Lublin i Lubelszczyzna od zarania polskiego piśmiennictwa zajmowały znaczącą pozycję na mapie literackiej kraju. Poezja wyraziście i w sposób znaczący wpisuje się w kulturowy charakter Lublina, co czyni nasze miasto miejscem wyjątkowym na mapie Polski.
Artykuły ze słowem kluczowym "Franciszka Arnsztajnowa"
Początek XX wieku w literaturze lubelskiej można określić jako prawdziwy wysyp wybitnych twórców, talentów literackich: Arnsztajnowa, Strug, Weyssenhof, Żeromski czy Brzozowski. To zaledwie drobna reprezentacja najbardziej rozpoznawanych lubelskich autorów okresu Młodej Polski. Część z nich urodziła się na Lubelszczyźnie (Arnsztajnowa, Strug), część zaś odwiedzała te tereny na tyle regularnie, że wrośli w nie, stając się nieodłączną i dumną jej częścią (Żeromski). Wśród lubelskich twórców znaleźli się też typowi reprezentanci epoki – cyganie i włóczędzy, do których można zaliczyć L.S. Licińskiego oraz F. Brodowskiego. Konteksty lubelskie w dziełach tych pisarzy właściwie nie powinny być zaskoczeniem. Jednak wątki kierujące uwagę czytelników na tereny Lublina pojawiają się także u innych twórców: W. Reymonta, W. Orkana, M. Dąbrowskiej oraz dramaturgów: Wyspiańskiego, Rydla. Młodopolskich twórców dramatu lublinianie poznawali przede wszystkim za pośrednictwem lubelskiego teatru, który wystawiał u siebie nie tylko wybitne sztuki, ale również ich niekonwencjonalnych twórców (Przybyszewski).
„Lublin w XIX wieku miał opinię miasta skrzypków i poetów. Jego atmosfera, przesycona legendami, zapewne sprzyjała powstawaniu klimatu romantyczności i tęsknot, potocznie zwanych poetyckimi” — pisał w Stalowej tęczy Wacław Gralewski. O ile jednak skrzypkowie lubelscy znani byli w całej Europie, to ze sławą tutejszych poetów owego czasu było o wiele gorzej. Kajetan Koźmian zyskał pewien rozgłos jako przeciwnik romantyków, romantyczne tendencje w poezji wyrażali natomiast urodzeni na ziemi lubelskiej Wincenty Pol i Karol Baliński, a więc pisarze dzisiaj już prawie zapomniani.
Podobno miasto tworzą nie bryły lecz ludzie. W Lublinie wybitnych jednostek nie brakowało. Swoim działaniem i aktywnością kulturalną, artystyczną czy literacką nie tylko przyczynili się do rozwoju miasta, rozsławiając Lublin w innych rejonach kraju lub poza jego granicami, ale też odegrali potężną rolę w dziele odzyskania przez Polskę niepodległości.
Tomik wierszy Franciszki Arnsztajnowej i Józefa Czechowicza pod tytułem Stare kamienie ukazał się na początku 1934 roku. Była to piąta pozycja Biblioteczki Lubelskiej Towarzystwa Miłośników Książki.
Duszki był to tomik poezji Franciszki Arnasztajnowej dla dzieci.
Franciszka Arnsztajnowa była jedną z najważniejszych osób w życiu Józefa Czechowicza. Daty ich urodzin dzielą 32 lata. Kiedy on stawał się gwiazdą awangardy, ona była już przebrzmiałą poetką Młodej Polski. Mimo tych różnic w 1934 roku (poetka miała wtedy 69 lat) wydali wspólnie poświęcony Lublinowi tomik Stare kamienie, a w 1939 roku napisali poetycki dwugłos pt. Razem. Kim była Franciszka Arnsztajnowa?
Pierwsze wzmianki dotyczące ulicy Złotej pochodzą z początków XVI wieku. Do XVIII wieku ulica funkcjonowała pod nazwą „Dominikańska” i „Do Kościoła św. Stanisława”.
Miesięcznik literacki. Ukazywał się od września 1933 roku. Wydawcą był Zenon Waśniewski. Redaktorem naczelnym był Kazimierz Andrzej Jaworski. Czasopismo zostało wznowione po wojnie w 1946 roku.
Drukarnia Popularna powstała z małego zakładu drukarskiego przy ul. Zamojskiej 37.
Kalendarze były wydawane w Lublinie z przerwami od XVII wieku. Na przestrzeni wieków ich charakter, forma, adresat i wydawca uległy znacznej zmianie.
Lata zaborów są w historii lubelskiej książki niezwykle ważnym i trudnym okresem. W 1809 roku Lublin wszedł w granice Królestwa Kongresowego i objęty został rządową cenzurą rosyjską. Zaborca, przeświadczony o wielkiej roli druku w przekazie myśli i w kształtowaniu nastrojów patriotycznych w podbitym kraju, starał się ograniczyć jego oddziaływanie. Do stałej praktyki należało zatem kontrolowanie wszelkich zakładów drukarskich, litograficznych, księgarń i bibliotek. Celem tej działalności było tropienie wydawnictw zakazanych, drukowanych w kraju i za granicą, których liczba wzrastała z roku na rok. Na ziemiach polskich zaboru rosyjskiego cenzura stała się bardzo szybko ważnym narzędziem w procesie rusyfikacji ujarzmionego narodu.
Drukarnia Państwowa powstała w listopadzie 1918 roku w miejsce dawnej Drukarni Rządowej działającej pod adresem Plac Litewski 3.
W 1939 roku została opublikowana Antologia współczesnych poetów lubelskich opracowana przez ks. Ludwika Zalewskiego. Antologia ukazała się jako trzeci numer „Biblioteki Lubelskiej” firmowanej przez Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Lublinie przy wsparciu finansowym Lubelskiego Związku Pracy Kulturalnej. Na stronie tytułowej możemy jeszcze znaleźć dodatkowe informacje, że książkę drukowały Lubelskie Zakłady Graficzne Adama Szczuki oraz że składem głównym książki była księgarnia św. Wojciecha mieszcząca się w hotelu Victoria.
Odloty to ostatni „lubelski” tom poezji Franciszki Arnsztajnowej wydany w na rok przed jej wyjazdem.
Z listów i dzienników Józefa Czechowicza, ze wzmianek w różnych tekstach prasowych oraz ze wspomnień jego przyjaciół możemy dowiedzieć się o wielu planowanych i nigdy nie zrealizowanych przez poetę publikacjach (dramaty, powieści, tomiki wierszy, tłumaczenia itp.).
Wprawdzie wiele cennych z punktu widzenia historii miasta druków przepadło, ale kilka, o których warto wspomnieć, ocalało do naszych czasów.
Jan Arnsztajn, pseud. Ćwiek – lubelski lekarz, działacz sportowy i poeta-satyryk. Syn Marka Arnsztajna, lubelskiego lekarza i działacza politycznego, oraz poetki Franciszki z Meyersonów Arnsztajnowej.
Emil Ezriel Meyerson – urodzony w Lublinie w 1859 roku, syn Malwiny z domu Horowicz i Bernarda Meyersonów, starszy brat Franciszki Arnsztajnowej. Wybitny filozof nauki, nazywany ojcem epistemologii, autor książek: Identité et réalité (1908), De l'explication dans les sciences (1921), La déduction relativiste (1925), Du cheminement de la pensée (1931), Réel et déterminisme dans la physique quantique (1933), Essais (1936). Zmarł w 1933 roku w Paryżu.
W 1899 roku właścicielką kamienicy Złota 2 została Franciszka Arnsztajnowa, poetka Młodej Polski i tłumaczka. W domu Arnsztajnów przy ulicy Złotej prowadzono działalność konspiracyjną na rzecz niepodległej Polski, był też miejscem spotkań lubelskich literatów.