Getto na Majdanie Tatarskim
Spis treści
[Zwiń]Historia miejsca
Po likwidacji getta na Podzamczu część Żydów zdolnych do pracy została przeniesiona na teren nowego getta na Majdanie Tatarskim. Oficjalne zarządzenie o przeniesieniu na Majdan Tatarski wydane zostało 16 kwietnia 1942 roku przez gubernatora dystryktu lubelskiego, Ernsta Zörnera. Na terenie getta przebywać mogli jedynie posiadacze J-Ausweisów, stanowiących jednocześnie przepustki do opuszczania dzielnicy w celu wykonywania pracy poza jej obrębem. Nielegalne opuszczanie dzielnicy karane było śmiercią. Na teren getta mogli wchodzić Polacy, ale jedynie w celach służbowych.
Na nowe getto władze niemieckie wyznaczyły peryferyjną dzielnicę Lublina o nazwie Majdan Tatarski. Do momentu utworzenia getta obszar ten był zamieszkały przez polskich robotników pracujących na Tatarach i Bronowicach, którzy, w związku z planami przesiedlenia Żydów, zostali zmuszeni do opuszczenia swoich domów i przeprowadzenia się w obręb miasta.
Na obszarze tzw. getta szczątkowego przeznaczonego dla 4 tys. osób znalazło się nielegalnie dodatkowo drugie tyle. Główną ulicą getta była historyczna ulica Rolna. Od początku istnienia getta miały miejsce selekcje kończące się egzekucjami i deportacjami. W wyniku trzech akcji wysiedleńczych, w kwietniu, wrześniu i październiku 1942 roku Żydów nieposiadających oficjalnego zezwolenia na pobyt na Majdanie Tatarskim wywieziono do getta w Piaskach, skierowano do obozu na Majdanku lub rozstrzelano w Lesie Krępieckim.
9 listopada 1942 r. niemieckie władze policyjne przystąpiły do ostatecznej likwidacji getta. Ok. 3 tysiące Żydów zabrano na Majdanek, a kilkudziesięciu do obozu pracy przy ul. Lipowej i do więzienia na Zamku Lubelskim. Ok. 260 osób, w tym członków Judenratu i policji żydowskiej, rozstrzelano na miejscu. Tylko nielicznym udało się uciec.
Wyznaczanie granic getta na Majdanie Tatarskim
Getto na Majdanie Tatarskim było zlokalizowane na terenie obecnej dzielnicy Bronowice. W ramach projektu pracownicy Ośrodka Brama Grodzka – Teatr NN
wraz z ekspertem projektu – pracownikiem Państwowego Muzeum na Majdanku, Krzysztofem Banachem – przeprowadzili wizję lokalną.
W wyniku działania udało się ustalić granice getta na Majdanie Tatarskim, lokalizację bramy wejściowej do getta oraz przebieg historycznych ulic Rolnej i Gromadzkiej. Ważnym elementem wizji lokalnej były rozmowy z mieszkańcami dzielnicy, pamiętającymi okres funkcjonowania getta.
Mapa: Szlak pamięci – Getto na Majdanie Tatarskim
Upamiętnienie
W wybranym punkcie na terenie byłego getta na Majdanie Tatarskim zostały umieszczone 2 betonowe płyty. Każda z betonowych płyt ma wymiary 1 m x 1 m oraz metalową opaskę, na której znajduje się ostatnia litera hebrajskiego alfabetu, której krój zaczerpnięty jest z Księgi Zohar. Ponadto na płytach znajdują się napisy w języku polskim i angielskim informujące o historii i znaczeniu tego miejsca:
Getto na Majdanie Tatarskim
W tym miejscu przebiegała ul. Rolna, główna ulica tzw. getta szczątkowego utworzonego przez niemieckie władze policyjne na terenie dzielnicy Majdan Tatarski. Po 17 kwietnia 1942 r. i wcześniejszym wysiedleniu ludności chrześcijańskiej przesiedlono tu ok. 8 tysięcy Żydów pozostałych po likwidacji getta na Podzamczu, z których jedynie 4270 posiadało dokument uprawniający do pobytu na terenie Majdanu Tatarskiego. W wyniku akcji wysiedleńczych w 1942 r. większość mieszkańców skierowano do obozu koncentracyjnego na Majdanku, rozstrzelano w lesie krępieckim lub wywieziono do getta w Piaskach, skąd prawdopodobnie trafili do obozu zagłady w Sobiborze.
9 listopada 1942 r. niemieckie władze policyjne przystąpiły do ostatecznej likwidacji getta. Ok. 3 tysiące Żydów zabrano na Majdanek, a kilkudziesięciu do obozu pracy przy ul. Lipowej i do więzienia na Zamku Lubelskim. Ok. 260 osób, w tym członków Judenratu i policji żydowskiej, rozstrzelano na miejscu. Tylko nielicznym udało się uciec.
