Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Mokre płachty.

Mokre płachty

Jedną z najprostszych metod zapobiegania pożarom gontowych czy słomianych dachów było ich okrywanie mokrymi płatami lnianego płótna. Był to stosunkowo prosty, tani i wszędzie prawie dostępny materiał, który można było łatwo donieść na miejsce pożaru, a potem rozłożyć na dachu i nie były do tego potrzebne, żadne specjalne umiejętności. Była to kolejna z wielu metod tłumienia ognia wywodząca się i szeroko stosowana w starożytności. Jej początków szukać można w płatach skóry i płótna, okrywających wieże oblężnicze zwane helepolis, stosowane min podczas oblężeń: Salaminy i Rodos w 305 r. p.n.e. Kiedy wiedza o skuteczności mokrych okryć tych wież się upowszechniła, zaczęto je wykorzystywać także podczas tłumienia pożarów. Płótno najpierw trzeba było zwilżyć wodą, żeby prądy gorącego powietrza, jakie pojawiają się w pobliżu pożaru nie spowodowały jego opadnięcia na ziemię, następnie kładziono je na drewnianym poszyciu dachu i dodatkowo polewano wodą. Nasiąknięte wodą płótno opadało pod swoim ciężarem odcinając dopływ powietrza do drewnianych elementów dachu, tworząc zarazem niepalną warstwę materiału, który zapobiegał przenoszeniu się ognia, zapłonowi drewnianego gontu od żaru i iskier płomieni trawiących sąsiednie budynki czy nawet dachu który już zdążył się zając ogniem. Skuteczność tego środka zapobiegawczego zależała w dużej mierze od warunków panujących w miejscu pożaru, zwłaszcza od temperatury warunkującej tempo odparowania wody. Dlatego raz położone płachty trzeba było co jakiś czas polewać wodą. W dużym uproszczeniu można taki kawał płótna np. w formie kwadratu 2m x 1,5 m można przyrównać w dużym uproszczeniu do współczesnych warstw wykładzin i materiałów ogniotrwałych stosowanych w budownictwie.

 


Bibliografia:

  • Drzewiecki Jan, Zarys dziejów obrony przeciwpożarowej w Polsce, Katowice 1927.
  • Jaruga Adam Norbert, Walka z pożarami na ziemiach polskich od czasów najdawniejszych do XX w [w:] „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” nr 14, 2013.
  •  Dziwisz Stanisław, Lubelska Straż Pożarna 1873-1945, Lublin 2010.
  •  Ulicki Bogusław, Od sikawki ręcznej do sikawki parowej czyli jak kiedyś gaszono pożary, [w:] strona internetowa www.histmag.org, https://histmag.org/Od-sikawki-recznej-do-sikawki-parowej-czyli-jak-kiedys-gaszono-pozary-14413, [dostęp: lipiec 2017].
  • Helepolis [w:] https://pl.wikipedia.org/wiki/Helepolis [dostęp: lipiec 2017].

 

Tekst: opracowanie: Ł. Konopa, redakcja: M. Waciński  Licencja Creative Commons (Użycie niekomercyjne)

Pożar Lublina - o projekcie

Pożary przez wieki stanowiły istotny element życia człowieka, budziły lęk i respekt. Dotykały jednostek jak i większych społeczności w tym społeczności miejskich. Ze względu na poważny wpływ na życie miast - gospodarkę, architekturę i przestrzeń - były często odnotowywane w dokumentach miejskich czy kronikach klasztornych. Niektóre tego typu wydarzenia udokumentowane są dodatkowo przez historyczną ikonografię. W Lublinie w kościele oo. Dominikanów do dziś wisi obraz popularnie zwany „Pożar Lublina” przedstawiający ocalenie miasta z pożogi w 1719 r. dzięki cudowi relikwii Drzewa Krzyża Świętego. Obraz ten, będąc unikalnym „zapisem” wydarzeń i jednocześnie najważniejszym przekazem ikonograficznym opisującym wygląd dawnego miasta, skierował nasze zainteresowanie na tematykę pożarów Lublina.
Pożary towarzyszyły miastu właściwie przez cały czas jego 700-letniej historii. W naszym projekcie skupiamy się głównie na okresie do 1803 r., gdy wybuchł ostatni pożar o poważnych konsekwencjach dla miasta, ale dygresją sięgamy też do XX w.
Projekt "Pożar Lublina - 298 rocznica ocalenia miasta z wielkiej pożogi 1719 r. " realizowany w ramach programu „Patriotyzm Jutra” dofinansowanego ze środków Muzeum Historii Polski. Projekt jest działaniem, które z oryginalnej perspektywy przypomina historię Lublina, ukazując jednocześnie kontekst kulturowy dawnego miasta jego mieszkańcom, turystom i internautom.
Złożyły się nań działania podejmowane w dwu płaszczyznach. Z jednej strony
dokładnie w 298 rocznicę uwiecznionych na obrazie wydarzeń pożaru z 1719 r. odtworzyliśmy w formie happeningu procesję dominikańską, która ratowała wtedy Lublin. Towarzyszyła jej narracja o dziejach miasta poprzedzona prezentacją sprzętu gaśniczego. Druga płaszczyzną były działania w przestrzeni wirtualnej. Powstał portal edukacyjny poświęcony pożarom Lublina ich wpływowi na miasto oraz dawnym metodom walki z ogniem.

Nasze działania wspierali partnerzy:

Słowa kluczowe