Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Literatura lubelska

Literatura lubelska

Lublin i Lubelszczyzna od zarania polskiego piśmiennictwa zajmowały znaczącą pozycję na mapie literackiej kraju. Poezja wyraziście i w sposób znaczący wpisuje się w kulturowy charakter Lublina, co czyni nasze miasto miejscem wyjątkowym na mapie Polski.

Czytaj więcej

Poezja lubelska 1918–1939

Poezja lubelska 1918–1939

„Lublin w XIX wieku miał opinię miasta skrzypków i poetów. Jego atmosfera, przesycona legendami, zapewne sprzyjała powstawaniu klimatu romantyczności i tęsknot, potocznie zwanych poetyckimi” — pisał w Stalowej tęczy Wacław Gralewski. O ile jednak skrzypkowie lubelscy znani byli w całej Europie, to ze sławą tutejszych poetów owego czasu było o wiele gorzej. Kajetan Koźmian zyskał pewien rozgłos jako przeciwnik romantyków, romantyczne tendencje w poezji wyrażali natomiast urodzeni na ziemi lubelskiej Wincenty Pol i Karol Baliński, a więc pisarze dzisiaj już prawie zapomniani.

Czytaj więcej

Lublin 1918–1939

Lublin 1918–1939

Rok 1918 przyniósł tak oczekiwaną przez Polaków niepodległość. Siódmego listopada powstał w Lublinie Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, na którego czele stanął Ignacy Daszyński. Cztery dni później Ignacy Daszyński i Edward Rydz-Śmigły wyruszyli do Warszawy przekazać władzę Józefowi Piłsudskiemu. Groźna ofensywa armii rosyjskiej w 1920 roku szczęśliwie miasto ominęła i wreszcie, w burzliwym klimacie zaostrzającej się walki politycznej, rozpoczęła się budowa nowego państwa i nowego Lublina. Miasto podjęło próby kreowania swego wizerunku. W 1934 roku został wydany afisz propagandowy o Lublinie, a dwa lata później Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego zatwierdziło herb Lublina (przedstawiający kozła stojącego na zielonej murawie opartego o krzew winny). Jedenastego czerwca 1939 roku odbyły się pierwsze Dni Lublina.

Czytaj więcej

Józef Czechowicz (1903–1939) – fotograf Lublina

Józef Czechowicz (1903–1939) – fotograf Lublina

Józef Czechowicz urodził się w 1903 roku w Lublinie, zginął podczas bombardowania miasta 9 września 1939 roku. Poeta i pisarz, dziennikarz i pedagog, tłumacz i autor dramatów, bibliofil i regionalista; postać niezwykła, wokół której skupiało się lubelskie środowisko artystyczne okresu międzywojennego. Jeden z czołowych przedstawicieli polskiej awangardy lat 30. Na przełomie 1932 i 1933 roku wykonał serię fotografii Lublina, które stanowią swego rodzaju dopełnienie jego poezji o mieście, zawartej m.in. w tomie wierszy Stare Kamienie (1934) i utworze Poemat o mieście Lublinie (1934). Fotografii wykonanych przez Józefa Czechowicza nie sposób rozpatrywać w oderwaniu od jego twórczości poetyckiej oraz publicystycznej. Potrzeba udokumentowania miasta wyrasta niewątpliwie z ogromnej fascynacji poety Lublinem, jego przeszłością, różnorodnością zamieszkującej w nim ludności, podaniami i legendami, a także specyficznym położeniem geograficznym i niezwykłą topografią tego miejsca. Po pierwsze jednak Lublin był miastem dzieciństwa poety, który tu właśnie się urodził i chodził do szkół. Był przestrzenią dojrzewania jego niezwykłej poetyckiej wyobraźni.

Czytaj więcej

Franciszka Arnsztajnowa (1865–1942)

Franciszka Arnsztajnowa (1865–1942)

Franciszka Arnsztajnowa była jedną z najważniejszych osób w życiu Józefa Czechowicza. Daty ich urodzin dzielą 32 lata. Kiedy on stawał się gwiazdą awangardy, ona była już przebrzmiałą poetką Młodej Polski. Mimo tych różnic w 1934 roku (poetka miała wtedy 69 lat) wydali wspólnie poświęcony Lublinowi tomik Stare kamienie, a w 1939 roku napisali poetycki dwugłos pt. Razem. Kim była Franciszka Arnsztajnowa?

 

Czytaj więcej

Władysław Panas – Władysław Panas i Czechowicz

Władysław Panas – Władysław Panas i Czechowicz

Władysława Panasa czytanie Czechowicza

W tej szczególnej chwili, jaką jest 70. rocznica śmierci Czechowicza, do rąk czytelników trafia nowy numer „Scriptores” z tekstami Władysława Panasa związanymi z twórczością poety. Obok Schulza była to jego druga wielka fascynacja literacka.

Pierwsze odniesienia do twórczości Czechowicza można odnaleźć już w esejach Brama (1994) i Oko Cadyka (1994). W planach Panasa stanowiły one fragment większej całości, którą określał jako rodzaj przewodnika po „magicznym Lublinie”. Teksty te w latach następnych zostały uzupełnione o eseje Daas i Jeździec Niebieski, które również miały znaleźć się w tej publikacji. Niestety, ta niezwykła książka za życia autora nie doczekała się wydania. Dopiero w roku 2009 w numerze „Scriptores”, w którym znalazły się wszystkie teksty Panasa odnoszące się do Lublina, została podjęta próba rekonstrukcji zawartości tego przewodnika.

Fakt, że Władysław Panas do tworzonej przez siebie narracji o Lublinie wprowadza wątki związane z twórczością Czechowicza, świadczy, jak ważną rolę przypisywał jego poezji w kreowanym przez siebie opisie miasta. W eseju Brama Panas dokonał głębokiej analizy symbolicznego znaczenia zrobionych przez Czechowicza w 1934 roku dwóch fotografii Bramy Grodzkiej. W tekście tym nawiązuje również do wiersza Czechowicza wąwozy czasu. Natomiast w eseju Oko Cadyka przywołuje jego wiersze Ulica Szeroka i Wieniawa.

Czytaj więcej

„Poemat o mieście Lublinie”. Stare Miasto i Rynek

„Poemat o mieście Lublinie”. Stare Miasto i Rynek

Przez Bramę Krakowską wchodzimy na Stare Miasto, którego centrum stanowi Rynek. Temu miejscu Czechowicz poświęca aż dwa wiersze i jeden fragment prozy poetyckiej. Wydaje się ono centralnym punktem topografii Poematu. Warto zwrócić uwagę, że Rynek zamienia się w Poemacie w misę, do której omal nie wpada Księżyc, towarzysz Wędrowca, aż do tego momentu górujący nad nocnym pejzażem.

Czytaj więcej

Józef Czechowicz „Poemat o mieście Lublinie” (1934)

Józef Czechowicz „Poemat o mieście Lublinie” (1934)

Poemat o mieście Lublinie Józefa Czechowicza powstał w 1934 roku. Wiemy o tym, bo w zachowanym rękopisie utworu, na stronie tytułowej tę właśnie datę napisał sam Czechowicz. Akcja Poematu dzieje się w lipcu, przy pełni księżyca, kiedy to w nocną wędrówkę po mieście zabiera nas tajemniczy przewodnik-wędrowiec. Jesteśmy uczestnikami podróży w czasie do samego dzieciństwa Czechowicza i do miejsc, które były poecie szczególnie bliskie. Poemat jest wyrazem tęsknoty Czechowicza do rodzinnego miasta, które opuścił na jesieni 1933 roku, wyjeżdżając do Warszawy. 

Czytaj więcej

„Kamena” (1933–1939, 1945-1993)

Miesięcznik literacki. Ukazywał się od września 1933 roku. Wydawcą był Zenon Waśniewski. Redaktorem naczelnym był Kazimierz Andrzej Jaworski. Czasopismo zostało wznowione po wojnie w 1946 roku.

 

 

Czytaj więcej

„Barykady” (1932–1933)

„Barykady” (1932–1933)

„Barykady” były w swoim zamierzeniu miesięcznikiem literacko-społecznym. Redagował go Józef Łobodowski a wspierał Józef Czechowicz. Pierwszy numer ukazał się 1 października 1932 roku, drugi numer (wydany w listopadzie) został skonfiskowany przez cenzurę. W marcu 1933 wyszedł jeszcze trzeci numer „Barykad” w formie gazetowej.
Numer 1 i numer 3 „Barykad” były drukowane w drukarni „Popularna”.

Czytaj więcej

„Ziemia Lubelska” (1906–1931)

„Ziemia Lubelska” (1906–1931)

Pierwszy numer „Ziemi Lubelskiej" ukazał się pod koniec stycznia 1906 roku. Było to jedno z najdłużej wychodzących w Lublinie pism, ukazywało się bowiem z niewielkimi przerwami aż do lat trzydziestych. Było to pismo przede wszystkim informacyjne, przy czym zamieszczało dużo wiadomości o charakterze lokalnym. Zdarzały się także artykuły problemowe i od czasu do czasu drobne utwory literackie. W latach międzywojennych wprowadzano wzorem innych pism dodatki naukowe i literackie.

Czytaj więcej

„Kurier Lubelski” (1932)

„Kurier Lubelski” (1932)

„Kurier Lubelski” był dziennikiem wychodzącym w roku 1932, który wyraźnie nawiązywał do tradycji „Kuriera” z  lat 1906–1913, co można poznać po numeracji kolejnych roczników.

Czytaj więcej