Trakt Zamojski. Powstał on jako element nowego porządku urbanistycznego rodzącego się po pożarze w 1803 roku który doprowadził do ruiny centralną część Lublina (tu gdzie jest ulica Królewska).
Ulica znajduje się na samym dole ulicy Zamojskiej, po jej lewej stronie. Wybudowanie Alei Unii Lubelskiej skróciło ulicę o prawie połowę. Na ulicy widać jeszcze resztki architektury przemysłowej.
Skręcamy w tę małą uliczkę. Dawniej mieścił się tutaj skład drzewny.
Przechodzimy w przecznicę ulicy Zamojskiej, ulicę Miłą, gdzie wówczas zaczęły powstawać drobne zakłady przemysłowe.
Przez długie lata to, co charakteryzowało Dolinę Bystrzycy to podmokły teren z wieloma trzęsawiskami, moczarami, bagnem, błotem, wielkimi kałużami i unoszącą się rano mgłą. Krajobraz rozciągający się nad rzeką Bystrzycą opisał szesnastowieczny poeta – Lublinianin, Ludwik Kondratowicz w jednym ze swoich łacińskich poematów „Roxolania”.
Ulica Rusałka łączy ulicę Zamojską, przez łąki, z ulicą Dolną Panny Marii. Powstała na przełomie XIX i XX wieku stanowiąc północną granicę terenów rozrywkowych zwanych „Rusałka”. Tereny tzw. Rusałki są położone na samym dnie doliny Bystrzycy. Przed wojną, kiedy rzeka była jeszcze nieuregulowana, były to tereny zalewowe – dlatego dominowała tu zabudowa drewniana.
Jedną z ulic znajdujących się na Rusałce jest ulica Wesoła – biegnąca równolegle do ul. Zamojskiej. To tędy, przez lata prowadziła droga z browaru Vetter w kierunku stacji kolejowej. Prosto od browaru, ulicą Wesołą dojeżdżało się do drogi biegnącej wzdłuż Bystrzycy i skręcającej w lewo, w kierunku pobliskiego mostu.
Z ulicy Rusałki wchodzimy na ulicę Dolna Panny Marii. Nazwa - Dolna Panny Marii – wskazywała, że jest dolnym odgałęzieniem ul. Panny Marii (Narutowicza). Zanim powstała ulica Dolna Panny Marii istniejącą tu drogę nazywano „na Rury”. Był to namacalny ślad tego, że przebiegał kiedyś tędy wodociąg. Droga ta przekształciła się w ulicę Dolna Panny Marii a zabudowano ją dopiero po całkowitym zaniku rurociągu. Początkowo były to chłopskie zagrody. W XIX wieku powstała tu typowa zabudowa małomiasteczkowa – murowane i drewniane parterowe, niewielkie domy kryte gontem, z ganeczkami. W późniejszym okresie budowano na tej ulicy również kamienice. Ulica Dolna Panny Marii była jednym z tych miejsc w Lublinie, gdzie czuło się, że czas się tam zatrzymał.
Z miejsca, gdzie ulica Rusałka łączy się z ulicą Dolną Panny Marii jest blisko do ulicy Granicznej. Zanim skręcimy w ulicę Dolną Panny Marii podejdźmy na ulicę Graniczną, gdzie pod numerem 15 (obecnie 9) od roku 1932 miał swój dom ks. Ludwik Zalewski
Po lewej stronie ulicy Dolna Panny Marii widać pnącą się w górę ulicę Górną. Jej nazwa jest pozostałością po ulicy Górna Panny Marii, która biegła kiedyś wzdłuż muru obronnego znajdującego się na u samego szczytu stromej skarpy, widocznej na tym odcinku Dolna Panny Marii. Ulica powstała w miejscu głębokiego wąwozu spadającego od ulicy Narutowicza aż do mokradeł zabagnionej doliny Bystrzycy.
Na lewo od strony Dolnej Panny Marii rozpoczyna się ulica Narutowicza. Jest prawdopodobne, że jest ona fragmentem jednego z najstarszych średniowiecznych lubelskich traktów komunikacyjnych – traktu krakowskiego. Miał on prowadzić od Bramy Krakowskiej przez ulicę Kozią i dalej przez obecną Narutowicza. Pierwotnie, dzisiejsza ulica Narutowicza nazywała się ulicą Panny Marii.
Z ulicy Dolna Panny Marii wchodzimy na Plac Wolności zwanym dawniej placem Bernardyńskim od znajdującego się obok klasztoru oo. bernardynów.
Z Placu Wolności ulicą Kozią wychodzimy na ulicę Królewską. Jest to jedna z najwęższych lubelskich uliczek. To tędy mógł przebiegać najstarszy trakt krakowski, jeszcze przed wykształceniem się Krakowskiego Przedmieścia. Na przełomie XVIII i XIX wieku ulicę nazywano Komedialną ponieważ przylegał do niej budynek, w którym działał teatr (tzw. Komedialnia). Na planie Karola Bekiewicza pochodzącym z roku 1649 widnieje nazwa tej ulicy jako „Panny Marii”. Czyli była ona przedłużeniem ulicy Panny Marii ciągnącej się w miejscu obecnej ulicy Narutowicza.Uliczkę nazwano „Kozia” w 1912 roku decyzją lubelskich rajców. Być może nazwa ta wzięła się stąd, że na pobliskim Ratuszu znajdował się wizerunek herbu Lublina z kozą...
Z ulicy Koziej skręcamy w prawo – w ulicę Królewską. Po jej drugiej stronie widoczny jest jeszcze - w gęstej zabudowie kamienic przylegających do Starego Miasta, bieg murów obronnych. Powstały one z inicjatywy Kazimierza Wielkiego, po najeździe tatarskim z 1341 roku podczas którego miasto zostało zniszczone.
Z ulicy Królewskiej skręcamy w ulicę Stefana Wyszyńskiego. Jest to fragment dawnej ulicy Zamojskiej przemianowany w latach 90 – tych ubiegłego wieku na ulicę Prymasa Stefana Wyszyńskiego. Ciągnie się on aż do przecięcia z ulicą Bernardyńską. Ten odcinek dawnej Zamojskiej powstał w latach 1815 – 1826 na nasypie uformowanym z gruzu pochodzącym z rozbiórki gmachów kolegium Jezuickiego. To, jak bardzo ten nasyp zmienił ukształtowanie terenu widać szczególnie po kamienicach położonych po nieparzystej stronie ulicy Zamojskiej. I tak, dach pierwszej z nich znajduje się prawie na wysokości ulicy.
Ulica Misjonarska bierze swój początek u zbiegu ulic Królewskiej i Podwale. Zanim w początkach XIX wieku poprowadzono trakt zamojski stanowiła ona ciąg komunikacyjny prowadzący z Korców ku Bystrzycy. Zejście na ulicę biegnie obok budynków kurii. Mimo że znajduje się ona w samym centrum miasta jest to wciąż cicha i zapomniana uliczka. Idąc tędy można zobaczyć panoramę Starego Miasta i nadbystrzyckie łąki. Charakterystyczną cechą tej ulicy jest to, że opasuje zespół zabudowań Seminarium Duchownego biegnąc obok otaczającego go muru. Jest to jedna
z tych ulic Lublina (inną jest Sienna obok Kirkutu czy też Olejna i Rybna na Starym Mieście ), na których tracimy poczucie kierunku i orientacji. Ich kolisty bieg wciąga nas jak wir.
Tu przystajemy przy dawnej łaźni miejskij założonej przez rodzinę Łabęckich. Był to kompleks o nazwie „Farbiarnia, Pralnia Chemiczna i Zakład Kąpielowy”.
22. Ulica Bernardyńska
Z Zamojskiej skręcamy w lewo w Bernardyńską, po lewej stronie mijamy zabudowania browaru Vetterów. Po chwili dochodzimy do ulicy Żmigród i jest to koniec naszego spaceru.
zmigrod-mapa-macka-nowa(przerobiona-kolor-moja-wersja)(ta-urzyta).jpg/)
zmigrod-mapa-macka-nowa(przerobiona-kolor-moja-wersja)(ta-urzyta).jpg/){kind=link}