Od 2004 do 2016 roku dzięki uprzejmości córki Edwarda Hartwiga – Ewie Hartwig Fijałkowskiej do "Ośrodka Brama Grodzka – Teatr NN" trafiła znaczna część dorobku artystycznego najwybitniejszego polskiego fotografika. Z pośród 3339 zdjęć, wśród których największą grupę stanowią fotografie lubelskie, wyróżniamy 134 wykonane w latach 50. przedstawiające obraz powojennego miasta.
Ulica Zamojska w Lublinie bierze swój początek od Traktu Zamojskiego — utworzonej w latach 20. XIX wieku drogi prowadzącej w kierunku Zamościa, wytyczonej od zabudowań kolegium jezuickiego przy obecnej ulicy Królewskiej, aż do mostu na Bystrzycy. Trakt ten, powstał jako element nowego porządku urbanistycznego rozplanowanego po pożarze miasta w 1803 r. i stanowił jeden z trzech głównych szlaków komunikacyjnych prowadzących do Lublina obok traktu warszawskiego (obecne Aleje Racławickie) oraz traktu na Lubartów, Terespol i Brześć (obecnie ulica Lubartowska). Nowo powstała droga odsłoniła widok miasta w kierunku Katedry i Wieży Trynitarskiej. Perspektywę tę, uchwycił na znanym mieszkańcom Lublina obrazie "Wjazd Generała Zajączka" Philip Dombeck.
Stanisław Michalczuk urodził się 29 listopada 1939 roku w Kowlu. Czas wojny i niemieckiej okupacji spędził w Chełmie i Rejowcu. W 1951 roku zdał maturę w chełmskim Liceum im. Stefana Czernieckiego. Następnie rozpoczął studia z historii sztuki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1963 roku obronił doktorat na Uniwersytecie Warszawskim. Pracował na KUL na Wydziale Historii Sztuki jako adiunkt oraz w Pracowni Konserwacji Zabytków w Lublinie. Od 1978 roku objął Kierownictwo Zamku w Pieninach. W latach pięćdziesiątych był współtwórcą pionierskiej, utworzonej z inicjatywy studentów historii sztuki KUL Grupy Zamek – lubelskiej grupy plastyków niezależnych od Związku Plastyków Polskich. W 2018 roku Stanisław Michalczuk przekazał Ośrodkowi "Brama Grodzka - Teatr NN" w Lublinie kolekcję zawierającą ponad 300 autorskich fotografii wykonanych podczas działalności w Grupie Zamek. Niniejszy album zawiera wybór kilkudziesięciu zdjęć artysty dokumentujących lubelskie Stare Miasto na przełomie lat 50. i 60. XX wieku.
Historia związku Lublina z doliną strugi Czechówki sięga czasów wczesnego średniowiecza, kiedy jej szerokie równiny stanowiły linę obrony miasta. Z czasem wobec zmian klimatycznych dolina zyskała gospodarczy charakter — nad Czechówką wybudowano spiętrzenia, co pozwoliło na wzniesienie młynów wodnych. W dolinie powstały liczne stawy. W okolicy Podzamcza znajdował się staw Za Żydy, a przy młynie Lubomelskich, staw Lubomelski. Wraz z drugą połową XX wieku dolina bezpowrotnie straciła swój krajobraz i ekosystem. W latach 50. przystąpiono do budowy Trasy W-Z (obecnie al. Solidarności i al. Tysiąclecia) Czechówkę, na odcinku prawie 3,5 km, poprowadzono betonowym korytem przeistaczając dolinę w jeden z głównych ciągów komunikacyjnych Lublina. Niniejsza kolekcja, w której odnajdziemy fotografie autorstwa Wojciecha Turżańskiego i Stanisława Magierskiego oddaje obraz doliny Czechówki na przestrzeni dziesięcioleci XX. wieku.
Koncepcja wybudowania w okolicy Lublina sztucznego jeziora na potrzeby przeciwpowodziowe i rekreacyjne pojawiła się w świadomości Lublinian już kilkanaście lat po zakończeniu drugiej wojny światowej. W latach 50. XX w. z uwagi na istotniejsze wówczas przedsięwzięcia budowlane pomysł realizacji zalewu odłożono w czasie, jednak pod koniec lat 60. w wyniku powodzi, która nawiedziła miasto, dzięki inicjatywie pracownika Katedry Geografii Fizycznej UMCS – Kazimierza Bryńskiego powrócono do tych założeń. W latach 1972-73 wykonano pierwszą część prac przy budowie zalewu. Jako lokalizację jeziora wybrano okolicę podlubelskich Zemborzyc. Budowę zalewu ukończono w lipcu 1974 roku.
Unikatowym zbiorem fotografii z lat 80. jest reportaż Waldemara Malugi z obchodów święta 1 Maja w Lublinie, w 1988 roku. Dopiero po latach okazało się, że były to ostatnie, tak uroczyste obchody 1 Maja w czasach PRL.
Bronowice to wschodnia dzielnica Lublina współcześnie obejmująca tereny wyznaczone przez ulice: Fabryczną i Drogę Męczenników Majdanka od zachodu, ulicę Lotniczą od południa i rzekę Bystrzycę od północy. Jej wschodnie krańce zamykają ulice: Firlejowska i Majdan Tatarski. Początkowo Bronowice stanowiły wieś położoną na prawym brzegu Bystrzycy, słynącą z wydobycia i obróbki wapienia kamiennego oraz ujęć wody źródlanej o właściwościach leczniczych. W drugiej połowie XIX w., wraz z wybudowaniem linii Kolei Nadwiślańskiej, nastąpił rozwój zabudowy przemysłowej Bronowic. Największymi z powstałych tutaj zakładów były m.in. wytwórnia cementu "Firlej" i Zakłady Mechaniczne E. Plage i Laśkiewicz przekształcone w 1935 r. w Lubelską Wytwórnię Samolotów. Po drugiej wojnie światowej, w ramach działalności Zakładu Osiedli Robotniczych, Bronowice zyskały trzy osiedla mieszkaniowe (częściowo w dzielnicy Majdan Tatarski). W 1958 r. z inicjatywy Wydziału Kultury Prezydium MRN powołano Dzielnicowy Dom Kultury "Bronowice", który nieprzerwanie z sukcesami realizuje programy artystyczne i wydarzenia kulturalne integrujące lokalną społeczność dzielnicy.
Wśród fotografii Jacka Mirosława obszerną grupę stanowią zdjęcia wykonane w lubelskich zakładach przemysłowych. Zakłady zazwyczaj nie były dostępne dla osób z zewnątrz - dla większości mieszkańców miasta stanowiły nieznaną przestrzeń, obwarowaną zakazami fotografowania. Wygląd tych miejsc przetrwał niemal wyłącznie we wspomnieniach dawnych pracowników. Na szczęście pozostały zdjęcia wykonane - za zgodą ówczesnych władz - przez fotoreporterów. Część z tych materiałów prezentujemy w poniższej galerii. Zdjęcia mają nie tylko wartość artystyczną, ale i historyczną - wiele z miejsc uwiecznionych na fotografiach już nie istnieje, inne uległy modernizacji i gruntownej przebudowie w ciągu ostatnich 30 lat.
W latach 70. XX wieku narastający kryzys ekonomiczny spowodowany nieudolną polityką władz PRL prowadził do zastoju gospodarczego. Deficyt surowców potrzebnych do produkcji przemysłowej, brak wykwalifikowanych pracowników, ciągłe przerwy w dostawach prądu i gazu wpłynęły na ilość i jakość towarów i usług dostępnych na rynku. Impas gospodarczy przyczynił się do wzrostu cen i obniżania płac, co nasiliło niezadowolenie społeczne. Wobec działań niewydolnego systemu w 1980 roku na Lubelszczyźnie rozpoczęła się fala strajków, która w kilkanaście dni objęła aż 91 zakładów pracy. A wszystko "zaczęło się od kotleta".
Niniejsza kolekcja fotografii pochodzi z dawnego zasobu Prezydium Miejskiej Rady Narodowej. Zdjęcia zostały wykonane w latach od 1969 do 1973 roku. Przedstawiają prace budowlane dróg w obrębie miasta Lublina, widoki ulic (Konopnicka, Kalinowszczyzna, Lubomelska i Czechowska, Ruska, Kunickiego, Droga Męczenników Majdanka) i budynków; rozkopy podczas budowy ulic, budowę szosy, a nawet zaśmiecenie chodnika.
Na początku XX w. rozwój gospodarczy miasta przyczynił się do znacznego poszerzenia jego obszaru — w granicach Lublina znalazły się zabudowane dzielnice przemysłowe, w tym od 1931 r. 319 ha gruntów dawnego folwarku Dziesiąta, rozparcelowanych pod zabudowę dla Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej, kolejarzy, pracowników bankowych, urzędników, żołnierzy i pracowników oświaty. Już pod koniec XIX w. główną arterią komunikacyjną lubelskiej dzielnicy stałą się ulica Bychawska (mająca swój początek w dzielnicy Piaski), którą w 1916 r. na polecenie c. i k. generał-gubernatora austriackiego włączono w granice administracyjne Lublina. Po drugiej wojnie światowej nazwa ulicy uległa zmianie — odtąd patronem ulicy jest Władysław Kunicki — nauczyciel i działacz socjalistyczny. Niniejsza kolekcja fotografii przedstawia obraz głównej arterii dzielnicy Dziesiąta od lat 30. do lat 80. XX w.
W 1964 roku Lubelska Spółdzielnia Mieszkaniowa rozpoczęła budowę drugiego po Osiedlu im. Adama Mickiewicza obszaru mieszkaniowego - Osiedla im. Juliusza Słowackiego. Zostało ono zaprojektowane według koncepcji inżyniera Oskara Hansena i Zofii Hansen, zakładając w swej formie nowatorski układ organizacyjny – ideę Linearnego Systemu Ciągłego.
Jacek Mirosław urodził się w 1944 roku w Lublinie. Fotoreporter, długoletni pracownik „Dziennika Wschodniego”, wcześniej znanego pod nazwą „Sztandar Ludu” i „Dziennik Lubelski”. Członek Lubelskiego Towarzystwa Fotograficznego. W „Sztandarze Ludu” Jacek Mirosław fotografował m.in. dla Działu Miejskiego czy Działu Sportowego. Dokumentował życie społeczne i kulturalne Lublina i regionu. Jako fotoreporter współpracował również z gazetami ogólnopolskimi, m.in. „Panoramą”, a także Centralną Agencją Fotograficzną, CAF-em. Pozostał członkiem redakcji „Sztandaru Ludu” w okresie transformacji oraz po niej, kiedy to gazeta została przemianowana na „Dziennik Lubelski” i „Dziennik Wschodni”. Z „Dziennikiem Wschodnim” był związany aż do 2006 roku, kiedy przeszedł na emeryturę.
Na fotografiach Jacka Mirosława wykonanych na Starym Mieście można rozpoznać miejsca chętnie odwiedzane przez turystów, jak Rynek i sąsiadujące z nim ulice Bramowa i Grodzka. Są także boczne, nieco zaniedbane fragmenty dzielnicy staromiejskiej, jak ulica Dominikańska czy Olejna. Na zdjęciach widać również charakterystyczną panoramę Starego Miasta od strony Zamku i Podwala. Są także zdjęcia z prac remontowych, przy renowacji kamienic czy reperacji nawierzchni ulic. Fotografie mają wartość nie tylko artystyczną, ale i dokumentacyjną. Przykładem mogą być zdjęcia placu Po Farze, pokazujące stan sprzed przebudowy tego miejsca.
Ciekawym zbiorem fotografii Jacka Mirosława są zdjęcia wykonane na placu Zebrań Ludowych (obecnie plac Zamkowy) i na położonym nieopodal Nowym Placu Targowym, po drugiej stronie Alei Tysiąclecia. Sprzedawcy prezentujący swoje towary, klienci zastanawiający się nad zakupem, czy same stragany z towarami stanowiły interesujący temat dla fotoreportera.
Rozwiązując problem niedoboru mieszkań w Polsce podobnie jak w innych krajach bloku socjalistycznego, wprowadzono szereg zasad normujących tę dziedzinę życia. Polskie władze komunistyczne liczyły, że do 1990 roku rozwiążą problemy mieszkaniowe, będących skutkiem II wojny światowej oraz powojennych wyżów demograficznych.
Historia lubelskiej komunikacji publicznej sięga końca XIX w. kiedy z potrzeby połączenia centrum miasta z nowo wybudowanym dworcem kolejowym opracowywano użycie właściwego środka lokomocji. Początkowo planowano uruchomić sieć miejskiego transportu kolejowego, jednak pomysł wdrożenia w Lublinie sieci tramwajowej nie doszedł do skutku. Projekt ten, przyczynił się do uruchomienia w Lublinie linii trolejbusowych. Nim jednak tak się stało, komunikacja miejska oparta była na powozach konnych oraz liniach autobusowych działających od 1912 r. W czasach PRL przemieszczanie się publicznym transportem w formie autobusów "Ikarus" oraz "Jelcz" stanowiło nieodłączny element codziennego życia mieszkańców Lublina.
Jan Edward Trembecki (ur. 17 grudnia 1934 roku, zm. 6 lutego 2017 roku) – znany lubelski fotoreporter. W „Kurierze Lubelskim” pracował od wiosny 1957 roku do 1998 roku (na emeryturę przeszedł trzy lata wcześniej). Przez pewien czas był oddelegowany z redakcji do lubelskiego oddziału Centralnej Agencji Fotograficznej. Wielokrotnie nagradzany, m.in. za fotografię Zamieć, przedstawiającą woźnicę, który próbuje wydobyć z zaspy konny zaprzęg. Całe życie związany z rodzinnym miastem. Był fotografem „migawek z ulicy”.
Plany zaadoptowania podmokłych łąk nad Bystrzycą pod tereny rekreacyjne dla miasta pojawiły się w okresie międzywojennym. W 1948 roku rozpoczęto meliorację bagnistych terenów nadbystrzyckich pod przyszły park. Jego projekt został opracowany przez Władysława Niemca (Niemirskiego) w 1950 roku. Niedługo potem przystąpiono do uporządkowania terenu. W pracę na rzecz powstania Parku Ludowego zaangażowano mieszkańców Lublina.
