Cech konwisarzy. Dzwony lubelskie
Dzwon jest przedmiotem mającym głęboką symbolikę. Dzwon to dźwięk, muzyka, harmonia, wolność, radość, ale również wezwanie, alarm, trwoga, odstraszenie, egzorcyzm. Chrześcijaństwo w głosie dzwonów upatruje głos Boży, który wyraża radość i smutek, dziękczynienie i prośbę, wzywa do jedności i manifestuje misterium Chrystusa. Ich dźwięk udziela pewnego rodzaju błogosławieństwa, będąc przede wszystkim podkreśleniem punktów rytuału, wezwaniem do modlitwy i posłuszeństwa, narzędziem obwieszczania świąt i ważnych wydarzeń.
Spis treści
[Zwiń]- Cech konwisarzy
- Symbolika dźwięku dzwonów
- Spis dzwonów lubelskich
- Dzwony z kolegiaty pw. św. Michała
- Dzwony z Wieży Trynitarskiej
- Dzwon z Bramy Krakowskiej
- Dzwony z bazyliki dominikanów
- Dzwon z kościoła karmelitów bosych
- Dzwon z kościoła karmelitów trzewiczkowych
- Dzwon z kościoła pw. św. Mikołaja
- Dzwon z kościoła kapucynów
- Dzwon z kościoła pobrygidkowskiego
- Dzwon z kaplicy cmentarnej na ulicy Lipowej
- Dzwony z kościoła ewangelickiego
Cech konwisarzy
Cech ten został założony w Lublinie pod koniec XIV wieku. Informacje o nim spotykamy w materiałach źródłowych w 1521 roku, gdzie odlewnicy zostali połączeni ze stolarzami, kotlarzami, zegarmistrzami, nożownikami, a w 1619 roku z blacharzami i kotlarzami. Cech lubelskich konwisarzy posiada kilka dokumentów w aktach miejskich: z 1620 roku pochodzi ustawa cechu konwisarzy lubelskich zatwierdzona przez Radę Miasta Lublina, a z 1634 roku – artykuły dla cechu lubelskiego konwisarskiego i blachowniczego. Z informacji źródłowych wynika, że w 1627 roku Tomasz Godar i Piotr Brewtel odlali dzwon dla kolegiaty św. Michała, a w 1658 roku Andrzej Przybyłko i Andrzej Żmuda odlali dzwon dla kościoła bernardynów.
Symbolika dźwięku dzwonów
Dźwięk dzwonu słyszany jest obecnie coraz rzadziej i nie wywołuje takich emocji, jak w przeszłości. Być może dlatego, że jest jednym z wielu dźwięków dostarczanych nam przez otaczający nas świat. Jego znaczenie ulega stopniowej dewaluacji, a w konsekwencji powolnemu zapomnieniu. Nie pamiętamy, albo po prostu nie znamy głębokiej symboliki tego instrumentu zakorzenionej w religii i obrzędach.
Dźwięk dzwonu wywołuje podniosły nastrój. Wyznacza również granicę w sensie czasoprzestrzennym, ze względu na czas i zasięg rozbrzmiewania. Dzwony oznajmiają rozpoczęcie uroczystości kościelnej, przypominają o konieczności zaprzestania wykonywania niektórych czynności, rozgraniczają sacrum od profanum. Dzwon ma również znaczenie mistyczne upatrywane w zawieszeniu między niebem a ziemią. Wyjątkowe sytuacje i niebezpieczeństwa pozwalały użyć dźwięku dzwonu jako ostrzeżenia oraz siły odwracającej zło. W przeszłości dzwony służyły jako amulety, a nawet narzędzia egzorcystów, miały także znaczenie wróżebne – uderzanie w dzwon bez określonej przyczyny uważano za zły omen.
Spis dzwonów lubelskich
Dzwony z kolegiaty pw. św. Michała
Dzwon „Michał” miał wysokość 85 cm, średnicę 85 cm, wysokość korony 70 cm. Dzwon „Rafał”, ozdobiony plakietką z przedstawieniem trzech postaci, miał 13 stóp obwodu u dołu, pochodził z 1634 roku. Dzwon „Gabriel” miał łokieć i 5 cali średnicy i tyle samo wysokości.
Dzwony z Wieży Trynitarskiej
Aktualnie w Wieży Trynitarskiej znajdują się dzwony: „Ludwik Mikołaj”, „Maria I” i „Maria II”.
Dzwon z Bramy Krakowskiej
Został umieszczony w Bramie Krakowskiej około 1585 roku. W 1944 roku uległ poważnym zniszczeniom. Ma średnicę 110 cm i wysokość 109 cm.
Dzwony z bazyliki dominikanów
W bazylice pw. św. Stanisława znajdują się trzy dzwony pochodzące z 1946 roku.
Dzwon z kościoła karmelitów bosych
Kościół karmelitów bosych pw. św. Józefa znajdujący się przy ulicy Świętoduskiej posiada dzwon z 1785 roku, który jest pęknięty i dlatego nie jest obecnie używany. Na dzwonie znajduje się inskrypcja, która najprawdopodobniej odnosi się do osoby fundatorki dzwonu:
FRANCISCA VODZINSKA
Głos mój twoją chwałę śpiewa
Dzwon z kościoła pw. św. Ducha
W kościele pw. św. Ducha znajduje się mały dzwon z napisem: MAGNIFICAT ANIMA MEA DOMINI. Na dzwonie nie umieszczono danych dotyczących daty odlania.
Dzwon z kościoła karmelitów trzewiczkowych
W wieży kościoła karmelitów trzewiczkowych pw. św. Eliasza Proroka znajduje się dzwon „Józef” odlany w 1946 roku w odlewni Felczyńskich. Na dzwonie umieszczona jest inskrypcja informująca o tym, że został odlany za czasów rektora ks. Eugeniusza Szuckiego jako dar pracowników szpitala św. Jana i ludzi ofiarnych.
Dzwon z kościoła pw. św. Mikołaja
W miejsce dzwonów zrabowanych w 1943 roku przez Niemców parafianie ufundowali w 1953 roku dzwon „Święty Mikołaj”. Oprócz tego kościół pw. św. Mikołaja posiada sygnaturkę odlaną w 1988 roku w firmie Felczyńskich.
Dzwon z kościoła kapucynów
W kościele kapucynów pw. św. Piotra i Pawła znajduje się sygnaturka wykonana po 1944 roku.
Dzwon z kościoła pobrygidkowskiego
Dzwon znajduje się na wieży kościoła pobrygidkowskiego pw. Matki Boskiej Zwycięskiej, ale nie dzwoni ze względu na możliwość uszkodzenia konstrukcji budowli. Brakuje danych na temat warsztatu odlewniczego i daty wykonania dzwonu.
Dzwon z kaplicy cmentarnej na ulicy Lipowej
Sygnaturka prawdopodobnie została zawieszona w 1945 roku. Przybyła do Lublina wraz z przesiedleńcami z terenów zabużańskich.
Dzwony z kościoła ewangelickiego
Dwa dzwony z kościoła ewangelickiego pw. św. Trójcy zostały ufundowane w 1784 roku przez Pawła i Zofię Stryjeńskich ze Stryjna, trzeci z dzwonów został ufundowany przez J. Buchwalda w 1790 roku. Dzwony w 1915 roku zostały wywiezione do Rosji wraz z wiernymi deportowanymi na tamte tereny. Powróciły do Lublina w 1923 roku.