Widoki Lublina – grafiki i rysunki Leona Urmowskiego (początek XIX wieku)
Leon Urmowski urodził się prawdopodobnie we Lwowie, zmarł mając około 20 lat. Spośród jego licznych prac zachowały się trzy z widokami Lublina; dzisiaj są cennym źródłem ikonograficznym.
Spis treści
[Zwiń]O autorze
Leon Urmowski urodził się prawdopodobnie we Lwowie około 1794 roku. Około 1809 roku przeprowadził się do Lublina; w latach 1810–1813 uczył się w wojskowej Szkole Elementarnej Artylerii i Inżynierów w Warszawie. Brał udział w kampanii rosyjskiej w 1812 roku, jako żołnierz 17 dywizji dowodzonej przez generała Jana Henryka Dąbrowskiego. Uczestniczył w bitwie narodów pod Lipskiem (1813), gdzie dostał się do niewoli. Prawdopodobnie w marcu 1814 roku wrócił do Lublina. Zmarł na gruźlicę 13 grudnia 1814 roku, mając około dwudziestu lat.
Urmowski nie ukończył szkoły artystycznej. Rysunek był jednym z przedmiotów w Szkole Elementarnej, techniki graficzne poznał przy okazji służby wojskowej w Dreźnie. W obu technikach artysta osiągnął jednak dużą sprawność. Szkicował portrety i pejzaże, wykonywał miedzioryty, akwaforty, gwasze, akwarele. Jego pasją był rysunek z natury.
Historia dzieła
Leon Urmowski był prawdopodobnie bardzo płodnym rysownikiem, jednak bardzo niewiele prac przetrwało do naszych czasów. Zachowały się trzy, które dotyczą bezpośrednio Lublina: dwa widoki Zamku lubelskiego – rysunek piórkiem z 1810 roku i miedzioryt kolorowany ręcznie z 1814 roku, oraz Brama Krakowska w Lublinie – miedzioryt podmalowany akwarelą (1814).
Opis
Grafika Brama Krakowska w Lublinie jest utrzymana w ciepłej tonacji beżów, sepii i cynobrów. Kadr, oprócz Bramy, obejmuje również fragment ulicy Krakowskie Przedmieście wraz ze zrujnowanym kościołem kapucynów (w miejscu obecnego Urzędu Miasta) i kościołem św. Ducha. Pierwszy plan ukryty jest w cieniu rzucanym przez stojącą naprzeciw kościoła św. Ducha kamienicę; kolejne są oświetlone łagodnym bocznym światłem. Widok ulicy artysta „uzupełnił” postaciami pozdrawiających się mieszczan, przekupniów i żebraków. Grafika została wykonana delikatną precyzyjną kreską i uzupełniona podkreślającym szczegóły, trafnie i z umiarem położonym kolorem.
Tą samą techniką artysta wykonał widoki Zamku, również z 1814 roku. W odróżnieniu od Bramy Krakowskiej, Zamek w Lublinie utrzymany jest w chłodnej tonacji błękitów i brązów. Na pierwszym planie znajduje się porośnięte drzewami, zacienione zbocze, z którego dwie postacie obserwują zalaną słońcem równinę, Zamek na odległym pagórku oraz zabudowania i pastwiska u jego stóp. Oprócz wartości artystycznych, grafika ta jest cennym źródłem ikonograficznym, ponieważ ukazuje stan Zamku na krótko przed jego gruntowną przebudową (1826).
Wcześniejszy rysunek Zamku z 1810 roku jest pozbawiony obecnej w grafice narracji – jest to studium wzgórza, na którym widać wyraźnie zburzone mury obronne Zamku, wieżę i kaplicę św. Trójcy. U stóp wzniesienia artysta narysował fragment dzielnicy żydowskiej.
Literatura
- Łopaciński H., O Leonie Urmowskim, [w:] Araszkiewicz F. [red.], Hieronim Łopaciński i Biblioteka Jego Imienia w Lublinie 1907–1957, Lublin 1957.
- Wełna-Adrianek M., Z dziejów lubelskiej grafiki. W sto pięćdziesiątą siódmą rocznicę śmierci Leona Urmowskiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, vol. XXIII/XXIV, 4; Sectio F, 1968/1969, Lublin 1972.