Ośrodek “Brama Grodzka – Teatr NN” we współpracy z Biurem Miejskiego Konserwatora Zabytków w Lublinie zrealizował projekt, w którego ramach powstała opowieść cyfrowa dotycząca rozwoju przestrzennego Lublina. Celem projektu było opracowanie zasobów dziedzictwa kulturowego i udostępnienie ich, oraz umożliwienie ich ponownego wykorzystania do celów popularyzatorskich, edukacyjnych i naukowych.

Ośrodek “Brama Grodzka – Teatr NN” we współpracy z Biurem Miejskiego Konserwatora Zabytków w Lublinie zrealizował projekt, w którego ramach powstała opowieść cyfrowa dotycząca rozwoju przestrzennego Lublina. Celem projektu było opracowanie zasobów dziedzictwa kulturowego i udostępnienie ich, oraz umożliwienie ich ponownego wykorzystania do celów popularyzatorskich, edukacyjnych i naukowych.

Teatr NN

Lublin w pierwszej połowie XX wieku

Lublin w pierwszej połowie XX wieku
Mapa Lublina w pierwszej połowie XX wieku przedstawiająca rozwój przestrzenny miasta do ok. 1928 roku. Opracowanie: Jacek Jeremicz, Jakub Kuna.

W latach 1916-1939 do Lublina została przyłączona Wieniawa, Piaski i Dziesiąta. Przyłączono dawne folwarki i wsie Bielszczyznę, Lemszczyznę, Wiktoryn, Bazylianówkę, Sierakowszczyznę, Ponikwodę, Czechówkę Dolną i część wsi Czechówka, Kośminek, Firlejówkę, dzielnicę „Za Cukrownią”, Dziesiątę, Tatary, Bronowice, miasteczko Wieniawa oraz Rury: św. Ducha, Jezuickie i część Brygidkowskich. Rozległy obszar leżący po południowej stronie Al. Racławickich zajęty był przez wojskowy Obóz Zachodni, zaś południowo-zachodnią część miasta zajmował Obóz Południowy1

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Zamek funkcjonował jako więzienie karno-śledcze2.

W 1900 roku na terenie dawnego stawu “za Żydy”, przy ulicach Lubartowskiej i Nowy Plac Targowy utworzono drewnianą halę targową. Trójkątny plac, przy którym stanęła budowla od 1924 roku został przeznaczony na handel produktami wiejskimi. W 1939 roku na jego części rozpoczęto budowę hali targowej3.

W latach 1924-1925 zburzono cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, a cegły z jej rozbiórki przeznaczono na budowę Domu Żołnierza. W 1925 roku w zachodniej części Placu Litewskiego postawiono Grób Nieznanego Żołnierza, zaś w 1935 roku tymczasowy pomnik ku czci Józefa Piłsudskiego4

Nową arteria komunikacyjną stała się Nowa Droga (obecnie Józefa Piłsudskiego) łącząca zachodni Lublin z dworcem kolejowym5. W latach 1924-1925 dokonano modernizacji dworca kolejowego6. Dwa lat później oddano do użytku stadion Wojskowego Klubu Sportowego “Lublinianka”, który znajdował się między obecnymi ulicami Okopową i Peowiaków7

W 1931 roku dzielnicę Dziesiąta wraz z częścią Obozu Południowego włączono w granice administracyjne Lublina. Powierzchnia miasta osiągnęła 30,1 km²8.

W międzywojennym Lublinie dużymi inwestycjami były uczelnie: przy Alejach Racławickich Uniwersytet Lubelski (w 1918 roku a od 1928 roku znany jako Katolicki Uniwersytet Lubelski), Studium Teologiczne “Bobolanum” (w 1926 roku) a przy zbiegu ulic: Lubartowskiej i Unickiej uczelnia talmudyczna Jeszywas Chachmej Lublin (w 1930 roku)9. Nowym budynkiem była również wieża ciśnień przy Alejach Racławickich10.

W 1933 roku ostatecznie zlikwidowano staw Czechowski11. Na jego miejscu utworzono baseny kąpielowe12

W ostatnich latach przed wojną zrealizowano regulację rzeki Czechówki ujmując odcinek biegnący przez Podzamcze w betonowy kanał. W ramach inwestycji przeprowadzono remonty nawierzchni ulic i regulację przestrzeni13.

W 1939 roku liczba ludności osiągnęła 122 tysiące, z czego 32,5% stanowili Żydzi14.

 

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Kociuba D., Rozwój przestrzenny Lublina od średniowiecza do współczesności [w:] W. Janicki [red.] Lublin. Historia – Społeczeństwo – Gospodarka, Lublin 2018, s. 21-40.
Nestorowicz Z. (red.), Lublin. Przewodnik, Lublin 2012.
Radzik T., W latach dwudziestolecia międzywojennego, [w:] T. Radzik, G. Wójcikowski, W. Wójcikowski, W Śladkowski, Lublin. Dzieje Miasta, t. II, XIX i XX wiek, Lublin 2000, s. 173-226.
Zętar J., Lublin, którego nie ma, Łódź 2018.

PrzypisyBezpośredni odnośnik do tego akapitu

  1. Wróć do odniesienia D. Kociuba, Rozwój przestrzenny Lublina od średniowiecza do współczesności, [w:] W. Janicki [red.], Lublin. Historia – Społeczeństwo – Gospodarka, Lublin 2018, s. 33.
  2. Wróć do odniesienia Z. Nestorowicz (red.), Lublin. Przewodnik, Lublin 2012, s. 35.
  3. Wróć do odniesienia J. Zętar, Lublin, którego nie ma, Łódź 2018, s. 78.
  4. Wróć do odniesienia J. Zętar, Lublin, którego nie ma, Łódź 2018, s. 61.
  5. Wróć do odniesienia T. Radzik, W latach dwudziestolecia międzywojennego, [w:] T. Radzik, G. Wójcikowski, W. Wójcikowski, W Śladkowski, Lublin. Dzieje Miasta, t. II, XIX i XX wiek, Lublin 2000, s. 194.
  6. Wróć do odniesienia J. Zętar, Lublin, którego nie ma, Łódź 2018, s. 22.
  7. Wróć do odniesienia J. Zętar, Lublin, którego nie ma, Łódź 2018, s. 81.
  8. Wróć do odniesienia D. Kociuba, Rozwój przestrzenny Lublina od średniowiecza do współczesności, [w:] W. Janicki [red.], Lublin. Historia – Społeczeństwo – Gospodarka, Lublin 2018, s. 33.
  9. Wróć do odniesienia T. Radzik, W latach dwudziestolecia międzywojennego, [w:] T. Radzik, G. Wójcikowski, W. Wójcikowski, W Śladkowski, Lublin. Dzieje Miasta, t. II, XIX i XX wiek, Lublin 2000, s. 208-213.
  10. Wróć do odniesienia T. Radzik, W latach dwudziestolecia międzywojennego, [w:] T. Radzik, G. Wójcikowski, W. Wójcikowski, W Śladkowski, Lublin. Dzieje Miasta, t. II, XIX i XX wiek, Lublin 2000, s. 190.
  11. Wróć do odniesienia D. Kociuba, Rozwój przestrzenny Lublina od średniowiecza do współczesności, [w:] W. Janicki [red.], Lublin. Historia – Społeczeństwo – Gospodarka, Lublin 2018, s. 33.
  12. Wróć do odniesienia J. Zętar, Lublin, którego nie ma, Łódź 2018, s. 54.
  13. Wróć do odniesienia T. Radzik, W latach dwudziestolecia międzywojennego, [w:] T. Radzik, G. Wójcikowski, W. Wójcikowski, W Śladkowski, Lublin. Dzieje Miasta, t. II, XIX i XX wiek, Lublin 2000, s. 206.
  14. Wróć do odniesienia D. Kociuba, Rozwój przestrzenny Lublina od średniowiecza do współczesności, [w:] W. Janicki [red.], Lublin. Historia – Społeczeństwo – Gospodarka, Lublin 2018, s. 35.