Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Brama Rybna w Lublinie

Początki istnienia Bramy Rybnej sięgają XV wieku. Rozebrana w latach 1861–1862, została odbudowana w 1954 roku na podstawie litografii Adama Lerue.

Widok z Bramy Rybnej w Lublinie
Widok z Bramy Rybnej w Lublinie, fot. Edward Hartwig

Spis treści

[RozwińZwiń]

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Brama Rybna znajduje się pomiędzy kamienicami Rynek 5 i Grodzka 2.

FunkcjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Brama pełni funkcje mieszkalne.

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Lubelska tradycja umiejscawia początki istnienia bramy około 1448 roku, jednak dokładne dookreślenie czasu powstania nastręcza ogromnych problemów ze względu na brak źródeł. Pierwsze potwierdzone wzmianki archiwalne dotyczące bramy pochodzą z 1562 roku. Ówczesny właściciel, Jan Kretek, w którego posiadaniu znajdowała się również kamienica Grodzka 2, miał ją wówczas rozbudować o drewnianą nadbudówkę. Na podstawie działu kamienic z 1596 roku wiadomo, że już w tamtym czasie Brama Rybna była dwupiętrowa oraz pełniła funkcje mieszkalne. Kolejne wzmianki dotyczące obiektu pochodzą z 1787 roku. Przy okazji informacji dotyczących sąsiedniej kamienicy Rynek 5, dowiadujemy się, że część pomieszczeń bramy zostało oddanych w dzierżawę Franciszce Stefanowskiej. Co ciekawe, wcześniejsze o zaledwie sześćdziesiąt lat dane dotyczące opisu Rynku 5 nie wspominają nawet o przylegającym do kamienicy budynku bramnym. Stan obiektu pogarszał się w zastraszającym tempie, a pominięcie go w czasie remontu sąsiednich kamienic w 1845 roku doprowadziło ostatecznie do jego całkowitej dewastacji. Kolejne remonty kamienicy Rynek 5 z lat 1861–1862 zostały połączone z rozbiórką bramy. Dopiero po II wojnie światowej w ramach remontów elewacji budynków z 1954 roku zdecydowano się na odbudowę Bramy Rybnej, na podstawie litografii autorstwa Adama Lerue. Wówczas również przyozdobiono lico elewacji dekoracją malarską autorstwa Władysława Filipiaka.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1448 – początki istnienia Bramy Rybnej na podstawie miejscowej tradycji
1562 – nadbudowa piętra
1569 – brama jest budynkiem dwupiętrowym
1787 – część pomieszczeń wynajmuje Franciszka Stefanowska
1861–1862 – rozbiórka Bramy Rybnej
1954 – obiekt zostaje odbudowany na podstawie litografii Adama Lerue

ArchitektBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Nieznany

StylBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica odbudowana w połowie XX wieku, pozbawiona cech stylistycznych.

Opis budynkuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Brama Rybna jest budynkiem dwupiętrowym, wspartym na kamienicach Grodzka 2 i Rynek 5. Przykryta jest dachem dwuspadowym.

Elewacja przednia trójkondygnacyjna, dwuosiowa z przejazdem na poziomie parteru. Okna prostokątne, pozbawione dekoracji, rozmieszczone symetrycznie. Pomiędzy pierwszym a drugim piętrem znajduje się gzyms kordonowy, przykryty dachówką.

Lico elewacji zdobi dekoracja malarska znajdująca się wokół otworów okiennych. Całość zwieńczona gzymsem koronującym, stanowiącym przedłużenie gzymsu kamienicy Grodzka 2.

Elewacja tylna trójkondygnacyjna, dwuosiowa. Na pierwszym piętrze w osi południowej znajdują się drzwi prowadzące na balkon, przesunięte względem osi. Otwory okienne prostokątne, o identycznych rozmiarach, otoczone opaskami, ozdobione gzymsami parapetowymi. Lico zdobią gzymsy kordonowe pomiędzy poszczególnymi kondygnacjami oraz gzyms koronujący. 

WnętrzeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Wnętrze bramy na pierwszym piętrze jest jednotraktowe dwudzielne, dostępne z sieni prowadzącej z sąsiedniej kamienicy Rynek 5. Układ wnętrza drugiego piętra jest analogiczny.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Gerłowska K., Kamienica Grodzka 2/Rybna 1 oraz Brama Rybna w Lublinie. Dokumentacja naukowo-historyczna opracowana na zlecenie Miejskiego Zarządu Budynków Mieszkalnych w Lublinie, Lublin 1972, mps archiwum WUOZ w Lublinie, sygn. 13.
Gerłowska K., Kamienica Rynek 5. Dokumentacja naukowo-historyczna opracowana na zlecenie Zarządu Budynków Mieszkalnych w Lublinie, Lublin 1971, mps archiwum WUOZ w Lublinie, sygn. 517.

Zdjęcia

Słowa kluczowe