Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Feliks Łodzia-Bieczyński (1799–1885)

Feliks Łodzia-Bieczyński (1799–1885), inżynier gubernialny Lublina i guberni lubelskiej. Autor planu Lublina z 1829 roku, projektu założenia Ogrodu Saskiego w Lublinie, projektu urządzenia i wybrukowania ulicy Świętoduskiej, projektu utworzenia ulicy Kapucyńskiej. Autor broszur Spis szczegółowy drzew ozdobnych, krzewów, półkrzewów, kwiatów trwałych i letnich, bulwowych i cebulowych [...] żyjących w ogrodzie publicznym miejskim oraz na trawnikach przez gmachem Rządu Gubernialnego i Miasta Lublina przyszłość.

Ogród Saski przy Alejach Racławickich
Ogród Saski przy Alejach Racławickich (Autor: nieznany)

Spis treści

[RozwińZwiń]

ŻyciorysBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Feliks Łodzia-Bieczyński urodził się we wsi Grzebowilk (koło Mińska Mazowieckiego) w 1799 roku, jako syn szlachcica, kapitana wojsk koronnych. Do szkoły podstawowej uczęszczał w Warszawie, następnie studiował w Sekcji Miernictwa i Architektury na Wydziale Nauk i Sztuk Pięknych Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Po studiach odbył liczne praktyki, m.in. pod kierunkiem geometry F. Skwirskiego. W 1820 roku dostał nominację na elewa miernictwa I klasy przy Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. Skierowano go następnie na trzyletnią praktykę zawodową w Komisji Urządzającej Lasy i Dobra Rządowe. W 1822 roku uzyskał stopień elewa II klasy budownictwa wodnego i lądowego. Rok później otrzymał nominację na następcę inżyniera do dozoru brzegów Wisły w województwie płockim. W tym samym roku Bieczyński otrzymał patent geometry z prawem praktykowania na terenie całego Królestwa Polskiego. Zajmował się wówczas głównie geodezyjną niwelacją Wisły w granicach Królestwa Polskiego oraz regulowaniem rzek w województwie lubelskim. W 1826 roku został mianowany zastępcą inżyniera wojewódzkiego przy KWL, a dwa lata później otrzymał awans na inżyniera województwa lubelskiego.

Ożenił się w 1831 roku z Emilią z domu Koźmian, z którą miał jedną córkę, Izabelę. Wraz z rodziną mieszkał w Lublinie przy ulicy Wizytkowskiej (obecnie Peowiaków).

Brał czynny udział w powstaniu listopadowym, obserwował granicę z Wołyniem oraz sprawował nadzór nad rekrutacją do Gwardii Ruchomych w powiatach województwa lubelskiego. Służył ochotniczo jako podporucznik Lubelskiego Pułku Piechoty z Modlina. Po upadku powstania stracił swoje stanowisko zawodowe, zdecydował się jednak na złożenie przysięgi carowi, dzięki czemu w grudniu 1831 roku powierzono mu stanowisko budowniczego wojewódzkiego, a rok później inżyniera wojewódzkiego. W 1846 roku mianowano go inżynierem gubernialnym guberni lubelskiej. W czerwcu 1862 roku odszedł na własne żądanie na emeryturę. Zmarł w 1885 roku, pochowano go na cmentarzu przy ulicy Lipowej. Na jego nagrobku widnieje napis: D.O.M. Feliks Łodzia-Bieczyński urodzony w Grzebowilku 1799 r. [...] 1885 r.b. Inżynier Gubernjalny Lubelski. Emeryt.

W czasie piastowania urzędów był wielokrotnie nagradzany, m.in. w 1840 roku otrzymał Medal św. Stanisława klasy III, a w 1856 roku order św. Anny III klasy. W 1860 roku otrzymał list pochwalny od Komitetu Wystawy Płodów i Wyrobów Gospodarstwa Wiejskiego w Lublinie. Rada Miejska Lublina uczciła go również, nazywając jego imieniem jedną z ulic miasta.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1827 – projekt Feliksa Łodzi-Bieczyńskiego na ogród miejski przy tzw. wjeździe lubartowskim w Lublinie;
1829 – sporządzenie planu miasta Lublina;
1837 – nadzór nad pracami przy Ogrodzie Saskim w Lublinie;
1838 – projekt adaptacji starej prochowni na mieszkanie ogrodnika (niezrealizowany);
1842–1844 – Feliks Łodzia-Bieczyński uczestniczy w pracach związanych z przystosowaniem pałacu w Puławach na Aleksandryjski Instytut Wychowania Panien;
1847 – Feliks Łodzia-Bieczyński przygotowuje projekt urządzenia i wybrukowania ulicy Świętoduskiej w Lublinie;
1850 – Feliks Łodzia-Bieczyński przygotowuje plan sytuacyjny miasta z projektem uregulowania ulicy obok ogrodu oo. kapucynów, łączącej ulicę Namiestnikową z Krakowskim Przedmieściem;
1854 – wydanie broszury o roślinności Ogrodu Saskiego w Lublinie;
1860 – wydanie broszury O ogrodzie publicznym w Lublinie, morwach białych, wychowaniu jedwabników i otrzymanym jedwabiu;
1860 – projekt na plan osiedla rzemieślniczego i parku w dzielnicy Bronowice (niezrealizowany);
1863 – wydanie broszury Miasta Lublina przyszłość.

Najważniejsze projekty i realizacjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W latach 1842–1844 Feliks Łodzia-Bieczyński uczestniczył w pracach związanych z przystosowaniem pałacu w Puławach na Aleksandryjski Instytut Wychowania Panien. W latach 1844–1846 pracował nad wytyczeniem granic pomiędzy Królestwem Polskim a Galicją, za co został obdarowany przez cara wysoką nagrodą pieniężną. Zajmował się także stanem dróg na Lubelszczyźnie, regulowaniem rzek i drzewostanem.

Projekty i realizacje w LublinieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Feliks Łodzia-Bieczyński wywarł wielki wpływ na wygląd pierwszych parków publicznych w Lublinie. W 1827 roku opracował projekt na ogród miejski przy tzw. wjeździe lubartowskim, na zlecenie prezesa Komisji Województwa Lubelskiego Ignacego Lubowieckiego. Projekt został jednak znacznie poprawiony przez puławskiego ogrodnika Piotra Verniera.  

W 1836 roku Bieczyński przekonał władze Lublina do stworzenia parku miejskiego za tzw. rogatkami warszawskimi. Plan został zatwierdzony przez Komisję Rządową 1 marca 1837 roku, prace rozpoczęto już miesiąc później. Park zwany Ogrodem Saskim powstał na pofałdowanych terenach należących wówczas do dominikanów. Urządzono go w stylu angielskim, zajmował obszar ok. 13 ha, posadzono 4396 drzew, krzewów oraz bylin.

Roślinność Ogrodu Saskiego została dokładnie opisana przez Bieczyńskiego w jego broszurze z 1854 roku. Lubelski kronikarz S. Sierpiński w 1845 roku opisał park następująco:

Nowy ogród Warszawski, od rogatek... obok traktu Warszawskiego poczynający się i aż za koszary i Wieniawę idący, zrówna kiedyś najpiękniejszym parkom angielskim. Założony w r. 1837 podług planu i gorliwem staraniem inż. Bieczyńskiego, w przyjemnem miejscy, śród wzgórz, z pięknemi na miasto, las, chaty, ruiny i stawek Czechowski widokami. ...Klomby drzew piętrzą się jedne nad drugiemi, odziane rabatą kwiatów, na zręcznem tle zielonem w łąki, wzgórza i pochyłości rozpiętem. Jest to zaród przyszłego szczęścia Lublina.

Feliks Łodzia-Bieczyński był propagatorem uprawy drzew morwowych na Lubelszczyźnie. Ich plantację założył w zachodniej części parku i opisał ją w broszurze O ogrodzie publicznym w Lublinie, morwach białych, wychowaniu jedwabników i otrzymanym jedwabiu z 1860 roku.

W 1838 roku przygotował niezrealizowany projekt adaptacji starej prochowni na mieszkanie ogrodnika. Miała być to budowla w stylu neogotyckim.

Bieczyński przysłużył się także do regulacji miasta. Jednym z pierwszych działań, jakie podjął po objęciu stanowiska inżyniera wojewódzkiego było sporządzenie w 1829 roku planu miasta Lublina. Plan przedstawia obszar miasta i przedmieść oraz okolicznych wsi (Rury, Czechówka, Tatary, Bronowice). W 1847 roku stworzył projekt urządzenia i wybrukowania ulicy Świętoduskiej, a w 1850 roku plan sytuacyjny miasta z projektem uregulowania ulicy obok ogrodu oo. kapucynów, łączącej ulicę Namiestnikowską z Krakowskim Przedmieściem. Zajmował się również projektem przebudowy Podzamcza, projektem nowej lokalizacji jarmarków, stanem urządzeń sanitarnych miasta, opracowaniem nowej pompy miejskiej. W 1852 roku napisał petycję do Stanisława Mackiewicza, gubernatora lubelskiego, w sprawie konieczności założenia komitetu do spraw oświetlenia ulic miejskich. W 1860 roku stworzył plan osiedla rzemieślniczego i parku w dzielnicy Bronowice, jednak do jego realizacji nigdy nie doszło ze względów finansowych. W 1877 roku zatwierdzono jego projekt wybudowania dworca kolejowego za tzw. rogatkami zamojskimi, na Piaskach, który został przez niego dokładnie opisany w broszurze Miasta Lublina przyszłość z 1863 roku.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

  • Atlas zabytków architektury w Polsce, pod red. H. Faryny-Paszkiewicz, M. Omilanowskiej, R. Pasiecznego, Warszawa 2001.
  • Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, Budynek Poczty, opr. Z. Pastuszak, sygn. 1190, Lublin 1989.
  • Ciełek G., Ogrody Lublina w XIX wieku, „Ochrona Zabytków” 1952, t. VII.
  • Domański C.W., Bieczyński Feliks Tomasz, [w:] Słownik biograficzny miasta Lublina, pod red. A.A. Witusika, J. Skarbka, T. Radzika, t. III, Lublin 1993.
  • Domański C.W., Bieczyński, [w:] Słownik Biograficzny Techników Polskich, z. 2, Warszawa 1992.
  • Dzieje Lublina: próba syntezy, t. I, pod red. J. Mazurkiewicza, Lublin 1965.
  • Gawarecki H., Gawdzik C., Lublin i okolice: przewodnik, Warszawa 1980.
  • Gurber R., Studenci Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1977.
  • Kowalczyk I., Lublin. Przewodnik turystyczny, nr 2, Lublin 2001.
  • Niedźwiedź J., Ogrody Lublina w planistycznej twórczości Feliksa Bieczyńskiego, „Czasopismo Techniczne”, z. 10, Kraków 2007.
  • Plany i widoki Lublina, XVII–XXI w., pod red. M. Harasimiuka, D. Kociuby, P. Dymmela, Lublin 2007.
  • Przewłocki K., Wspomnienia, [w:] Materiały do biografii, genealogii i heraldyki polskiej, t. I, Buenos Aires–Paryż 1963.
  • Sierpiński S., Opisanie miasta Lublina, Lublin 1845.
  • Żmijewski A., Feliks Łodzia-Bieczyński inżynier wojewódzki i gubernialny w latach 1828–1862, Lublin 1963.
  • Żywicki J., Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998.
  • Żywicki J., Urzędnicy: Architekci, Budowniczowie, Inżynierowie cywilni... Ludzie architektury i budownictwa w województwie lubelskim oraz guberni lubelskiej w Królestwie Polskim w latach 1815–1915, Lublin 2010.