Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Cech konwisarzy. Dzwony lubelskie

Dzwon jest przedmiotem mającym głęboką symbolikę. Dzwon to dźwięk, muzyka, harmonia, wolność, radość, ale również wezwanie, alarm, trwoga, odstraszenie, egzorcyzm. Chrześcijaństwo w głosie dzwonów upatruje głos Boży, który wyraża radość i smutek, dziękczynienie i prośbę, wzywa do jedności i manifestuje misterium Chrystusa. Ich dźwięk udziela pewnego rodzaju błogosławieństwa, będąc przede wszystkim podkreśleniem punktów rytuału, wezwaniem do modlitwy i posłuszeństwa, narzędziem obwieszczania świąt i ważnych wydarzeń.

Dzwon Św. Michała
Dzwon Św. Michała (Autor: Zętar, Joanna (1975- ))

Spis treści

[RozwińZwiń]

Cech konwisarzyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Cech ten został założony w Lublinie pod koniec XIV wieku. Informacje o nim spotykamy w materiałach źródłowych w 1521 roku, gdzie odlewnicy zostali połączeni ze stolarzami, kotlarzami, zegarmistrzami, nożownikami, a w 1619 roku z blacharzami i kotlarzami. Cech lubelskich konwisarzy posiada kilka dokumentów w aktach miejskich: z 1620 roku pochodzi ustawa cechu konwisarzy lubelskich zatwierdzona przez Radę Miasta Lublina, a z 1634 roku – artykuły dla cechu lubelskiego konwisarskiego i blachowniczego. Z informacji źródłowych wynika, że w 1627 roku Tomasz Godar i Piotr Brewtel odlali dzwon dla kolegiaty św. Michała, a w 1658 roku Andrzej Przybyłko i Andrzej Żmuda odlali dzwon dla kościoła bernardynów.

Symbolika dźwięku dzwonówBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dźwięk dzwonu słyszany jest obecnie coraz rzadziej i nie wywołuje takich emocji, jak w przeszłości. Być może dlatego, że jest jednym z wielu dźwięków dostarczanych nam przez otaczający nas świat. Jego znaczenie ulega stopniowej dewaluacji, a w konsekwencji powolnemu zapomnieniu. Nie pamiętamy, albo po prostu nie znamy głębokiej symboliki tego instrumentu zakorzenionej w religii i obrzędach. 

Dźwięk dzwonu wywołuje podniosły nastrój. Wyznacza również granicę w sensie czasoprzestrzennym, ze względu na czas i zasięg rozbrzmiewania. Dzwony oznajmiają rozpoczęcie uroczystości kościelnej, przypominają o konieczności zaprzestania wykonywania niektórych czynności, rozgraniczają sacrum od profanum. Dzwon ma również znaczenie mistyczne upatrywane w zawieszeniu między niebem a ziemią. Wyjątkowe sytuacje i niebezpieczeństwa pozwalały użyć dźwięku dzwonu jako ostrzeżenia oraz siły odwracającej zło. W przeszłości dzwony służyły jako amulety, a nawet narzędzia egzorcystów, miały także znaczenie wróżebne – uderzanie w dzwon bez określonej przyczyny uważano za zły omen.

Spis dzwonów lubelskichBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dzwony z kolegiaty pw. św. MichałaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dzwon „Michał” miał wysokość 85 cm, średnicę 85 cm, wysokość korony 70 cm. Dzwon „Rafał”, ozdobiony plakietką z przedstawieniem trzech postaci, miał 13 stóp obwodu u dołu, pochodził z 1634 roku. Dzwon „Gabriel” miał łokieć i 5 cali średnicy i tyle samo wysokości.

Dzwony z Wieży TrynitarskiejBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Aktualnie w Wieży Trynitarskiej znajdują się dzwony: „Ludwik Mikołaj”, „Maria I” i „Maria II”.

Dzwon z Bramy KrakowskiejBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Został umieszczony w Bramie Krakowskiej około 1585 roku. W 1944 roku uległ poważnym zniszczeniom. Ma średnicę 110 cm i wysokość 109 cm.

Dzwony z bazyliki dominikanówBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W bazylice pw. św. Stanisława znajdują się trzy dzwony pochodzące z 1946 roku.

Dzwon z kościoła karmelitów bosychBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kościół karmelitów bosych pw. św. Józefa znajdujący się przy ulicy Świętoduskiej posiada dzwon z 1785 roku, który jest pęknięty i dlatego nie jest obecnie używany. Na dzwonie znajduje się inskrypcja, która najprawdopodobniej odnosi się do osoby fundatorki dzwonu:

FRANCISCA VODZINSKA
Głos mój twoją chwałę śpiewa

Dzwon z kościoła pw. św. Ducha

W kościele pw. św. Ducha znajduje się mały dzwon z napisem: MAGNIFICAT ANIMA MEA DOMINI. Na dzwonie nie umieszczono danych dotyczących daty odlania.

Dzwon z kościoła karmelitów trzewiczkowychBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W wieży kościoła karmelitów trzewiczkowych pw. św. Eliasza Proroka znajduje się dzwon „Józef” odlany w 1946 roku w odlewni Felczyńskich. Na dzwonie umieszczona jest inskrypcja informująca o tym, że został odlany za czasów rektora ks. Eugeniusza Szuckiego jako dar pracowników szpitala św. Jana i ludzi ofiarnych.

Dzwon z kościoła pw. św. MikołajaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W miejsce dzwonów zrabowanych w 1943 roku przez Niemców parafianie ufundowali w 1953 roku dzwon „Święty Mikołaj”. Oprócz tego kościół pw. św. Mikołaja posiada sygnaturkę odlaną w 1988 roku w firmie Felczyńskich.

Dzwon z kościoła kapucynówBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W kościele kapucynów pw. św. Piotra i Pawła znajduje się sygnaturka wykonana po 1944 roku.

Dzwon z kościoła pobrygidkowskiegoBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dzwon znajduje się na wieży kościoła pobrygidkowskiego pw. Matki Boskiej Zwycięskiej, ale nie dzwoni ze względu na możliwość uszkodzenia konstrukcji budowli. Brakuje danych na temat warsztatu odlewniczego i daty wykonania dzwonu.

Dzwon z kaplicy cmentarnej na ulicy LipowejBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Sygnaturka prawdopodobnie została zawieszona w 1945 roku. Przybyła do Lublina wraz z przesiedleńcami z terenów zabużańskich.

Dzwony z kościoła ewangelickiegoBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dwa dzwony z kościoła ewangelickiego pw. św. Trójcy zostały ufundowane w 1784 roku przez Pawła i Zofię Stryjeńskich ze Stryjna, trzeci z dzwonów został ufundowany przez J. Buchwalda w 1790 roku. Dzwony w 1915 roku zostały wywiezione do Rosji wraz z wiernymi deportowanymi na tamte tereny. Powróciły do Lublina w 1923 roku.