Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Wojsławice – dom szewca Fawki

Wojsławice – dom szewca Fawki

Przed II wojną światową zachodnią część domu zamieszkiwali Abram, Aron i Icek Tuchman oraz Fejga Stachler, część wschodnią – Fajwel i Icek Szyld z rodziną. Fajwel Szyld, zwany Fawką, był szewcem. Dom łączył się z kolejnymi budynkami podcieniowymi i stanowił część zachodniej pierzei rynkowej w Wojsławicach.

Czytaj więcej

Wojsławice – architektura drewniana

Wojsławice – architektura drewniana

Obecna zabudowa Wojsławic charakteryzuje się układem kalenicowym, jednak do połowy XIX wieku rynek zabudowywany był szczytowo. Cechę charakterystyczną stanowiły podcienia wymieniane już w akcie lokacyjnym. Przed domostwami usytuowane były ogródki, za nimi zabudowania gospodarcze, ogrody warzywne, pola i łąki.

Czytaj więcej

Tyszowce - architektura drewniana

Tyszowce - architektura drewniana

Według legend, pochodzenie nazwy miasta bierze się od słów „Tu szewce” – Tyszowce bowiem były znane z rzemiosła szewskiego. Szewcy tyszowieccy wykonywali słynne na całą Rzeczpospolitą buty „tyszowiaki”.

Czytaj więcej

Szczebrzeszyn – architektura drewniana

Szczebrzeszyn – architektura drewniana

Szczebrzeszyn jest jednym z najstarszych miast na Zamojszczyźnie, datowanym na połowę XIV wieku. Pod koniec XVI wieku został włączony do Ordynacji Zamojskiej. Pierwsza zabudowa miasta leżącego przy szlaku handlowym ze wschodu na zachód Europy była drewniana. W XVII wieku jedynymi budowlami murowanymi w Szczebrzeszynie były obiekty kultu religijnego: kościoły, cerkiew, synagoga i zamek. W 1860 roku na 466 domów tylko 31 było murowanych; w 1888 roku miasto posiadało 448 domów, w tym 54 murowanych. Mieszkańcy miasta zajmowali się wówczas handlem, rolnictwem i faktorstwem.

Czytaj więcej

Szczebrzeszyn – historia miasta

Szczebrzeszyn – historia miasta

Osadnictwo na terenach dzisiejszego Szczebrzeszyna sięga pięciu tysięcy lat wstecz. W VIII wieku n.e. tereny były zamieszkane przez plemiona Lędzian, którzy budowali grody książęce, zwane Grodami Czerwińskimi. Do nich zaliczał się też Szczebrzeszyn. Grody Czerwieńskie leżały na terenach granicznych między Polską a Rusią w związku z czym były toczone o nie liczne boje i często przechodziły do rąk jednego lub drugiego kraju. Osada, z której wyrósł Szczebrzeszyn była punktem na szlaku handlowym, wiodącym z krajów arabskich przez Kijów i Włodzimierz Wołyński do Krakowa i Pragi.

Czytaj więcej

Turobin – architektura drewniana

Turobin – architektura drewniana

Turobin to jedna z najstarszych miejscowości na ziemi chełmskiej, rozwijająca się co najmniej od XII wieku jako osada targowa i obronna przy tzw. trakcie ruskim prowadzącym z Krakowa przez Zawichost do Kijowa. W dokumentach historycznych była wzmiankowana po raz pierwszy w 1389 roku, w akcie nadania przez Władysława Jagiełłę, wsi królewskiej Turobin Dymitrowi z Goraja.

Czytaj więcej

Bełżyce – architektura drewniana

Bełżyce – architektura drewniana

Najstarsza wzmianka o osadzie Bełżyce znajduje się w dokumencie z 1349 roku, w którym król Kazimierz Wielki, na wniosek ówczesnego właściciela wsi – Rafała z Tarnowa herbu Leliwa, przeniósł ją z prawa polskiego na niemieckie.

Czytaj więcej

Etnografia Lubelszczyzny - regiony architektoniczne Lubelszczyzny

Ze względu na typy chałup i na podstawie ich wyglądu zewnętrznego Jan Górak wyróżnił regiony architektoniczne budownictwa drewnianego na obszarze Lubelszczyzny, umownie przyjmując ich nazwy:

 

Region podlaski zlokalizowany na północy Lubelszczyzny. Charakterystyczne dla niego są trzy typy chałup:
 
  • chałupa z podcieniem narożnym frontowym (reprezentacyjnym),
  • chałupa z podcieniem narożnym w części gospodarczej,
  • chałupa z wnęką w części gospodarczej (można ją nazwać włodawską).
 
Region lubelsko-nadwiślański, terytorialne obejmuje wąski pas wzdłuż Wisły od ujścia Sanu do Puław. Dla tej części charakterystyczne są chałupy wąskofrontowe z podcieniem szczytowym.
 
Region urzędowski, obejmuje wąski pas łuku od Puław do Bychawy, z Urzędowem jako punktem centralnym. Występują tu chałupy szerokofrontowe z podcieniem wzdłużnym (kalenicowym).
 

Region biłgorajski. Typy chałup występujących tylko na obszarze powiatu biłgorajskiego i na skrawku powiatu zamojskiego.

Poza tymi regionami architektonicznymi spotyka się domy z wnęką centralną rozmieszczone w dwóch zgrupowaniach: podlaskim i południowo-wschodnim. Poza regionami wyznaczonymi zabudową mieszkalną zarysowują się jeszcze cztery lokalne formy drewnianej architektury sakralnej. Są to kościoły i cerkwie o podobnych bryłach zgrupowane na określonych obszarach, nie występujące w pozostałych częściach Lubelszczyzny.
Wyróżniające się spośród powszechnie spotykanych chałup i domów inne formy architektoniczne, które nie tworzą zwartych obszarów, są rozproszone na całym terenie Lubelszczyzny, występują zazwyczaj jako pojedyncze obiekty w poszczególnych miejscowościach, lub tworzą lokalne grupy domów charakterystycznych tylko dla jednego osiedla. Należą do nich zagrody holenderskie, domy kolonistów niemieckich, domy aleksandrowskie, domy tatarskie, chałupy drobnoszlacheckie, małomiasteczkowe domy rzemieślnicze.

 

Czytaj więcej