Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ulica Dolna Panny Marii - historia ulicy

W latach 1412–1426 przy ulicy Narutowicza, z fundacji Władysława Jagiełły, powstał w Lublinie kościół s. Brygidek pw. Panny Marii Zwycięskiej. Dał on nazwę całemu przedmieściu Panny Marii, które kształtowało się wzdłuż ulicy o tej nazwie (dzisiejszej ulicy Narutowicza), biegnącej ku południu równolegle do biegu Bystrzycy. Równolegle do ulicy Panny Marii, wzdłuż doliny, obiegała tereny zakonu droga, która została nazwana Dolną Panny Marii.

 

Spis treści

[RozwińZwiń]

NazwaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Zanim wytyczono ulicę, droga nazywana była "na Rury". Od momentu wytyczenia do dziś, nazywa się Dolna Marii Panny wyłączając okres PRL-u, podczas którego funkcjonowała pod nazwą Podgrodzie.

Ważna miejscaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

  • Lupanar:
    "Na początku XX wieku córy Koryntu pojawiają się również w innych rejonach miasta. Oto w "Gazecie Lubelskiej” z 2 sierpnia 1905 roku (nr 163) czytamy, że „mieszkańcy Dolnej Panny Marii [obecnie Podgrodzie] zwrócili się do gubernatora z petycją o usunięcie istniejącego tam lupanaru i usunięcie mieszkających oddzielnie prostytutek”. Gubernator przychylił się do tej prośby i stworzył specjalną komisję złożoną z prezydenta miasta, radnych Magistratu, kilku miejscowych obywateli i komisarzy policji. Komisja miała w krótkim czasie przystąpić do działania, ale widocznie pracowała wolno, jeśli w dniu 10 września, jak czytamy w gazecie, nastąpił publiczny pogrom lupanarów. Tłum złożony z przeszło 100 osób dokonał zniszczenia domów rozpusty mieszczących się przy ulicy Dolnej Panny Marii numer 5 i 6. Pogrom rozpoczął się o godz. 10 wieczorem - „tłum zaczął rzucać kamieniami w okiennice domów, wyłamując ramy okienne. Następnie dostawszy się wewnątrz, zaczął łamać krzesła, tłuc lustra i lampy, grabić pościel i inne cenniejsze przedmioty. Dopiero około północy swawola zaczęła słabnąć, a z chwilą przybycia policji zupełnie ustała”. [1]

ZabytkiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

  • Kościół pw. Nawrócenia św. Pawła, ul. Dolna Panny Marii nr 4 (Dolna Marii Panny 4/Bernardyńska 5)
    Zakon Bernardynów został sprowadzony do Lublina w drugiej połowie XV wieku. Tereny pod budowę klasztoru i kościoła podarował zakonnikom rajca lubelski Jakub Kwanta, natomiast ziemie wokół kościoła były darem rajców Macieja Kuninogi i Mikołaja z Lublina. Już pod koniec XV wieku na niewielkim wzgórzu stał murowany kościół i klasztor.
    Słynny pożar miasta Lublina w 1557 roku strawił też świątynię bernardyńską. Wówczas gotyckiej hali nadano cechy renesansowe. Niedługo potem, w 1602 roku, kościół nawiedził kolejny pożar. Tym razem odbudowę świątyni zlecono Jakubowi Balinowi, dzięki któremu bryła i wnętrze uzyskały renesansowy charakter. Kasata zakonu nastąpiła w 1864 roku. Od 1884 roku do dziś przy kościele św. Pawła działa parafia.
  • Dawny Pałac Tarłów, obecnie Wojewódzki Dom Kultury (Podgrodzie 3)
    Pałac powstał w 2. połowie XVII wieku na ziemiach należących pierwotnie do rodziny Słupeckich. Następnie przeszedł w ręce Tarłów, a pod koniec XVII wieku w ręce Lubomirskich. W 11758 roku Stanisław Lubomirski przekazał go pijarom. W czasie remontu budynku Ratusza, w pałacu administrował magistrat. Na początku XX wieku budynek został zaadaptowany na szpital wojskowy. Przebudowany w latach 70 XX wieku.

 

Katalog zasobów kulturowych Lublina opracowanych przez Marka Stasiaka wymienia:

  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 10, mur., XDC/XX
  • Dom, ul. Dolna Pannt Marii nr 12, mur., ok.1910
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 12a, mur., ok.1912
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 16, mur., ok.1909.
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 17a, mur., XIX.
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 18, mur., ok.1905
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 19, mur., 1882.
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 20, mur., ok.1910
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 21, mur., 1872.
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 24, mur., k. XDC.
  • Zespół domu, ul. Dolna Panny Marii nr 26:
    a. dom, mur., XIX/XX,
    b. oficyna, mur., XX.
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 27, mur., ok. 1918.
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 28, mur, pocz. XX.
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 29, mur., 1913.
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 30, mur., pocz. XX.
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 31, mur., ok. 1932.
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 34, mur., ok. 1909.
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 35, mur., ok. 1920.
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 37, mur., pocz. XX.
  • Dom. ul. Dolna Panny Marii nr 56, mur., k. XIX.
  • Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 56a, mur., XX.

 

  • Wodociągi:
    Na początku XVI wieku powstał w Lublinie rurociąg Mistrza Jana, który pobierał wodę z Bystrzycy i doprowadzał do rurmusa znajdującego się przy stawie wrotkowskim, stąd woda pitna została poprowadzona do wieży wodnej przy ul. Dolnej Marii Panny.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1412 - 1426 - budowa kościoła Brygidek,
1473 - powstanie kościoła pw. Nawrócenia św. Pawła,
pocz. XVI wieku - budowa wieży wodnej doprowadzającej wodę pitną do miasta,
2. poł XVII - budowa pałacu Tarłów.

 



Opracowanie: Anna Wójtowicz

 

PrzypisyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

[1] Gawarecki Henryk, O dawnym Lublinie. Szkice z przeszłości miasta, Lublin 1974.

 

 

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Gawarecki Henryk, O dawnym Lublinie. Szkice z przeszłości miasta
Witusik Adam A., Radzik Tadeusz, Lublin w dziejach i kulturze Polski

Powiązane artykuły

Powiązane miejsca

Zdjęcia

Wideo

Słowa kluczowe