Chcemy w tej gazecie wskrzesić i pokazać „ducha wolności”, jaki panował w Lublinie przez ostatnich 100 lat. To dzięki niemu wielu młodych ludzi tu mieszkających „miało parę” i „ciśnienie” do angażowania się w ważne sprawy, ale też realizowania swoich marzeń i zmieniania świata.

 

Chcemy w tej gazecie wskrzesić i pokazać „ducha wolności”, jaki panował w Lublinie przez ostatnich 100 lat. To dzięki niemu wielu młodych ludzi tu mieszkających „miało parę” i „ciśnienie” do angażowania się w ważne sprawy, ale też realizowania swoich marzeń i zmieniania świata.

 

Teatr NN

KALENDARIUM WYDARZEŃ: Lublin 1915-1989

Łukasz Kijek

30 lipca 1915, godz. 7Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

- gubernator rosyjski I. Sterligow opuścił Lublin. Wieczorem miasto zostało zajęte przez oddziały nowych okupantów: Niemców i Austro-Węgrów.  

5 listopada 1916 rokuBezpośredni odnośnik do tego akapitu

– uroczyste ogłoszenie w Lublinie aktu 5 listopada 1916 roku, zapowiadającego utworzenie z ziem polskich odebranych Rosji samodzielnego państwa. 

31 lipca 1918Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– powstało Archiwum Państwowe w Lublinie, jedno z pierwszych archiwów państwowych utworzonych w odradzającej się Polsce.

7 listopada 1918Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– powstał Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z premierem Ignacym Daszyńskim na czele. 

10 listopada 1918Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– do Warszawy przyjechał uwolniony z Magdeburga Józef Piłsudski. Początkowo planował jechać do Lublina. Po telefonicznej rozmowie pozostał w Warszawie, a do stolicy udali się Ignacy Daszyński i Edward Rydz-Śmigły. 

11 listopada 1918Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– Rada Regencyjna „wobec grożącego niebezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego, dla ujednolicenia wszelkich zarządzeń wojskowych i utrzymania porządku w kraju” przekazała władzę wojskową i naczelne dowództwo wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu. Dwa dni później Piłsudski powierzył Daszyńskiemu misję tworzenia nowego rządu. Dzień 11 listopada ustanowiono Świętem Niepodległości ustawą z 23 kwietnia 1937 roku.

8 grudnia 1918Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– inauguracja roku akademickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Uruchomiono cztery wydziały: Teologiczny, Prawa Kanonicznego, Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych oraz Nauk Humanistycznych. 

1918Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– zaczyna ukazywać się dziennik w języku jidysz „Lubliner Tugblat”. Wychodził do 8  września 1939 roku, w nakładzie około 1000 egzemplarzy.

1924Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– liczba mieszkańców Lublina przekroczyła 100 tys.

1927Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– tomem wierszy „Kamień” zadebiutował Józef Czechowicz.

1927 -1929Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– budowa Rzeźni Miejskiej w Lublinie, jednej ze sztandarowych inwestycji w latach 20. 

1929Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– tomem wierszy „Słońce przez szpary” debiutował Józef Łobodowski (1909-1988), buntownik i awanturnik, komunista, później antykomunista, poeta, prozaik, publicysta, tłumacz, żołnierz kampanii wrześniowej, emigrant, współpracownik sekcji polskiej rozgłośni Radia Madryt. 

21 czerwca 1930Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– otwarcie Jeszywas Chachmej Lublin (Uczelni Mędrców Lublina) przy ulicy Lubartowskiej. Na tę uroczystość do Lublina przyjechało około 10 tys. Żydów z całej Polski. 

1930Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– noblistka Maria Skłodowska-Curie wraz ze swoim paryskim lekarzem H. W. Chartertonem odwiedziła Lublin. Poza katedrą zwiedziła gmach szkoły przy ulicy Narutowicza 12, którego budowę zainicjował jej dziadek Józef Skłodowski. 

21 marca 1931Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– Zygmunt Puławski rozbił skonstruowany przez siebie wodnosamolot PZL-12. 

20 lipca 1931Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– trąba powietrzna, prawdopodobnie największa w historii Polski, spustoszyła Lublin. Były ofiary śmiertelne. 

1933-1934Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– przy Krakowskim Przedmieściu 64 wzniesiono gmach Banku Gospodarstwa Krajowego. Budynek zaprojektowali Jerzy Pańkowski, Bohdan Lachert, i Józef Szanajca. 

18 lutego 1937Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– Bolesław Liszkowski został wybrany na prezydenta Lublina.

1937Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– prawdopodobnie w tym roku Stanisław Magierski nakręcił siedmiominutowy film o Lublinie. Jest to jedyny zachowany do dzisiaj amatorski film o Lublinie z dwudziestolecia międzywojennego.

1938Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– firma Lilpop, Rau i Loewenstein rozpoczęła budowę fabryki, w której zamierzano produkować samochody na licencji General Motors. Do września 1939 roku powstała jedna z czterech hal kompleksu. Po wojnie w tym miejscu wybudowano Fabrykę Samochodów Ciężarowych. 

Marzec 1939Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– lubelska prasa informowała o sukcesie Fabryki Wag Uchylnych „J. Caudr”, której sztandarowy produkt zdobył najwyższe odznaczenie „Grand Prix” oraz złoty medal  na wystawie w Paryżu. Powodem dumy dla prasy lubelskiej był fakt, że statek pasażerski, transatlantyk MS „Piłsudski”, wyposażony był tylko w wagi z tej firmy.  

1 września 1939Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– szacuje się, że Lublin liczył 122 019 mieszkańców. Mieszkało tu 39 157 Żydów. 

9 września 1939Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– największe niemieckie bombardowanie Lublina, w czasie którego śmierć poniósł Józef Czechowicz.

9 września 1939Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– dwa obrazy Jana Matejki: „Bitwa pod Grunwaldem” i „Kazanie Skargi” trafiają do Lublina.  Z Towarzystwa „Zachęty” Sztuk Pięknych w Warszawie przywiozła je platforma konna. Zabezpieczone ukryto, najpierw w gmachu Muzeum Lubelskiego przy ulicy Narutowicza 4, następnie na terenie Taborów Miejskich przy ul. Elektrycznej. Obrazy były poszukiwane przez niemiecką policję i gestapo, sprawą interesował się minister propagandy III Rzeszy Joseph Goebbels. Z podziemnej kryjówki obrazy zostały wydobyte w 1944 roku. 

10 września 1939Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– po opuszczeniu Lublina przez prezydenta Bolesława Liszkowskiego funkcję komisarycznego prezydenta pełnił Roman Ślaski. Wojewoda lubelski Jerzy Albin de Tramecourt, aresztowany 20 października, został rozstrzelany w listopadzie. Ślaski pełnił swoją funkcję do 1 sierpnia 1941 roku,  kiedy to został usunięty ze stanowiska i wtrącony do więzienia na Zamku Lubelskim. Opuścił je 26 marca 1943 roku. 

18 września 1939Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– po potyczce pod Konopnicą i walkach w okolicach koszar, Bobolanum i KUL wojska niemieckie wkroczyły do Lublina. Straty poniesione przez miasto we wrześniu były znaczne: zginęło przeszło 600 osób, całkowicie lub częściowo zniszczono 294 budynki, 6500 osób zostało pozbawionych dachu  nad głową.

23 grudnia 1939Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– egzekucja przedstawicieli inteligencji lubelskiej obok starego cmentarza żydowskiego na Kalinowszczyźnie. Zginęli między innymi: Stanisław Bryła – prezes Sądu Okręgowego Lublinie, Bolesław Sekutowicz – prezes Sądu Apelacyjnego w Lublinie, Tadeusz Moniewski – dyrektor Gimnazjum i Liceum im. Stanisława Staszica.

Październik – grudzień 1939Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– pierwsze restrykcje wobec ludności żydowskiej: kontrybucje, przymus pracy, oznakowanie opaskami z gwiazdą Dawida (23 listopada), eksmisje z domów, zamknięcie wszystkich szkół żydowskich.  

Październik 1939Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– pod koniec miesiąca powstała w Lublinie Tajna Organizacja Nauczycielska. Funkcję prezesa pełnił Władysław Petrykiewicz. W ciągu kilku miesięcy skompletowano konspiracyjne władze oświatowe na terenie całej Lubelszczyzny oraz kierownictwo okręgowe. Petrykiewicz został aresztowany 12 maja 1941 roku. Po nim, do końca okupacji, organizacją kierował Wiktor Helman. 

24 marca 1941Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– gubernator dystryktu lubelskiego Ernst Emil Zörner wydał zarządzenie w sprawie utworzenia getta w Lublinie.

Październik 1941Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– początek budowy niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku. Do zajęcia obozu przez wojska Armii Czerwonej w nocy z 22 na 23 lipca 1944 roku więziono tu 150 tys. osób, zamordowano blisko 80 tys., z czego 60 tys. stanowili Żydzi.

Noc z 16 na 17 marca 1942Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– likwidacja getta na Podzamczu w Lublinie rozpoczęła akcję „Reinhardt” obejmującą swoim zasięgiem całe Generalne Gubernatorstwo. Sztabem dowodzenia, zlokalizowanym w Lublinie, kierował Odilo Globocnik. Codziennie ginęło jakieś miasteczko lub część większego miasta, w Bełżcu – Lublina i Lwowa, w Treblince –Warszawy. W konsekwencji zamordowano blisko 2 mln Żydów, polskich i europejskich. 

3-4 listopada 1943Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– akcja „Dożynki”, ostatni etap akcji „Reinhardt”. W ciągu tych dwóch dni w obozie koncentracyjnym na Majdanku oraz w obozach pracy w Trawnikach i Poniatowej zostało rozstrzelanych ponad 42 000 Żydów. Byli to w dużej części deportowani na Lubelszczyznę mieszkańcy getta warszawskiego.

22 lipca 1944Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– masakra więźniów hitlerowskiego więzienia na Zamku w Lublinie. W czasie wojny przez więzienie przeszło około 40 tys. więźniów. 

22-24 lipca 1944Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– walki o miasto nad Bystrzycą prowadziły radzieckie czołgi przy wsparciu żołnierzy Armii Krajowej.

Lipiec 1944Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– szacuje się, że po  wojnie Lublin liczył 83,5 tys. mieszkańców. Po zakończeniu działań wojennych w Lublinie ujawniło się około 30 Żydów lubelskich. Spośród blisko 40 tys. społeczności żydowskiej Lublina wojnę przetrwało około 250 osób. 

25 lipca – 1 sierpnia 1944Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– Okręgowa Delegatura Rządu RP w Lublinie podjęła  próbę jawnego sprawowania władzy. Prężna działalność delegatury, którą kierował Władysław Cholewa, trwała około tygodnia. W tym czasie z jednej strony wykazali, że w innych okolicznościach politycznych byli gotowi do sprawowania władzy, z drugiej konsekwentnie odmawiali jakiejkolwiek współpracy z komunistami.

25 lipca – 31 grudnia 1944Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– Lublin pełnił funkcje stołeczne w granicach  tzw. Polski lubelskiej, administrowanej przez PKWN, okupowanej przez wojska Armii Czerwonej. 

3-6 sierpnia 1944Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– aresztowano komendanta okręgu AK Lublin Kazimierza Tumidajskiego ps. „Marcin” i członków Okręgowej Delegatury Rządu RP, m.in. Władysława Cholewę, Otmara Poźniaka.

21 sierpnia 1944Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– Katolicki Uniwersytet Lubelski wznowił działalność. Organizatorem uczelni i jej rektorem został ks. Antoni Słomkowski. W pierwszych latach po wojnie na KUL pracowali wybitni przedstawiciele polskiej nauki: archeolog Jan Czekanowski, historyk literatury polskiej Juliusz Kleiner, historyk sztuki Marian Morelowski, filolog klasyczny Jan Parandowski, filozof Stefan Swieżawski, historyk Andrzej Wojtkowski, historyk i teoretyk literatury Czesław Zgorzelski, teoretyk teatru Irena Sławińska.

Sierpień 1944Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– Teatr Miejski wznowił działalność premierą „Moralności pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej w reżyserii Ireny Ładosiówny. Od 1949 roku funkcjonuje jako Teatr im. Juliusza Osterwy. W latach 50. XX wieku roczna frekwencja wynosiła około 10 tysięcy widzów. 

23 października 1944Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– na posiedzeniu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego zdecydowano o powołaniu Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Rektorem uczelni został Henryk Raabe. Uniwersytet składał się z czterech wydziałów: Lekarskiego, Rolnego, Weterynaryjnego i Przyrodniczego. Kilka miesięcy później utworzono Wydział Farmaceutyczny. 9 stycznia 1945 roku zainaugurowano pierwszy rok akademicki. Na studia zgłosiło się 806 studentów.

Październik 1944Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– powstanie Tymczasowego Centralnego Komitetu Żydów Polskich, który stanowił tymczasową reprezentację wszystkich ocalałych Żydów oraz namiastkę ich samorządności. Jego prace koncentrowały się m.in. na udzielaniu pomocy materialnej ludności żydowskiej. W sierpniu powołano w Lublinie Żydowską Komisję Historyczną, która zbierała dokumenty dotyczące Zagłady i relacje ocalonych. 

15 marca 1945Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– na Zamku Lubelskim wykonano wyrok śmierci na ppłk. Edwardzie Jasińskim ps. „Nurt”, inspektorze Inspektoratu Rejonowego AK Lublin, dowódcy odtwarzanego w czasie akcji „Burza” w 1944 r. 8. lubelskiego pp Legionów. Według relacji współwięźniów, skazany był tak zmaltretowany w śledztwie, że zastrzelono go na noszach. W  latach 1944-1954 przez więzienie na Zamku przeszło około 35 tys. osób, 333 straciły tam życie.

26 maja 1946Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– ingres biskupa Stefana Wyszyńskiego na ordynariusza lubelskiego. Funkcję tę pełnił do 1948 roku, kiedy został powołany na metropolitę warszawsko-gnieźnieńskiego.

14-17 stycznia 1947Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– kilka dni przed wyborami do Sejmu Ustawodawczego z 19 stycznia 1947 roku, czyli tzw. cudu nad urną, odbyły się demonstracje młodzieży szkolnej i studentów wyrażające poparcie dla wicepremiera Stanisława Mikołajczyka i PSL. W czasie protestów zatrzymano ponad 150 osób. Po przesłuchaniach wszystkich stopniowo zwalniano. 

3 lipca 1949Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– Cud lubelski: wiadomość o „płaczącym” obrazie Matki Boskiej Częstochowskiej w lubelskiej katedrze ściągnęła wiernych do Lublina. Do 8 sierpnia  katedrę nawiedziło kilkadziesiąt tysięcy pielgrzymów. Władze aresztowały 300 osób. 

1 stycznia 1950Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– z wydzielonych z UMCS wydziałów Lekarskiego i Farmaceutycznego powołano Akademię Lekarską, od marca Akademię Medyczną. Pierwszym rektorem uczelni został prof. dr hab. Feliks Skubiszewski. 

7 listopada 1951Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– w 34 rocznicę rewolucji październikowej z taśmy montażowej Fabryki Samochodów Ciężarowych zjechał pierwszy samochód marki „Lublin-51”, wyprodukowany na licencji radzieckiej „Gaz-51”. Rozpoczęła się historia największej fabryki w Lublinie zatrudniającej w 1973 roku 13 tys. pracowników. W latach 1959-1998 wyprodukowano 587 500 egzemplarzy słynnych samochodów marki „Żuk”.

1952Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– powołano Wieczorową Szkołę Inżynierską, przekształconą w 1965 roku w Wyższą Szkołę Inżynierską. Pierwszym rektorem akademickiej uczelni technicznej został Stanisław Podkowa. Od 1977 roku uczelnia nosiła nazwę Politechnika Lubelska.

22 lipca 1953Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– lubelskie trolejbusy wyruszają na ulice. 

22 lipca 1954Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– w ramach centralnych uroczystości 10-lecia Manifestu PKWN odbyła się defilada wszystkich rodzajów wojsk i manifestacja młodzieży. Udział wzięli m.in.: I sekretarz KC PZPR Bolesław Bierut, przewodniczący Rady Państwa Aleksander Zawadzki i premier Józef Cyrankiewicz. Centralną Wystawę Rolniczą do 19 października zwiedziło milion osób. 

6 sierpnia 1955Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– Rada Ministrów powołała Wyższą Szkołę Rolniczą. Uczelnia powstała z wydzielonych z UMCS wydziałów: Rolnego, Weterynaryjnego i Zootechnicznego.  Pierwszym rektorem WSR, później Akademii Rolniczej, został prof. Bohdan Dobrzański.

2 lipca 1956Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– w odpowiedzi na wydarzenia Poznańskiego Czerwca ’56 , w których zginęło 58 osób,  w prasie przeprowadzono kampanię propagandową. Tytuł czołówki ze „Sztandaru  Ludu”: „Załogi lubelskich zakładów pracy domagają się surowego ukarania sprawców zajść w Poznaniu”.  

21-23 października 1956Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– w lubelskich zakładach pracy i na miasteczku akademickim odbyły się wiece i masówki będące wyrazem poparcia dla Władysława Gomułki. W trzecim dniu na miasteczku akademickim zgromadziło się ok. 70 tys. osób. Domagano się między innymi zwolnienia z internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego. 

28 października 1956Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– pierwszy transport krwi dla ofiar tragicznych wydarzeń na Węgrzech został wysłany przez lubelską stację krwiodawstwa. Do 21 listopada na pomoc dla Węgrów zebrano 30 ton najpotrzebniejszych artykułów żywnościowych.

25 kwietnia 1957Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– odbyło się zebranie organizacyjne LSM – Lubelskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Ogromny niedobór mieszkań próbowano rozwiązać przez powrót do idei spółdzielczości mieszkaniowej. 

Maj 1957Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– lubelscy plastycy funkcjonujący pod wspólną nazwą Grupa Zamek po raz pierwszy pokazali swoje prace w warszawskiej galerii „Krzywe Koło”. Dla stołecznych krytyków wystawa była odkryciem. 

25 lutego 1959Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– w piwnicy studenckiej w kamienicy Rynek 8 odbył się wieczór autorski Edwarda Stachury, wtedy studenta filologii romańskiej KUL.

Czerwiec 1960Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– w Paryżu, w Galerie Le Ranelagh. Cinéma d'art et d'Essai miała miejsce wystawa prac Grupy Zamek. Pokazano prace Włodzimierza Borowskiego, Jana Ziemskiego i Tytusa Dzieduszyckiego. Ekspozycja została przychylnie przyjęta przez krytykę francuską. Planowano kolejne wystawy w Londynie, Mediolanie i Brukseli. Wystawa paryska okazała się ostatnim wspólnym wystąpieniem członków Grupy Zamek. Później drogi twórców rozeszły się.

4-6 czerwca 1966Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– obchody Millennium Chrztu Polski z udziałem prymasa Stefana Wyszyńskiego i arcybiskupa Krakowa Karola Wojtyły, będącego profesorem KUL. W tym samym czasie władze zorganizowały Dni Lublina, powiązane z obchodami 1000-lecia Państwa Polskiego.

11 marca 1968, godz. 14Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– przed „Chatką Żaka” odbył się wiec poparcia dla studentów z Warszawy. Inicjatorami byli studenci UMCS, m.in. Zbigniew Fronczek, Stanisław Rogala, Stanisław Kieroński. Następnie w kierunku centrum miasta przeszło około tysiąca studentów, skandując hasła: „Precz z cenzurą”, „Żądamy wznowienia Dziadów”. W pobliżu KUL zatrzymała ich milicja i tzw. aktyw robotniczy, który wobec protestujących użył siły. Zatrzymano 39 osób (m.in. 21 studentów KUL, 14 – UMCS). 

Marzec 1968Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– przez Lublin, podobnie jak przez cały kraj, przetaczała się kampania antysemicka podsycana przez lokalną prasę. W konsekwencji szykan, do 1972 roku z województwa lubelskiego wyjechały 122 osoby pochodzenia żydowskiego. Był to znikomy procent pomarcowej emigracji, którą w skali kraju ocenia się na 15-20 tysięcy osób. Jednocześnie to aż około 27 proc. ludności pochodzenia żydowskiego w województwie lubelskim. Wśród  emigrantów z Lublina był m. in. Wolf Szmuness, epidemiolog, który za swoje badania nad wirusowym zapaleniem wątroby typu B znalazł się na krótkiej liście kandydatów do Nagrody Nobla.

15 grudnia 1970Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– do  Lublina dotarły pierwsze, jeszcze niepotwierdzone informacje o wydarzeniach w Gdańsku. Trzy dni później z reprezentacją załogi FSC spotkał się I sekretarz KW PZPR Władysław Kozdra, który informował o wydarzeniach na Wybrzeżu. 23 grudnia, jak doniosła lubelska prasa, lubelscy robotnicy poparli nowo wybranego I sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka. 

Czerwiec 1972Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– Lublin zagrał rolę XVII-wiecznej Warszawy w serialu telewizyjnym „Czarne chmury”. W dni zdjęciowe na planie filmu zbierały się przez całe lato tłumy widzów.  

10 maja 1976 rokuBezpośredni odnośnik do tego akapitu

– powielacz La Ronéo Rally 376, nazwany „Francuzką”, zakupiony w Paryżu przez Piotra Jeglińskiego, trafił do Lublina. Z Londynu przywiózł go aktor Wit Wojtowicz, aktor Sceny Plastycznej KUL. Tu skupieni wokół Janusza Krupskiego drukarze podjęli pierwsze próby drukowania „bibuły”. W grudniu  przeszmuglowano legendarny powielacz „Zuzia”, na którym do lipca 1978 roku drukowano „Komunikaty KOR”, „Biuletyny KOR”, pierwsze trzy numery pisma literackiego „Zapis” oraz cztery numery periodyku „Spotkania”.

Październik 1976 – lato 1977Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– studenci KUL włączają się w akcję pomocy dla osób represjonowanych w Radomiu.  

18-21 listopada 1976Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– w „Chatce Żaka” UMCS odbyła się pierwsza edycja lubelskiego festiwalu Konfrontacje Młodego Teatru. W drugiej połowie lat siedemdziesiątych w ACK „Chatka Żaka” UMCS miały swoją siedzibę, określane mianem teatru niezależnego czy alternatywnego, następujące studenckie grupy teatralne: Grupa Chwilowa, Teatr Provisorium, Scena 6. Do teatrów niezależnych zalicza się również Scenę Plastyczną KUL oraz powstały w 1977 roku Ośrodek Praktyk Teatralnych „Gardzienice”. Za ich sprawą Lublin stał się jednym z najważniejszych miejsc na teatralnej mapie Polski. Imprezą służącą spotkaniu teatrów z całej Polski i Europy były Konfrontacje Młodego Teatru.  

Jesień 1977Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– początek wydawania periodyku „Spotkania. Niezależne Pismo Młodych Katolików”. Głównymi inicjatorami przedsięwzięcia byli: Janusz Bazydło, Zdzisław Bradel, Janusz Krupski i Krzysztof Paczuski. „Spotkania” były pismem katolickim, ale niezależnym od Kościoła instytucjonalnego. Miało prezentować postawę katolicyzmu otwartego.

24 marca 1979Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– Okręgowe Laboratorium Poczty i Telekomunikacji przekazało do eksploatacji pierwszy w Polsce eksperymentalny system teletransmisyjny długości 2,5 km pracujący na światłowodach. Światłowody wyprodukowano w oparciu o koncepcje naukowców UMCS, pracujących pod kierunkiem prof. A. Waksmundzkiego. 

Pierwsza połowa 1980 roku Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– mieszkańcy miasta odczuwają pogłębiające się braki w zaopatrzeniu w artykuły spożywcze i przemysłowe.

8 lipca 1980, godz. 8 ranoBezpośredni odnośnik do tego akapitu

– podwyżka cen żywności w bufecie WSK Świdnik wywołuje niezadowolenie. Na Wydziale 320 w hali nr 1 pierwszy obrabiarkę wyłączył Mirosław Kaczan, w ślad za nim solidarnie poszli inni. 

9 lipcaBezpośredni odnośnik do tego akapitu

– jako pierwszy w Lublinie zastrajkował jeden z wydziałów Fabryki Maszyn Rolniczych „Agromet”.

10 lipca 1980Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– strajkuje cały „Agromet”, początek protestów w Lubelskich Zakładach Naprawy Samochodów.

11 lipca 1980Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– strajkuje Fabryka Samochodów Ciężarowych w Lublinie. 

16 lipca 1980Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– strajk maszynistów Lokomotywowni PKP Lublin doprowadził do całkowitej blokady lubelskiego węzła kolejowego. Porozumienie zawarto 19 lipca.

18 lipca 1980Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– kulminacyjny dzień strajków na Lubelszczyźnie. W 63 zakładach strajkowało  27 tys. osób. Lublin sparaliżowany został przez strajk MPK. Władze wydały „Apel do mieszkańców Lublina”, w którym przyznawano, że występują „liczne przypadki przerw w pracy”. Jednocześnie poproszono obywateli o „zachowanie rozwagi i spokoju” oraz wyrażono gotowość do rozmów z protestującymi.

8-25 lipca 1980Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– Lubelski Lipiec: na terenie głównie województwa lubelskiego strajkowało około 50 tys. pracowników w ponad 150 zakładach pracy.

10 września 1980Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– przedstawiciele 26 zakładów województwa lubelskiego powołali w Świdniku Międzyzakładowy Środkowo-Wschodni Komitet Założycielski NSZZ z siedzibą w Lublinie. Przewodniczącym został Czesław Niezgoda, od lutego 1981 roku funkcję tę pełnił Jan Bartczak, pracownik MPK.

Październik 1980Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– prasa donosi o krachu w budownictwie miejskim. Powszechnie brakuje materiałów budowlanych i paliw.

10-12 czerwca 1981Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– wizyta Czesława Miłosza w Lublinie w związku z nadaniem mu przez KUL tytułu doktora honoris causa.

27-29 lipca 1981Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– w kinie „Kosmos” sprzedano 20 tys. wejściówek na film Andrzeja Wajdy „Człowiek z żelaza”.

12/13 grudnia 1981Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– funkcjonariusze ZOMO i SB wkroczyli do siedziby Zarządu Regionu przy ul. Królewskiej 3. Aresztowano znajdujących się tam pracowników Zarządu Regionu i zdemolowano dużą część pomieszczeń. W okresie stanu wojennego w województwie lubelskim władze internowały ok. 220 osób. Sądy skazywały uczestników protestów, zapadały wyroki bez zawieszenia. 

Grudzień 1981Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– wydano  pierwszy numer podziemnego pisma „Informator «Solidarność». Region Środkowo-Wschodni”. Po aresztowaniu pierwszej redakcji „Informatora”, którą tworzyli Krzysztof Hariasz, Arkadiusz Kutkowski, Wiesław Ruchlicki i Emil Warda, wydawanie pisma kontynuowali: Andrzej Pleszczyński (redaktor naczelny), Wanda Baj, Krzysztof Grudzień, Ewa Różycka, Józef Krzyżanowski, Barbara Pleszczyńska, Grażyna Ziółkowska, Jan Magierski (organizator i koordynator poszczególnych etapów przygotowywania i wydawania pisma), Wojciech Guz (drukarz i wydawca, inicjator wydawnictwa Biblioteka „Informatora”). Do 1989 roku ukazało się 180 numerów, w średnim nakładzie 6-7 tys. egzemplarzy.

28 grudnia 1982Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– w Lublinie zameldowane były 330 422 osoby. 6 tys. lublinian pracowało w rolnictwie, 9 tys. w nauce i oświacie, 71 tys. w przemyśle, 76 tys. w usługach. W okresie PRL liczba mieszkańców miasta wzrosła 3,5-krotnie. Głównym powodem była industrializacja, która powodowała napływ ludności wiejskiej.

9 czerwca 1987Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– w drugim dniu pielgrzymki do Polski Jan Paweł II odwiedził Lublin. Pobyt rozpoczął się od wizyty na terenie byłego obozu koncentracyjnego na Majdanku. Po kilkunastu minutach papamobilem przejechał do katedry. Dłużej zatrzymał się w dobrze sobie znanych murach Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, gdzie pracował w latach 1954-1978.  Pobyt w Lublinie zakończyła msza święta odprawiona przy kościele pw. Świętej Rodziny na Czubach.

2 kwietnia 1989Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– powstanie Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” Województwa Lubelskiego, którego przewodniczącym został Jerzy Kłoczowski.

4 czerwca 1989Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

– zwycięstwo kandydatów Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” Województwa Lubelskiego. Z lubelskiej drużyny Lecha Wałęsy senatorami zostali: Adam Stanowski i Henryk Janusz Stępniak, posłami – Ignacy Czeżyk, Zygmunt Łupina, Tadeusz Mańka i Janusz Rożek.

 

Słowa kluczowe