Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Garbarnia Pejsacha Brikmana w Lublinie

Garbarnia Pejsacha Brikmana jest jedną z najstarszych w Lublinie i jedną z dwóch, które zachowały niezmieniony profil produkcji od momentu powstania.

Kalinowszczyzna - garbarnia. Lublin. Fotografia
Kalinowszczyzna - garbarnia. Lublin. Fotografia (Autor: Autor nieznany)

Spis treści

[RozwińZwiń]

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Garbarnia znajduje się we wschodniej części Lublina, w dzielnicy Kalinowszczyzna, na wspólnej parceli z dawną garbarnią Ajchenbauma, położoną przy ulicy Towarowej 9 (dawniej Okólna).

FunkcjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

budynek fabryczny

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Garbarnia Pejsacha Brikmana jest jedną z najstarszych w Lublinie i jedną z dwóch, które zachowały niezmieniony profil produkcji od momentu powstania do dnia dzisiejszego. Początki garbarni przypadają na lata 80. XIX wieku, czyli okres „boomu” inwestycyjnego, jaki w tym czasie panował w Lublinie.

Według archiwalnego katalogu firm z 1918 roku, garbarnia została założona w 1883 roku. Położona w dogodnym miejscu nad rzeką, za miastem, rozwijała się stosunkowo płynnie i bez poważniejszych trudności. Najprawdopodobniej wtedy powstał murowany budynek fabryczny, zachowany do chwili obecnej (przebudowany i wkomponowany w późniejszą zabudowę). Pozostałe obiekty były drewniane, co widać jeszcze na planach z 1920 roku.

Po 1920 roku wybudowano filtry do oczyszczania ścieków oraz nowe pomieszczenie do tłoczenia kory. W 1934 roku powstały murowane budynki, przylegające do wcześniejszego, oraz liczne drewniane szopy i magazyny. W tym czasie wybudowano też nowy komin fabryczny według projektu inż. Lorenza Scherlaga z Lwowa. Tak ukształtowana zabudowa przetrwała do upaństwowienia zakładu w 1947 roku.

W latach 50. połączono ją z działającą w pobliżu garbarnią Ajchenbauma i na bazie obu firm utworzono Lubelskie Zakłady Przemysłu Skórzanego. W tym czasie drewnianą zabudowę zastąpiono murowaną. W latach 70. rozebrano ceglany komin, a w jego miejsce postawiono nowy, stalowy.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1883 – założenie garbarni przez Pejsacha Brikmana;
1934 – rozbudowa zakładu;
1947 – upaństwowienie garbarni.

OpisBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Z pierwotnej zabudowy zachował się piętrowy budynek, będący obecnie podstawą układu głównego zakładów. Obiekt pozbawiony dekoracji architektonicznej, z wyjątkiem gzymsu kordonowego i wieńczącego. Nakryty dwuspadowym dachem, z prostokątnymi otworami okiennymi w metalowych ramach okiennych.

Od południa do obiektu przylega budynek pochodzący z lat 30. XX wieku, murowany, piętrowy, z odcinkowo zamkniętymi otworami okiennymi, poniżej których znajdują się szerokie gzymsy podokienne.

Pozostałe obiekty powstały już po II wojnie światowej.

WnętrzeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Wnętrza dwóch budynków zachowały się bez poważniejszych przekształceń. Brak pierwotnych urządzeń.

Stan zachowaniaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1995 rokBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Budynki zachowane są w dobrym stanie, na co miały wpływ przeprowadzone w ostatnim czasie remonty. O ich wartości decyduje przede wszystkim kontynuacja produkcji w jednym miejscu od 1883 roku oraz zachowanie jednego budynku z tamtego okresu. Drugi obiekt z lat 30. XX wieku powinien być oceniany podobnie.

2009 rokBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Obiekty w stanie zewnętrznym dobrym. Wewnątrz nadal prowadzona jest produkcja.

 

 

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

  • Studziński J., Garbarnia Pejsacha Brikmana – ul. Towarowa 9, [w:] Czerepińska J., Michalska G., Studziński J., Katalog architektury przemysłowej w Lublinie, t. I, cz. II, maszynopis opracowany na zlecenie Państwowej Służby Ochrony Zabytków, Lublin 1995.

Powiązane artykuły

Powiązane miejsca

Zdjęcia

Inne materiały

Słowa kluczowe