Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Ośrodek chroni i udostępnia dla zwiedzających obiekty dziedzictwa kulturowego na wystawach w Bramie Grodzkiej, Lubelskiej Trasie Podziemnej, Piwnicy pod Fortuną, Teatrze Imaginarium oraz Domu Słów.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Ośrodek chroni i udostępnia dla zwiedzających obiekty dziedzictwa kulturowego na wystawach w Bramie Grodzkiej, Lubelskiej Trasie Podziemnej, Piwnicy pod Fortuną, Teatrze Imaginarium oraz Domu Słów.

Wystawa Akcja „Reinhardt” – Przestrzenie Zagłady 2024

Wystawa plenerowa „Aktion Reinhardt – przestrzenie Zagłady”, przygotowana przez Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie i Dom Konferencji Wannsee w Berlinie (Gedenk- und Bildungsstätte Haus der Wannsee-Konferenz), przybliża wybrane aspekty akcji „Reinhardt”, podkreślając lokalne i uniwersalne znaczenie Lublina w historii Holokaustu. Wystawa poprzez dobór zdjęć archiwalnych, dokumentów, fragmentów wspomnień świadków historii oraz map poglądowych łączy różne perspektywy narracyjne.

Wystawa Akcja „Reinhardt” – Przestrzenie Zagłady 2024

Spis treści

[RozwińZwiń]

O wystawieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Wystawa jest efektem współpracy między instytucjami z Polski i Niemiec zajmującymi się pamięcią o II wojnie światowej. U podłoża tej wspólnej inicjatywy leżało przekonanie, że w obu krajach konieczne jest podjęcie działań podnoszących wiedzę na temat akcji „Reinhardt” oraz wzajemne przybliżenie narodowych narracji o Zagładzie.

Organizatorzy zadedykowali wystawę pamięci Alexa Dancyga.

EkspozycjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Na ekspozycję składa się z 12 paneli tematycznych

  • Akcja „Reinhardt” – Przestrzenie Zagłady (Intro)
  • W stronę wschodu
  • Ziemie polskie pod okupacją niemiecką
  • Prześladowanie polskich Żydów
  • Przestrzeń gett
  • Deportacje
  • Terytorium zbrodni
  • Strefy grabieży
  • Miejsca zagłady
  • Obecność pustki
  • Miejsca pamięci
  • Alex Dancyg in memoriam

Wystawa zostanie zaprezentowana w dwóch lokalizacjach

  • Lublin, Plac Litewski, 18.10–8.11.2024
  • Berlin, Dom Konferencji w Wannse, 8.11–20.12.2024

Wystawa dostępna także w wersji online.

ZagładaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Akcja „Reinhardt” to kluczowy, ale mało znany rozdział Zagłady. Była częścią nazistowskiego planu wymordowania europejskich Żydów, przejęcia ich własności i pozyskania przestrzeni „na wschodzie” pod niemieckie osadnictwo. Po inwazji Niemiec na Polskę 1 września 1939 r., miliony polskich obywateli stały się ofiarami bezwzględnej okupacji. Prześladowania Żydów napędzane rasowym antysemityzmem, były od początku centralnym elementem nazistowskiej polityki. 

Kluczowa dla koordynacji przebiegu Zagłady była konferencja w Wannsee w Berlinie 20 stycznia 1942 r., podczas której piętnastu wysokich rangą nazistowskich urzędników dyskutowało o losie milionów ludzi, planując deportacje i masowe mordy w całej Europie.

Jako dalsze możliwe rozwiązanie i po odpowiednim uprzednim uzyskaniu zgody od Führera, emigracja została teraz zastąpiona ewakuacją Żydów na Wschód.

Fragment z protokołu konferencji w Wannsee, 20.01.1942 r., str. 5.

Akcja „Reinhardt” rozpoczęła się 8 tygodni później. Od 16 marca ruszyły deportacje z lubelskiego getta, które w następnych dniach i tygodniach objęły kolejne miejscowości. Do listopada 1943 r. ponad 1,8 miliona Żydów z całej Europy zostało zamordowanych w obozach zagłady w Bełżcu, Sobiborze, Treblince i na Majdanku. Większość ofiar nigdy nie została zidentyfikowana. Wciąż odczuwalna jest pustka po unicestwionych społecznościach i ich kulturze.

Kiedy robiłam drzewo genealogiczne rodziny, to podliczyłam, ile osób zginęło podczas Holokaustu w Polsce. Trzydzieści osiem! To było traumatyczne. Oni zginęli dlatego, że byli Żydami. Dla mnie to jest Zagłada. Dla mnie to jest tak okropne, bo ja nie wiem, gdzie oni zginęli. To dla mnie nie jest statystyka.

Sara Barnea, ur. 1930 Tomaszów Lubelski, nagr. 2006

ImpressumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kuratorzy: Matthias Hass, Dominika Majuk, Tal Schwartz, Anna Stocker, Aya Zarfati

Projekt Graficzny: Kamil Filipowski

Redakcja:  Miriamne Fields

Konsultacja historyczna: Dr. Andreas Kahrs

Konsultacja ikonograficzna: Marcin Fedorowicz

 

Wystawa powstała w ramach projektu ‘Unveiling Aktion Reinhardt: A Multi-Perspective Exploration’. Projekt finansowany jest przez Fundację EVZ i Federalne Ministerstwo Spraw Zagranicznych w ramach programu YOUNG PEOPLE remember. 

Wystawa nie reprezentuje opinii Fundacji EVZ. Autor ponosi odpowiedzialność za wszelkie stwierdzenia zawarte w niniejszym dokumencie.