Lublin w pierwszej połowie XX wieku
W latach 1916-1939 do Lublina została przyłączona Wieniawa, Piaski i Dziesiąta. Przyłączono dawne folwarki i wsie Bielszczyznę, Lemszczyznę, Wiktoryn, Bazylianówkę, Sierakowszczyznę, Ponikwodę, Czechówkę Dolną i część wsi Czechówka, Kośminek, Firlejówkę, dzielnicę „Za Cukrownią”, Dziesiątę, Tatary, Bronowice, miasteczko Wieniawa oraz Rury: św. Ducha, Jezuickie i część Brygidkowskich. Rozległy obszar leżący po południowej stronie Al. Racławickich zajęty był przez wojskowy Obóz Zachodni, zaś południowo-zachodnią część miasta zajmował Obóz Południowy1.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Zamek funkcjonował jako więzienie karno-śledcze2.
W 1900 roku na terenie dawnego stawu “za Żydy”, przy ulicach Lubartowskiej i Nowy Plac Targowy utworzono drewnianą halę targową. Trójkątny plac, przy którym stanęła budowla od 1924 roku został przeznaczony na handel produktami wiejskimi. W 1939 roku na jego części rozpoczęto budowę hali targowej3.
W latach 1924-1925 zburzono cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, a cegły z jej rozbiórki przeznaczono na budowę Domu Żołnierza. W 1925 roku w zachodniej części Placu Litewskiego postawiono Grób Nieznanego Żołnierza, zaś w 1935 roku tymczasowy pomnik ku czci Józefa Piłsudskiego4.
Nową arteria komunikacyjną stała się Nowa Droga (obecnie Józefa Piłsudskiego) łącząca zachodni Lublin z dworcem kolejowym5. W latach 1924-1925 dokonano modernizacji dworca kolejowego6. Dwa lat później oddano do użytku stadion Wojskowego Klubu Sportowego “Lublinianka”, który znajdował się między obecnymi ulicami Okopową i Peowiaków7.
W 1931 roku dzielnicę Dziesiąta wraz z częścią Obozu Południowego włączono w granice administracyjne Lublina. Powierzchnia miasta osiągnęła 30,1 km²8.
W międzywojennym Lublinie dużymi inwestycjami były uczelnie: przy Alejach Racławickich Uniwersytet Lubelski (w 1918 roku a od 1928 roku znany jako Katolicki Uniwersytet Lubelski), Studium Teologiczne “Bobolanum” (w 1926 roku) a przy zbiegu ulic: Lubartowskiej i Unickiej uczelnia talmudyczna Jeszywas Chachmej Lublin (w 1930 roku)9. Nowym budynkiem była również wieża ciśnień przy Alejach Racławickich10.
W 1933 roku ostatecznie zlikwidowano staw Czechowski11. Na jego miejscu utworzono baseny kąpielowe12.
W ostatnich latach przed wojną zrealizowano regulację rzeki Czechówki ujmując odcinek biegnący przez Podzamcze w betonowy kanał. W ramach inwestycji przeprowadzono remonty nawierzchni ulic i regulację przestrzeni13.
W 1939 roku liczba ludności osiągnęła 122 tysiące, z czego 32,5% stanowili Żydzi14.
Literatura
Kociuba D., Rozwój przestrzenny Lublina od średniowiecza do współczesności [w:] W. Janicki [red.] Lublin. Historia – Społeczeństwo – Gospodarka, Lublin 2018, s. 21-40.
Nestorowicz Z. (red.), Lublin. Przewodnik, Lublin 2012.
Radzik T., W latach dwudziestolecia międzywojennego, [w:] T. Radzik, G. Wójcikowski, W. Wójcikowski, W Śladkowski, Lublin. Dzieje Miasta, t. II, XIX i XX wiek, Lublin 2000, s. 173-226.
Zętar J., Lublin, którego nie ma, Łódź 2018.
Przypisy
- Wróć do odniesienia D. Kociuba, Rozwój przestrzenny Lublina od średniowiecza do współczesności, [w:] W. Janicki [red.], Lublin. Historia – Społeczeństwo – Gospodarka, Lublin 2018, s. 33.
- Wróć do odniesienia Z. Nestorowicz (red.), Lublin. Przewodnik, Lublin 2012, s. 35.
- Wróć do odniesienia J. Zętar, Lublin, którego nie ma, Łódź 2018, s. 78.
- Wróć do odniesienia J. Zętar, Lublin, którego nie ma, Łódź 2018, s. 61.
- Wróć do odniesienia T. Radzik, W latach dwudziestolecia międzywojennego, [w:] T. Radzik, G. Wójcikowski, W. Wójcikowski, W Śladkowski, Lublin. Dzieje Miasta, t. II, XIX i XX wiek, Lublin 2000, s. 194.
- Wróć do odniesienia J. Zętar, Lublin, którego nie ma, Łódź 2018, s. 22.
- Wróć do odniesienia J. Zętar, Lublin, którego nie ma, Łódź 2018, s. 81.
- Wróć do odniesienia D. Kociuba, Rozwój przestrzenny Lublina od średniowiecza do współczesności, [w:] W. Janicki [red.], Lublin. Historia – Społeczeństwo – Gospodarka, Lublin 2018, s. 33.
- Wróć do odniesienia T. Radzik, W latach dwudziestolecia międzywojennego, [w:] T. Radzik, G. Wójcikowski, W. Wójcikowski, W Śladkowski, Lublin. Dzieje Miasta, t. II, XIX i XX wiek, Lublin 2000, s. 208-213.
- Wróć do odniesienia T. Radzik, W latach dwudziestolecia międzywojennego, [w:] T. Radzik, G. Wójcikowski, W. Wójcikowski, W Śladkowski, Lublin. Dzieje Miasta, t. II, XIX i XX wiek, Lublin 2000, s. 190.
- Wróć do odniesienia D. Kociuba, Rozwój przestrzenny Lublina od średniowiecza do współczesności, [w:] W. Janicki [red.], Lublin. Historia – Społeczeństwo – Gospodarka, Lublin 2018, s. 33.
- Wróć do odniesienia J. Zętar, Lublin, którego nie ma, Łódź 2018, s. 54.
- Wróć do odniesienia T. Radzik, W latach dwudziestolecia międzywojennego, [w:] T. Radzik, G. Wójcikowski, W. Wójcikowski, W Śladkowski, Lublin. Dzieje Miasta, t. II, XIX i XX wiek, Lublin 2000, s. 206.
- Wróć do odniesienia D. Kociuba, Rozwój przestrzenny Lublina od średniowiecza do współczesności, [w:] W. Janicki [red.], Lublin. Historia – Społeczeństwo – Gospodarka, Lublin 2018, s. 35.