Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Ośrodek chroni i udostępnia dla zwiedzających obiekty dziedzictwa kulturowego na wystawach w Bramie Grodzkiej, Lubelskiej Trasie Podziemnej, Piwnicy pod Fortuną, Teatrze Imaginarium oraz Domu Słów.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Ośrodek chroni i udostępnia dla zwiedzających obiekty dziedzictwa kulturowego na wystawach w Bramie Grodzkiej, Lubelskiej Trasie Podziemnej, Piwnicy pod Fortuną, Teatrze Imaginarium oraz Domu Słów.

Wyburzanie dzielnicy żydowskiej na Podzamczu

Wyburzanie dzielnicy żydowskiej na Podzamczu

Likwidacja dzielnicy żydowskiej na Podzamczu w materialnej substancji miasta była następstwem z jednej strony fatalnego stanu technicznego większości budynków, a z drugiej wysiedleniem i biologiczną eksterminacją ludności żydowskiej. Zgodnie z niemieckimi planami zniszczeniu miała ulec zabudowa, tak aby nie pozostał żaden namacalny ślad wielowiekowej egzystencji społeczności żydowskiej w Lublinie. Wyburzanie rozpoczęto niedługo po zakończeniu deportacji lubelskich Żydów do obozu zagłady w Bełżcu i przeniesieniu kilku tysięcy pozostałych przy życiu na Majdan Tatarski. Równolegle z instytucjonalnym działaniem władz niemieckich na terenie zlikwidowanego getta trwał szaber.

Czytaj więcej

Judenrat w Lublinie – struktura i zakres działalności

Judenrat w Lublinie – struktura i zakres działalności

Od początku okupacji władze niemieckie przystąpiły do tworzenia na terenie Generalnego Gubernatorstwa (GG) Judenratów, które powstawały na bazie dotychczas funkcjonujących Żydowskich Gmin Wyznaniowych. Zadaniem nowych instytucji było z jednej strony wykonywanie dyspozycji władz niemieckich, a z drugiej administrowanie żydowskimi rejonami zamieszkania. Cechą charakterystyczną Judenratów było ciągłe dopasowywanie ich struktury do zmieniających się warunków i potrzeb ludności żydowskiej. Nie inaczej sytuacja wyglądała w lubelskim getcie na Podzamczu, a następnie getcie szczątkowym na Majdanie Tatarskim.

Czytaj więcej

Getto na Podzamczu – akcja wysiedleńcza

Getto na Podzamczu – akcja wysiedleńcza

Szesnastego marca 1942 roku niemieckie organa bezpieczeństwa przystąpiły do likwidacji getta na Podzamczu w Lublinie, rozpoczynając tym samym ludobójczą operację, która w ciągu następnych miesięcy objęła całe Generalne Gubernatorstwo (GG) i miała na celu biologiczną eksterminację ludności żydowskiej, połączoną z grabieżą jej mienia. Był to fragment realizowanego przez Trzecią Rzeszę „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”.

Czytaj więcej

Getto na Podzamczu – granice i obszar

Getto na Podzamczu – granice i obszar

Pierwsze miesiące 1941 roku przyniosły zaostrzenie polityki władz niemieckich względem ludności żydowskiej na terenie całego Generalnego Gubernatorstwa (GG). Postępujący wówczas proces gettoizacji objął wiele miast i miasteczek, jak chociażby Kraków, Radom, Częstochowa czy Kielce. W tym czasie utworzono również getto w Lublinie. Poza terenem dzielnicy mogła pozostać jedynie nieliczna grupa Żydów, którzy otrzymali od władz niemieckich specjalne zezwolenie lub byli skoszarowani na placówkach pracy. Wśród uprzywilejowanych znaleźli się niektórzy radni i urzędnicy Judenratu, lekarze, jak również wybrani rzemieślnicy, którzy pracowali na indywidualne zlecenie Niemców. W kolejnych miesiącach warunki egzystencji dla większości Żydów znacznie się pogorszyły, na co wpływ miała epidemia tyfusu, prowadząc do wzrostu liczby zgonów. Wielu mieszkańców getta żyło na skraju ubóstwa, a Judenrat przy stale kurczących się dostawach żywności i środków finansowych, nie był w stanie zatrzymać zaostrzającej się pauperyzacji. Pomimo skrajnie trudnych warunków lubelscy Żydzi nie umierali na ulicach, lecz śmierć przychodziła po cichu do domu. Sytuacja nie uległa poprawie do początku 1942 roku, gdy nastąpił podział getta na części A i B.

Czytaj więcej

Przesiedlenia ludności żydowskiej w okupowanym Lublinie do czasu utworzenia getta

Przesiedlenia ludności żydowskiej w okupowanym Lublinie do czasu utworzenia getta

Funkcjonowanie dzielnicy żydowskiej na Podzamczu podczas okupacji można podzielić na cztery okresy. Pierwszy rozpoczął się w momencie wkroczenia wojsk niemieckich do Lublina i trwał do marca 1941 roku. Drugi okres rozpoczyna rozporządzenie wydane przez gubernatora dystryktu lubelskiego Ernsta Zörnera, na mocy którego utworzono getto. Trzeci okres rozpoczął się na przełomie 1941 i 1942 roku, gdy Niemcy wprowadzili  podział getta na części A i B. Ostatni okres funkcjonowania getta rozpoczął się z 16 na 17 marca 1942 roku i był początkiem realizacji akcji "Reinhardt".

Czytaj więcej

Getto na Podzamczu – warunki życia

Getto na Podzamczu – warunki życia

Niemcy utworzyli oficjalnie getto pod koniec marca 1941 roku na terenie historycznej dzielnicy żydowskiej na Podzamczu. Obszar ten już od pierwszych dni okupacji stanowił rejon osiedlania się uchodźców i przesiedleńców żydowskich. Na początku 1940 roku liczba mieszkańców wynosiła ponad 40 000 osób. Przeludnienie, trudności aprowizacyjne, jak również fatalne warunki sanitarno-higieniczne i brak wystarczającej opieki medycznej doprowadziły do pogorszenia się kondycji ludności, a w rezultacie do wybuchu epidemii tyfusu. Pomimo różnych działań podejmowanych przez Judenrat, Żydowską Samopomoc Społeczną (ŻSS) i American Jewish Joint Distribution Committee (Joint), sytuacja nie uległa zasadniczej zmianie do akcji likwidacyjnej w połowie marca 1942 roku.

Czytaj więcej

Epidemia tyfusu w getcie lubelskim we wspomnieniach świadków

Epidemia tyfusu plamistego w getcie lubelskim oraz innych gettach Generalnego Gubernatorstwa była istotnym problemem zdrowotnym, bezpośrednim wynikiem fatalnych warunków sanitarnych i lokalowych wywołanych polityką władz niemieckich. Choroba stanowiła również istotny element propagandy niemieckiej, która służyła pogłębieniu separacji między Polakami a Żydami oraz była istotnym narzędziem dehumanizacji Żydów, a ostatecznie ich wyniszczenia. 

Czytaj więcej