Kolej od początku swego istnienia nie tylko odgrywała rolę stymulującą w rozwoju gospodarczym i społecznym, ale była także narzędziem prowadzenia wojny i utrzymania władzy czy wręcz szerzenia terroru.
Kolej była wykorzystywana do deportacji ludności żydowskiej do obozów zagłady. W Lublinie transporty odchodziły z bocznicy kolejowej zlokalizowanej na terenie rzeźni miejskiej przy ul. Zimnej.
Roman (Szloma/Szlojme Haim) Litman (ur. w 1933 roku w Łęcznej, zm. 7 maja 2021 w Lublinie) – inżynier budownictwa lądowego (specjalizacja: mosty i budowle podziemne), absolwent Politechniki Warszawskiej; w latach 1957 – 1990 pracownik Wojewódzkiego Biura Projektów w Lublinie, gdzie kierował zespołem projektującym mosty i drogi; przewodniczący Filii Lubelskiej Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie; członek Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Lublinie; wiceprezes Fundacji „Chrońmy cmentarze żydowskie w Lublinie”.
Wojewódzki Komitet Żydowski w Lublinie był lokalnym oddziałem Centralnego Komitetu Żydów w Polsce (CKŻP) i powstał po przeniesieniu CKŻP do Warszawy. WKŻ działał od 6 marca do sierpnia 1945 r. a następnie do grudnia 1949 r. jako organ połączony z Komitetem Żydowskim w Lublinie (Komitetem Miejskim).
Siedziba WKŻ w Lublinie mieściła się początkowo w dawnym lokalu CKŻP przy ul. Lubartowskiej 19/29, potem biuro działało przy ul. Krakowskie Przedmieście 60 i Krakowskie Przedmieście 13.
Pierwszy pochówek na tym cmentarzu miał miejsce w 1830 roku. Od tego czasu cmentarz żydowski na tym terenie nazywany był nowym cmentarzem żydowskim w Lublinie.
Organizacja powojennego życia żydowskiego w Polsce miała swoje początki w Lublinie. To tutaj rozwinęły działalność organizacje na rzecz pomocy ocalałym Żydom przybywające ze Związku Radzieckiego, zaś w październiku 1944 roku w Lublinie powołano Tymczasowy Centralny Komitet Żydów Polskich.
Profesor literatury amerykańskiej i porównawczej, pracownik naukowy UMCS, tłumaczka.
Spis publikacji dotyczących Żydów Lublina i Lubelszczyzny.
Lata 1944–1949 wyznaczają okres liberalizacji w stosunku państwa wobec społeczności żydowskiej w Polsce: działały partie polityczne, szkoły, organizacje społeczne, zrzeszenia religijne. Wychodziły też żydowskie gazety w językach jidysz i polskim. Nie był to jednak czas pozbawiony problemów.
(1745, Józefów Biłgorajski - 15. 08. 1815, Lublin)
Jaakow Icchak ha-Lewi Horowic (hebr. יעקב יצחק הורוביץ), znany także jako Lubliner, cadyk, jeden z duchowych przywódców ruchu chasydzkiego zwany Ha-Choze mi-Lublin czyli Widzącym, Jasnowidzącym z Lublina.
Okres powojenny to czas wewnętrznych napięć na tle politycznym i ideologicznym także dla społeczności żydowskiej. Istotną kwestię stanowił problem stosunku państwa do religii, w tym do wyznania mojżeszowego. Problematyczne stały się także napięcia na tym tle także wewnątrz społeczności żydowskiej. W latach 1944–1949 najbardziej wpływowymi działaczami żydowskimi byli ludzie powiązani z przedwojennymi środowiskami komunistycznymi i (początkowo) Bundem, którzy podkreślali świecki charakter tworzonych w tym okresie organizacji. Środowiska religijne natomiast podejmowały własne działania w celu odrodzenia żydowskiego życia religijnego w Polsce.
Budowa Domu Pereca rozpoczęła się jeszcze przed II wojną światową. Miał on być centrum świeckiego życia żydowskiego w Lublinie, jednak jego uroczyste otwarcie – zaplanowane na 1 września 1939 roku – nie odbyło się w związku z inwazją III Rzeszy na Polskę.
Po wyzwoleniu Lublina spod okupacji niemieckiej Dom Pereca stał się centrum odradzającego się życia społecznego i kulturalnego Żydów powracających do miasta. Komitet Żydowski w Lublinie przejął budynek już w sierpniu 1944 roku. Początkowo gmach służył wyłącznie jako noclegownia, ale z czasem udało się w nim zorganizować kuchnię i wyremontować salę teatralną. W 1948 roku do Domu Pereca przeniesiono Żydowską Szkołę Powszechną. Mimo że placówka działała tylko do połowy 1949 roku, gmach uzyskał tym samym na krótki czas swoją pierwotną funkcję siedziby szkoły żydowskiej.
Od 1951 roku budynek przeszedł na własność Ministerstwa Rolnictwa, następnie zajmował go ówczesny Instytut Medycyny Pracy i Higieny Wsi im. Witolda Chodźki. Obecnie mieści się w nim siedziba Narodowego Funduszu Zdrowia.
W pierwszych miesiącach po wyzwoleniu Lublina spod okupacji niemieckiej resztki ocalałych Żydów musiały zmierzyć się z palącymi niedostatkami lokalowymi i aprowizacyjnymi. Sytuację tę dodatkowo pogarszał stały napływ uchodźców, chaos administracyjny i brak odpowiednich regulacji prawnych oraz woli politycznej, które umożliwiłyby powierzenie Komitetowi Żydowskiemu w Lublinie (KŻ) większej ilości budynków lub oddanie w ręce Żydów zarządu komisarycznego nad częścią „pożydowskich” nieruchomości.
Według Księgi Rodzaju Bóg po sześciu dniach pracy nad stworzeniem świata, uświęcił siódmy dzień tygodnia odpoczynkiem. Żydzi wierzyli, że tym samym Bóg przekazał im dar – ustanowił święto, aby dać wyraz swojej obecności w ich życiu.
Na pamiątkę tego wydarzenia siódmego dnia tygodnia, w sobotę obchodzi się szabat – czas odpoczynku, modlitwy, wewnętrznego spokoju oraz oczekiwania na Mesjasza.
Jom Kippur, czyli Dzień Pojednania był jednym z najważniejszych świąt żydowskich o charakterze pokutnym. Oznaczało ono pojednanie z Bogiem poprzez wyznanie swoich grzechów i uwielbianie Jego miłosierdzia. Według tradycji tego dnia Mojżesz zszedł z góry Synaj i oznajmił Hebrajczykom, że Bóg wybaczył im grzech „złotego cielca” i przekazał im ponownie Tablice Dekalogu.
Jom Kippur obchodzono po 40-dniowym okresie postu i tszuwy (skruchy) na pamiątkę tamtych wydarzeń 10 Tiszri, czyli na przełomie września i października. Wierzono, że tego dnia Bóg odpuszcza grzechy wszystkim szukającym Jego miłosierdzia, dlatego synagogi w tym dniu były zatłoczone przez żydów ubranych w białe żałobne kitle, przybyłych, aby modlić się i wyznawać swoje grzechy.
Ochronka dla Sierot i Starców została utworzona w 1862 roku przez Gminę Wyznaniową Żydowską w celu roztoczenia opieki nad potrzebującymi sierotami i osobami starszymi. Siedzibę zlokalizowano na Starym Mieście przy ulicy Grodzkiej 11. Pod wskazanym adresem placówka funkcjonowała do 24 marca 1942 roku, kiedy Niemcy dokonali jej likwidacji, mordując dzieci i starców.
Fragmenty wspomnień związanych z likwidacją sierocińca dla dzieci żydowskich mieszczącego się w Lublinie przy ul. Grodzkiej 11.
W czasie likwidacji getta na Podzamczu dzieci i ich opiekunki z sierocińca zostały wywiezione na teren nieczynnej kopalni piasku i tam zastrzelone przez niemiecką policję w marcu 1942 r.
Cmentarz żydowski w Głusku funkcjonował od XVII w. W 1995 roku z inicjatywy Doby Nechy Zajfsztajn-Cukierman na terenie cmentarza postawiono pomnik upamiętniający społeczność żydowską Głuska.
