Artykuły ze słowem kluczowym "Temat: Historia Lublina i Lubelszczyzny"

Więzienie na zamku w Lublinie w hitlerowskim systemie eksterminacji narodu polskiego zajmowało jedno z czołowych miejsc. Należało bez wątpienia, obok warszawskiego Pawiaka, krakowskiego Montelupich i fortów poznańskich, do największych i najokrutniejszych kazamat na okupowanych ziemiach naszego kraju. Przez jego cele przeszło kilkadziesiąt tysięcy osób różnej narodowości, wyznania, płci, wieku i zawodu. Znaczna część spośród nich zmarła na skutek tortur i wycieńczenia, wielu zamordowano w masowych egzekucjach lub zgładzono w specjalnie przystosowanym samochodzie ciężarowym – komorze gazowej – a znaczną liczbę zesłano do obozów koncentracyjnych, skąd zwykle nie było powrotu.

Czytaj więcej

Artykuły prasowe, publikacje, audycje radiowe i relacje mówione dotyczące września 1939 roku.

 

Czytaj więcej

Samodzielna Grupa Operacyjna „Polesie” pod dowództwem Franciszka Kleeberga przemierzyła setki kilometrów, walcząc z wermachtem, Armią Czerwoną i ukraińskimi bojówkami. Mimo marszu przez płonący kraj, w obliczu dwóch potężnych agresorów nie straciła morale i pod Kockiem stanęła do ostatniej walki z Niemcami.

Czytaj więcej

W drugiej połowie września 1939 roku generał Franciszek Kleeberg przeprowadził oddziały Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” z Brześcia do Kowla, a następnie wyruszył na pomoc walczącej Warszawie. Stolica upadła, zanim nadeszła odsiecz. Generał Kleeberg podjął decyzję o przebiciu się w Góry Świętokrzyskie. Na drodze jego oddziałów stanęła jednak 13 Dywizja Piechoty Zmotoryzowanej wermachtu.

Czytaj więcej

Bitwy pod Tomaszowem Lubelskim były jednymi z największych i najcięższych walk kampanii wrześniowej. Trwały od 17 do 27 września. Znaczna część historyków dzieli jednak działania zbrojne na dwa etapy, określane mianem I i II bitwy.

Czytaj więcej

Dwudziestego trzeciego sierpnia 1939 roku w Moskwie między Niemcami a Związkiem Radzieckim został zawarty pakt o nieagresji. To, rzecz jasna, wersja oficjalna. Nieoficjalnie zaś podpisano wówczas dodatkowy tajny protokół mówiący, iż w razie terytorialnego i politycznego przekształcenia państwa polskiego granica stref wpływów między obydwoma powyższymi krajami będzie przebiegała na czterech rzekach: Pisa–Narew–Wisła–San. To z kolei oznaczało, że cała Lubelszczyzna miała znaleźć się pod okupacją sowiecką. Pomimo postanowień paktu Ribbentrop–Mołotow wojska wermachtu już 9 września przekroczyły rzekę San, naruszając tym samym linię demarkacyjną. Prawdopodobnie Adolf Hitler chciał wymusić zmianę warunków układu, stawiając Stalina przed faktami dokonanymi. Świadczy o tym choćby oblężenie Warszawy przez Niemców, pomimo że Praga przypaść miała w udziale ZSRR. Jednocześnie Berlin w licznej korespondencji dyplomatycznej naciskał o jak najszybsze wkroczenie Armii Czerwonej na wschodnie terytorium Rzeczypospolitej.

Czytaj więcej

Siedemnastego września 1939 roku na wycieńczoną walką z Niemcami Polskę spadł cios ze wschodu. Bronione przez skromne siły Korpusu Ochrony Pogranicza Kresy Wschodnie szybko uległy przeważającej sile najeźdźcy. Rozkaz Naczelnego Wodza brzmiał: Jeśli możliwe, unikać walki z Sowietami.

Czytaj więcej

Historiografia nie poświęca dużo uwagi obronie Lublina. Miasto – opuszczone przez regularne wojsko, władze, policję, a nawet straż pożarną – zmuszone było do organizowania obrony własnymi siłami. Dwa bataliony ochotników stawiły jednak dzielny odpór agresorowi i mimo miażdżącej przewagi, zdołały opóźnić marsz niemieckiej machiny wojennej na wschód o dwa dni, dając czas na przegrupowanie się rozbitym polskim armiom.

Czytaj więcej

Dwudziestego siódmego marca 1939 roku premier gen. Feliks Sławoj-Składkowski wydał instrukcję, w myśl której „jako siedziba dla Rządu na wypadek opuszczenia stolicy wyznaczony został rejon Lublina, obejmujący miasto Lublin wraz z okolicą w promieniu do 100 km”. Nie zakładano tym samym scenariusza, że rejon Lubelszczyzny zostanie objęty działaniami wojennymi. Lublin był więc miastem bezbronnym w pełnym znaczeniu tego słowa.

Czytaj więcej

Będzie urodzaj w Lubelszczyźnie – głosił nagłówek jednej z lubelskich gazet w czerwcu 1939 roku. Stan zasiewów tamtego lata był dobry. Także życie kulturalne od pierwszych dni czerwca zapowiadało się obficie…

Czytaj więcej

Dwudziestego siódmego marca 1939 roku premier gen. Feliks Sławoj-Składkowski, wydał instrukcję, w myśl której na siedzibę rządu na wypadek opuszczenia stolicy wyznaczony został rejon Lublina, obejmujący miasto Lublin wraz z okolicą w promieniu do 100 km. Tym samym nie zakładano scenariusza, że Lubelszczyzna zostanie objęta działaniami wojennymi. Lublin był więc miastem bezbronnym w pełnym znaczeniu tego słowa.

Czytaj więcej

Pierwszy września 1939 roku pozostaje w pamięci Polaków jako data rozpoczęcia II wojny światowej, która pochłonęła miliony ofiar. Rankiem tego dnia – wraz z pierwszymi salwami pancernika Schleswig-Holstein, które padły na Westerplatte – został zburzony niepewny pokój, jaki ustalono dwadzieścia lat wcześniej, na konferencji wersalskiej.

Czytaj więcej

Miasta Lubelszczyzny wraz z całą infrastrukturą były całkowicie bezbronne wobec niemieckich ataków z powietrza. Nieliczne punkty obrony przeciwlotniczej nie były w stanie przeciwstawić się bezwzględnym metodom najeźdźcy i jego brutalnej sile. Była to wojna totalna, wojna przyszłości, której nikt się nie spodziewał. Ci, którzy pamiętali I wojnę światową, nie byli w stanie przewidzieć takiego obrotu sprawy. Nigdy wcześniej ludność cywilna nie była poddana przemocy na taką skalę. Luftwaffe atakowało nie tylko obiekty o znaczeniu strategicznym. Bombardowano także cele pojedyncze: zgrupowania wojskowe, kolumny uciekinierów, a nawet przypadkowych ludzi pracujących w polu. Wszystkie te działania wprowadziły niesłychany chaos i psychozę zagrożenia.

Czytaj więcej

Wojewódzki Komitet Żydowski w Lublinie był lokalnym oddziałem Centralnego Komitetu Żydów w Polsce (CKŻP) i powstał po przeniesieniu CKŻP do Warszawy. WKŻ działał od 6 marca do sierpnia 1945 r. a następnie do grudnia 1949 r. jako organ połączony z Komitetem Żydowskim w Lublinie (Komitetem Miejskim).

Siedziba WKŻ w Lublinie mieściła się początkowo w dawnym lokalu CKŻP przy ul. Lubartowskiej 19/29, potem biuro działało przy ul. Krakowskie Przedmieście 60 i Krakowskie Przedmieście 13.

Czytaj więcej

Litografia mieściła się przy placu Bernardyńskim z wejściem od ul. Przechodniej od około 1907 roku pod nową firmą Adam Jarzyński. Wcześniej od 1872 roku w tym miejscu działała litografia W. Czempińskiego.

Czytaj więcej

W II połowie XVIII wieku na ziemiach polskich narodził się żydowski ruch religijny – chasydyzm. Był to ruch ortodoksyjny oparty na mesjanizmie i mistyce żydowskiej.

Czytaj więcej

Budowa Domu Pereca rozpoczęła się jeszcze przed II wojną światową. Miał on być centrum świeckiego życia żydowskiego w Lublinie, jednak jego uroczyste otwarcie – zaplanowane na 1 września 1939 roku – nie odbyło się w związku z inwazją III Rzeszy na Polskę.

Po wyzwoleniu Lublina spod okupacji niemieckiej Dom Pereca stał się centrum odradzającego się życia społecznego i kulturalnego Żydów powracających do miasta. Komitet Żydowski w Lublinie przejął budynek już w sierpniu 1944 roku. Początkowo gmach służył wyłącznie jako noclegownia, ale z czasem udało się w nim zorganizować kuchnię i wyremontować salę teatralną. W 1948 roku do Domu Pereca przeniesiono Żydowską Szkołę Powszechną. Mimo że placówka działała tylko do połowy 1949 roku, gmach uzyskał tym samym na krótki czas swoją pierwotną funkcję siedziby szkoły żydowskiej.

Od 1951 roku budynek przeszedł na własność Ministerstwa Rolnictwa, następnie zajmował go ówczesny Instytut Medycyny Pracy i Higieny Wsi im. Witolda Chodźki. Obecnie mieści się w nim siedziba Narodowego Funduszu Zdrowia.

Czytaj więcej

Historia nieruchomości zlokalizowanej w Lublinie przy ulicy Zamojskiej 27.

Czytaj więcej

Fragmenty wspomnień związanych z likwidacją sierocińca dla dzieci żydowskich mieszczącego się w Lublinie przy ul. Grodzkiej 11.

W czasie likwidacji getta na Podzamczu dzieci i ich opiekunki z sierocińca zostały wywiezione na teren nieczynnej kopalni piasku i tam zastrzelone przez niemiecką policję w marcu 1942 r.

Czytaj więcej

Cmentarz żydowski w Głusku funkcjonował od XVII w. W 1995 roku z inicjatywy Doby Nechy Zajfsztajn-Cukierman na terenie cmentarza postawiono pomnik upamiętniający społeczność żydowską Głuska.

Czytaj więcej