Ks. Ludwik Zalewski – Bibliofil
Ksiądz Ludwik Zalewski urodził się 30 kwietnia 1878 r. we wsi Nakły w województwie białostockim. W roku 1902 ukończył Lubelskie Seminarium Duchowne, a następnie studia na słynnym uniwersytecie we Fryburgu. Po uzyskaniu tytułu doktora filozofii powrócił na stałe do Lublina, gdzie w 1909 r. objął obowiązki profesora w seminarium duchownym. W latach 1909–1919 pełnił funkcję kierownika biblioteki w tym seminarium. W roku 1919 pracował przy organizacji Biblioteki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Spis treści
[Zwiń]Książę bibliofilów
Ksiądz L. Zalewski jest autorem wielu publikacji historycznych, m. in. na temat dziejów książek i bibliotek klasztornych na Lubelszczyźnie; posiadał duży i cenny księgozbiór oraz zbiór superekslibrisów i ekslibrisów. Z jego inicjatywy 18 czerwca 1926 r. powstało Lubelskie Towarzystwo Miłośników Książki, którego był dożywotnim prezesem. Niejednokrotnie też wspomagał materialnie inicjatywy i poczynania tego środowiska.
Po wybudowaniu na początku lat 30. domu przy ul. Granicznej 1 (obecnie Graniczna 9) organizował w nim słynne spotkania lubelskich bibliofilów. Obok mieszkania poetki Franciszki Arnsztajnowej przy ul. Złotej 2, był to jeden z ostatnich literackich „salonów” międzywojennego Lublina. Prezesa LTMK łączyły więzi przyjaźni z Józefem Czechowiczem. Ksiądz Ludwik Zalewski jest uznawany za najwybitniejszego lubelskiego bibliofila. Mówi się nawet o nim „Książę bibliofilów”1.
Tak zapamiętał księdza Ludwika Zalewskiego Julian Krzyżanowski:
Wychowanek Fryburga, z zainteresowań historyk kultury, z upodobań był miłośnikiem książki, i to miłośnikiem bardzo niezwykłym. W jego mieszkaniu, najpierw w seminarium duchownym, którego profesorem był przez długie lata, później w domu własnym przy Granicznej, oglądało się skarby nie byle jakie; kilka ślicznych inkunabułów,VII sporo rękopisów średniowiecznych i późniejszych, dużo druków renesansowych i oczy rwących książek z w. XIX i XX, piękna kolekcja ekslibrisów i drzeworytów – wszystko to spoczywało w szafach, by od czasu do czasu budzić podziw na wystawach, a radować serca przyjaciół–bibliofilów, którzy księdza odwiedzali, gościnnie podejmowani przez czarującego zbieracza. Literacko sympozja te uwiecznił Czechowicz w ślicznym wierszu Z kroniki bibliofilów lubelskich, napisanym w 1931 r2.
Alojzy Leszek Gzella:
Odwiedził ks. Zalewski 40 bibliotek w klasztorach diecezji lubelskiej i podlaskiej. Zebrał obfity zasób superekslibrisów i ekslibrisów oraz różnych notat umieszczanych na marginaliach ksiąg czy wkomponowanych do dokumentów z XVI–XVIII wieku. Efekt tych badań i penetracji naukowych opublikował w pracy pt. Bibljoteka seminarjum duchownego w Lublinie i bibljoteki klasztorne w diecezji lubelskiej i podlaskiej, wydanej w Warszawie w 1926 r. […] Gromadził, badał i opisywał księgi, wydawał je. Antologia współczesnych poetów lubelskich (1939) do dziś może być traktowana jako wzór pięknego, estetycznego druku, w którym współgrają ze sobą koncepcja, treść, zamieszczone wiersze, druk i papier czerpany. Ukazała się jako trzecia pozycja „Biblioteczki Lubelskiej” Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Lublinie. Wcześniejszy Genethliacon, przypominający wiersz Joachima Bielskiego z 1595 r., na który natrafił ks. Zalewski w bibliotecznych zakamarkach klasztoru i pięknie go wydał w 1928 r. […] Pozycje te wykazują
wpływ i rozsmakowanie w estetycznej typografii, sięgającej kanonów sztuki drukarskiej sformułowanych i praktycznie stosowanych przez Stanisława Wyspiańskiego. Wydawnictwa te były komponowane artystycznie według zamysłu bibliofilskich przyjaciół ks. Zalewskiego grafików Wiktora Ziółkowskiego (Juliana Kota) i Henryka Zwolakiewicza3.
Literatura
Gzella A.L., Ksiażę bibliofilów, Lublin 1996.
Krzyżanowski J., Fraszki czystego Józefa, [w:] Czechowicz J., Fraszki (wstęp), Lublin 1976.
Smolarz J., Listy Józefa Czechowicza do ks. Ludwika Zalewskiego, „Akcent” 1982, nr 3.
Przypisy
- Wróć do odniesienia J. Smolarz, Listy Józefa Czechowicza do ks. Ludwika Zalewskiego, „Akcent” 1982, nr 3, s. 19–21.
- Wróć do odniesienia J. Krzyżanowski, Fraszki czystego Józefa, [w:] J. Czechowicz, Fraszki (wstęp), Lublin 1976, s. 7.
- Wróć do odniesienia A.L. Gzella, Ksiażę bibliofilów, Lublin 1996, s. 6–9.