Już Dawid powiedział przecież, że każdy człowiek kłamca (omni homo mendax),
a wszak kłamstwo jest fundamentem i istotą Rzeczpospolitej Babińskiej,
mieści więc w sobie i Daryuszów i Aleksandrów i świat cały.
Artykuły ze słowem kluczowym "Adam Pszonka"
Rzeczpospolita Babińska była żartobliwym, nieformalnym stowarzyszeniem szlacheckim. Ideą jej założycieli – Stanisława Pszonki i Piotra Kaszowskiego – było stworzenie karykaturalnego obrazu państwa, swoistej parodii życia społeczno-obyczajowego. Rzeczpospolita Babińska była tworem reformacji i kultury szlacheckiej, głoszącym ideały wolności, walki o egzekucję praw, reformę państwa i Kościoła. Założona w połowie lat sześćdziesiątych XVI wieku – dzięki tradycji przekazywanej w rodzinnym domu Pszonków – przetrwała ponad sto lat.
Powstanie i pierwsze lata działalności Rzeczpospolitej Babińskiej nie bez przypadku zbiegły się w czasie z aktywną działalnością na ziemiach lubelskich obozu reformacji, w którym żywo brała udział lokalna szlachta. Według M. Wajsbluma, przedwojennego badacza ruchu braci polskich, w gronie tym spotkać można było obydwu założycieli Rzeczpospolitej Babińskiej.
Na podstawie fragmentarycznych zapisów można pozwolić sobie na częściową próbę rekonstrukcji tego, co działo się w Rzeczpospolitej Babińskiej i wyobrazić sobie jak funkcjonowało „państwo na opak” – pierwszy kabaret ziemi lubelskiej.
Stanisław Pszonka i Piotr Kaszowski marzyli, by Rzeczpospolita Babińska była czymś więcej niż sąsiedzkim klubem towarzyskim, by do Babina zjeżdżała szlachta z całej Polski i Litwy. Taką sposobność stwarzały sejmiki odbywające się w Lublinie oraz powstanie w tym mieście Trybunału Koronnego. Od 1578 roku ściągał on na ziemię lubelską nie tylko szlachtę małopolską, ale również szlachtę z innych obszarów Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
Na siedzibę karykaturalnego państewka wybrano pałac leżący w Babinie, rodzinnej wsi Stanisława Pszonki. Wybór miejsca nie był przypadkowy. Babin usytuowany był przy handlowym szlaku królewskim, łączącym Kraków z Wilnem, w bliskim sąsiedztwie Bełżyc, w niedalekiej odległości od Lublina.
Naszą wiedzę na temat funkcjonowania Rzeczpospolitej Babińskiej opieramy na czterech źródłach pochodzących z różnych okresów działalności „państwa na opak”.
Rzeczpospolita Babińska w dziewiętnastowiecznej literaturze i sztuce polskiej.
Omni homo mendax, tak brzmiało motto założycieli Rzeczpospolitej Babińskiej. Był to fragment wypowiedzi przypisanej Piotrowi Kaszowskiemu: „Przecież już Dawid powiedział, że każdy człowiek kłamca (omni homo mendax), a wszak kłamstwo jest fundamentem i istotą Rzeczpospolitej Babińskiej, mieści więc w sobie i Daryuszów i Aleksandrów i świat cały”. Wypowiedź ta przenosi Rzeczpospolitą Babińską w przestrzeń teatru, którego celem stała się improwizacja małych scenek obyczajowych, tworzenia surrealistycznej rzeczywistości.