Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Wojciech Jaruzelski (1923–2014)

Polityk i dowódca wojskowy, działacz komunistyczny; szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, minister obrony narodowej, I sekretarz KC PZPR, Premier PRL, Przewodniczący Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, Przewodniczący Rady Państwa, Prezydent PRL i Prezydent RP.

Spis treści

[RozwińZwiń]

Młodość i wykształcenieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Wojciech Jaruzelski rodził się 6 lipca 1923 roku w Kurowie. Wywodził się z rodziny ziemiańskiej o tradycjach patriotycznych. Uczęszczał do gimnazjum prowadzonego w Warszawie przez ojców marianów. W 1939 roku rodzina Jaruzelskich przeniosła się na Litwę, a po jej aneksji przez Związek Radziecki została zesłana na Syberię, gdzie przyszły generał pracował przy wyrębie tajgi. Wskutek tego nabawił się poważnej choroby oczu – ślepoty śnieżnej, która uszkodziła mu wzrok. W czasie zsyłki umarł ojciec, Władysław, a sam Jaruzelski próbował dostać się do Armii Andersa. Po tej nieudanej próbie podjął dalszą naukę w szkole oficerskiej w Riazaniu, a następnie został skierowany do 2 Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego, gdzie pełnił funkcję dowódcy plutonu zwiadu. Następnie, już jako pomocnik szefa sztabu 5 Pułku Piechoty, przemierzył szlak bojowy 1 Armii Wojska Polskiego. Brał udział w walkach wyzwoleńczych nad Wisłą o przyczółek magnuszewski, Warszawę oraz o przełamanie Wału Pomorskiego.

Służba wojskowaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Według dokumentów będących w posiadaniu Instytutu Pamięci Narodowej, w latach 1946–1954 Wojciech Jaruzelski współpracował z Informacją Wojskową jako agent-informator (pseudonim „Wolski”), chociaż sam Jaruzelski zaprzecza tym informacjom:

Ja nie byłem w Informacji Wojskowej. Informacja Wojskowa była instytucją bardzo złą oczywiście, wiemy o różnych jej zbrodniach, byli tam zresztą różni ludzie, natomiast ja zostałem posądzony o to, że byłem tajnym współpracownikiem, którego pozyskano do tej współpracy 23 marca '46 r. Byłem wtedy chyba jeszcze kapitanem, czy porucznikiem nawet, było to w Hrubieszowie w czasie walk z podziemiem ukraińskim, krwawych walk. Ja byłem szefem zwiadu pułku i współpracowałem, rzeczywiście, i to było absolutnie zrozumiałe i konieczne, z szefem kontrwywiadu pułku. I nie wiem skąd przeniesiono potem dalej tę formułę, bez żadnych podstaw, bez żadnej dokumentacji, mimo że prezes IPN przed kilku laty powołał specjalną komisję, jakby nie było ważniejszych spraw, która miała zbadać moje uwikłania właśnie w tej Informacji. No, do tej pory żadnych śladów tego typu nie ma”1.

Z wyróżnieniem ukończył Wyższą Szkołę Piechoty oraz Akademię Sztabu Generalnego, był także wykładowcą taktyki i służby sztabów. W październiku 1956 roku opowiedział się (jako jedyny polski generał) za pozostaniem marszałka Rokossowskiego w Ludowym Wojsku Polskim. W latach 1957–1960 dowoził 12 Dywizją Zmechanizowaną stacjonującą w Szczecinie. Już jako dowódca Sił Zbrojnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraził zgodę na zestrzelenie cywilnego samolotu AN–2, którego pilot – Dionizy Bielański – zamierzał uciec poza granice PRL. Jaruzelski zakończył zawodową służbę wojskową 31 stycznia 1991 roku.

Kariera w PZPRBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W 1960 roku powołano go na stanowisko Szefa Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego, pięć lat później objął szefostwo Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Do PZPR wstąpił już w 1947 roku, a jego kariera również na tym polu potoczyła się bardzo szybko. Ukoronowaniem był wybór Jaruzelskiego na I sekretarza Komitetu Centralnego PZPR w 1981 roku.

Jako członek ścisłego kierownictwa Ministerstwa Obrony Narodowej był odpowiedzialny za usunięcie oraz degradację około 1300 oficerów pochodzenia żydowskiego lub też osób pozostających w związkach małżeńskich z kobietami pochodzenia żydowskiego, co miało miejsce w 1968 roku. Również kolejne tragiczne wydarzenia w historii Polski są bezpośrednio związane z osobą generała. Będąc ministrem obrony narodowej, późniejszy prezydent odpowiadał za udział polskich jednostek wojskowych w tłumieniu czeskiej rewolucji, która znana jest pod nazwą Praskiej Wiosny, w ramach operacji zjednoczonych sił Układu Warszawskiego. Wojciech Jaruzelski nadzorował również pacyfikację robotniczych wystąpień na Wybrzeżu, które odbyły się w grudniu 1970 roku. Z tego tytułu Jaruzelskiemu zarzuca się współodpowiedzialność za te wydarzenia, mimo iż on sam twierdził, że rozkaz strzelania do robotników zapadł na szczeblu najwyższego kierownictwa PZPR, do którego wówczas nie należał.

Stan wojennyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Już w sierpniu 1980 roku Wojciech Jaruzelski zainicjował prace studyjne Komitetu Obrony Kraju i Sztabu Generalnego Wojska Polskiego nad wprowadzeniem stanu wojennego w Polsce. Stan wojenny został wprowadzony 13 grudnia 1981 roku, a Wojciech Jaruzelski stanął na czele Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, organu ówcześnie administrującego krajem, posiadającego charakter pozakonstytucyjny, skupiającego w sobie cechy junty wojskowej. W lutym 1992 roku została podjęta uchwała2, na mocy której Sejm uznał decyzję o wprowadzeniu stanu wojennego za sprzeczną z obowiązującą w PRL ustawą zasadniczą3, jednakże wskutek zmian politycznych oraz personalnych w 1996 roku uznano, iż stanowił on „wyższą konieczność”, a postępowanie zostało umorzone. W późniejszych latach Jaruzelski argumentował słuszność swojej decyzji tym, iż w przypadku niewprowadzenia stanu wojennego w 1981 roku nie byłoby dziś wolnej Polski.

OdpowiedzialnośćBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W latach osiemdziesiątych generał był inicjatorem reform systemu gospodarczego oraz reform na płaszczyźnie instytucjonalnej. W tym okresie powstał Trybunał Stanu, Naczelny Sąd Administracyjny, powołano też urząd Rzecznika Praw Obywatelskich. Szóstego listopada 1985 roku został powołany na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa. Uważa się go także za jednego z animatorów Okrągłego Stołu, mimo iż w obradach nie uczestniczył. Dziewiętnastego lipca 1989 roku, przewagą jednego głosu, Jaruzelski został wybrany przez Zgromadzenie Narodowe Prezydentem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Z dniem 31 grudnia 1989 roku urząd został przemianowany na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. W wyniku nacisku społeczeństwa przygotował projekt ustawy konstytucyjnej, skracającej jego kadencję oraz wprowadzającej powszechne wybory prezydenckie. Następcą Jaruzelskiego wybrano Lecha Wałęsę.

W III Rzeczpospolitej przeciwko Jaruzelskiemu toczyło się kilka postępowań karnych, między innymi za zbrodnie komunistyczne, podżeganie oraz sprawstwo kierownicze masakry robotników z grudnia 1970 roku.

PrzypisyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

  1. Wróć do odniesienia W. Jaruzelski, Klęska, że jeszcze żyję, rozm. M. Olejnik, [online:] http://wyborcza.pl/1,76842,7537649,Jaruzelski__Kleska__ze_jeszcze_zyje.html, [dostęp: 22.01.2013].
  2. Wróć do odniesienia Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej z 1 lutego 1992 roku w sprawie uznania decyzji o wprowadzeniu stanu wojennego za nielegalną oraz powołania Komisji Nadzwyczajnej, M.P. z 1992 r., nr 5, poz. 23.
  3. Wróć do odniesienia Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy 22 lipca 1952 roku, Dz. U. z 1952 r., nr 33, poz. 232 z późn. zm.

Powiązane artykuły

Zdjęcia

Inne materiały

Słowa kluczowe