Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Misterium Pamięci „Jedna Ziemia – Dwie Świątynie”

Misterium Pamięci „Jedna Ziemia – Dwie Świątynie” odbyło się 16 września 2000 roku. Miało ono swoje źródło w fundamentalnym pytaniu o to, w jaki sposób na ziemi, na której wymordowano miliony Żydów możemy odbudowywać relacje polsko-żydowskie i co może stać się dla nich punktem oparcia.

Uznałem, że nadzieję na tworzenie tych nowych relacji może dać odwołanie się do historii ratowania Żydów przez Polaków w czasie Zagłady. Stąd powstała idea, aby w ramach misterium spotkali się Ocaleni i ci, którzy ich ratowali – Sprawiedliwi. Wpisywała się ona dobrze w symboliczne znaczenie Bramy Grodzkiej jako miejsca spotkania, znajdujących się po obu jej stronach miasta żydowskiego z miastem chrześcijańskim. W każdym z tych miast przez setki lat znajdowały się nieistniejące już dzisiaj ich centra duchowe – jedno to Wielka Synagoga, drugie to kościół św. Michała.

Chcąc podkreślić to, że na tej samej ziemi, blisko siebie, przez kilkaset lat stały synagoga i kościół, misterium nazwałem „Jedna Ziemia – Dwie Świątynie”. Ziemia wykopana z miejsc, gdzie stały świątynie została przeniesiona do Bramy Grodzkiej – z jednej jej strony przez Sprawiedliwych, z drugiej przez Ocalonych i tam w symbolicznym geście wymieszana.

Opis misterium

Z jednej strony Bramy stanęli ocaleni z Holocaustu, a z drugiej ci, którzy ich ratowali – Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. Natomiast widzowie, a jednocześnie uczestnicy misterium stojąc obok siebie, ramię w ramię, utworzyli „żywe korytarze” prowadzące od Bramy aż do obu nieistniejących świątyń. To we wnętrzu tych korytarzy stali Ocaleni i Sprawiedliwi. Sprawiedliwi podawali sobie z rąk do rąk naczynie z ziemią wykopaną w miejscu, gdzie był kościół, Ocaleni – naczynie z ziemią wykopaną w miejscu, gdzie była synagoga.

Punktem kulminacyjnym misterium było wymieszanie w Bramie Grodzkiej ziemi z tych dwóch miejsc i zasadzenie dwóch krzewów winorośli jako symboli nieistniejących świątyń. Ziemię wymieszał ks. Jakub Weksler-Waszkinel, który będąc żydowskim dzieckiem, został ocalony z Zagłady przez Polkę, która stała się dla niego matką. O swoim pochodzeniu dowiedział się, będąc już księdzem katolickim. Krzewy winorośli posadziła dwójka uczniów – z Polski i z Izraela.

Misterium było prowadzone przez dwóch narratorów znajdujących się po obu stronach Bramy. Przedstawiali oni na przemian Sprawiedliwych i Ocalonych, którzy opowiadali swoje historie. Tak więc akcja misterium przenosiła się z jednej strony na drugą. Dzięki rozstawionym w przestrzeni wokół Bramy głośnikom uczestnicy misterium słyszeli w czasie jego trwania to, co się dzieje po jej obu stronach. Misterium rozpoczęło się w chwili, gdy wokół Bramy Grodzkiej zgasło światło.