Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ks. Ludwik Zalewski – Bibliofil

Ksiądz Ludwik Zalewski urodził się 30 kwietnia 1878 r. we wsi Nakły w województwie białostockim. W roku 1902 ukończył Lubelskie Seminarium Duchowne, a następnie studia na słynnym uniwersytecie we Fryburgu. Po uzyskaniu tytułu doktora filozofii powrócił na stałe do Lublina, gdzie w 1909 r. objął obowiązki profesora w seminarium duchownym. W latach 1909–1919 pełnił funkcję kierownika biblioteki w tym seminarium. W roku 1919 pracował przy organizacji Biblioteki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Spis treści

[RozwińZwiń]

Książę bibliofilówBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Ksiądz L. Zalewski jest autorem wielu publikacji historycznych, m. in. na temat dziejów książek i bibliotek klasztornych na Lubelszczyźnie; posiadał duży i cenny księgozbiór oraz zbiór superekslibrisów i ekslibrisów. Z jego inicjatywy 18 czerwca 1926 r. powstało Lubelskie Towarzystwo Miłośników Książki, którego był dożywotnim prezesem. Niejednokrotnie też wspomagał materialnie inicjatywy i poczynania tego środowiska.
Po wybudowaniu na początku lat 30. domu przy ul. Granicznej 1 (obecnie Graniczna 9) organizował w nim słynne spotkania lubelskich bibliofilów. Obok mieszkania poetki Franciszki Arnsztajnowej przy ul. Złotej 2, był to jeden z ostatnich literackich „salonów” międzywojennego Lublina. Prezesa LTMK łączyły więzi przyjaźni z Józefem Czechowiczem. Ksiądz Ludwik Zalewski jest uznawany za najwybitniejszego lubelskiego bibliofila. Mówi się nawet o nim „Książę bibliofilów”1.

Okładka "Przewodnika po wystawie druków lubelskich" ks. L. Zalewskiego
Okładka "Przewodnika po wystawie druków lubelskich" ks. L. Zalewskiego (Autor: nieznany)
Tak zapamiętał księdza Ludwika Zalewskiego Julian Krzyżanowski:

Wychowanek Fryburga, z zainteresowań historyk kultury, z upodobań był miłośnikiem książki, i to miłośnikiem bardzo niezwykłym. W jego mieszkaniu, najpierw w seminarium duchownym, którego profesorem był przez długie lata, później w domu własnym przy Granicznej, oglądało się skarby nie byle jakie; kilka ślicznych inkunabułów,VII sporo rękopisów średniowiecznych i późniejszych, dużo druków renesansowych i oczy rwących książek z w. XIX i XX, piękna kolekcja ekslibrisów i drzeworytów – wszystko to spoczywało w szafach, by od czasu do czasu budzić podziw na wystawach, a radować serca przyjaciół–bibliofilów, którzy księdza odwiedzali, gościnnie podejmowani przez czarującego zbieracza. Literacko sympozja te uwiecznił Czechowicz w ślicznym wierszu Z kroniki bibliofilów lubelskich, napisanym w 1931 r2.

Alojzy Leszek Gzella:

Odwiedził ks. Zalewski 40 bibliotek w klasztorach diecezji lubelskiej i podlaskiej. Zebrał obfity zasób superekslibrisów i ekslibrisów oraz różnych notat umieszczanych na marginaliach ksiąg czy wkomponowanych do dokumentów z XVI–XVIII wieku. Efekt tych badań i penetracji naukowych opublikował w pracy pt. Bibljoteka seminarjum duchownego w Lublinie i bibljoteki klasztorne w diecezji lubelskiej i podlaskiej, wydanej w Warszawie w 1926 r. […] Gromadził, badał i opisywał księgi, wydawał je. Antologia współczesnych poetów lubelskich (1939) do dziś może być traktowana jako wzór pięknego, estetycznego druku, w którym współgrają ze sobą koncepcja, treść, zamieszczone wiersze, druk i papier czerpany. Ukazała się jako trzecia pozycja „Biblioteczki Lubelskiej” Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Lublinie. Wcześniejszy Genethliacon, przypominający wiersz Joachima Bielskiego z 1595 r., na który natrafił ks. Zalewski w bibliotecznych zakamarkach klasztoru i pięknie go wydał w 1928 r. […] Pozycje te wykazują
wpływ i rozsmakowanie w estetycznej typografii, sięgającej kanonów sztuki drukarskiej sformułowanych i praktycznie stosowanych przez Stanisława Wyspiańskiego. Wydawnictwa te były komponowane artystycznie według zamysłu bibliofilskich przyjaciół ks. Zalewskiego grafików Wiktora Ziółkowskiego (Juliana Kota) i Henryka Zwolakiewicza3.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Gzella A.L., Ksiażę bibliofilów, Lublin 1996.
Krzyżanowski J., Fraszki czystego Józefa, [w:] Czechowicz J., Fraszki (wstęp), Lublin 1976.
Smolarz J., Listy Józefa Czechowicza do ks. Ludwika Zalewskiego, „Akcent” 1982, nr 3.

PrzypisyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

  1. Wróć do odniesienia J. Smolarz, Listy Józefa Czechowicza do ks. Ludwika Zalewskiego, „Akcent” 1982, nr 3, s. 19–21.
  2. Wróć do odniesienia J. Krzyżanowski, Fraszki czystego Józefa, [w:] J. Czechowicz, Fraszki (wstęp), Lublin 1976, s. 7.
  3. Wróć do odniesienia A.L. Gzella, Ksiażę bibliofilów, Lublin 1996, s. 6–9.

Słowa kluczowe