Ulica Dolna Panny Marii - historia ulicy
W latach 1412–1426 przy ulicy Narutowicza, z fundacji Władysława Jagiełły, powstał w Lublinie kościół s. Brygidek pw. Panny Marii Zwycięskiej. Dał on nazwę całemu przedmieściu Panny Marii, które kształtowało się wzdłuż ulicy o tej nazwie (dzisiejszej ulicy Narutowicza), biegnącej ku południu równolegle do biegu Bystrzycy. Równolegle do ulicy Panny Marii, wzdłuż doliny, obiegała tereny zakonu droga, która została nazwana Dolną Panny Marii.
Spis treści
[Zwiń]Nazwa
Ważna miejsca
- Szkoła Podstawowa nr 21 im. Królowej Jadwigi w Lublinie
W latach drugiej wojny światowej mieściła się razem ze szkołą Powszechną nr 8 przy ul. Dolnej Marii Panny
- Lupanar:
"Na początku XX wieku córy Koryntu pojawiają się również w innych rejonach miasta. Oto w "Gazecie Lubelskiej” z 2 sierpnia 1905 roku (nr 163) czytamy, że „mieszkańcy Dolnej Panny Marii [obecnie Podgrodzie] zwrócili się do gubernatora z petycją o usunięcie istniejącego tam lupanaru i usunięcie mieszkających oddzielnie prostytutek”. Gubernator przychylił się do tej prośby i stworzył specjalną komisję złożoną z prezydenta miasta, radnych Magistratu, kilku miejscowych obywateli i komisarzy policji. Komisja miała w krótkim czasie przystąpić do działania, ale widocznie pracowała wolno, jeśli w dniu 10 września, jak czytamy w gazecie, nastąpił publiczny pogrom lupanarów. Tłum złożony z przeszło 100 osób dokonał zniszczenia domów rozpusty mieszczących się przy ulicy Dolnej Panny Marii numer 5 i 6. Pogrom rozpoczął się o godz. 10 wieczorem - „tłum zaczął rzucać kamieniami w okiennice domów, wyłamując ramy okienne. Następnie dostawszy się wewnątrz, zaczął łamać krzesła, tłuc lustra i lampy, grabić pościel i inne cenniejsze przedmioty. Dopiero około północy swawola zaczęła słabnąć, a z chwilą przybycia policji zupełnie ustała”. [1]
Zabytki
- Kościół pw. Nawrócenia św. Pawła, ul. Dolna Panny Marii nr 4 (Dolna Marii Panny 4/Bernardyńska 5)
Zakon Bernardynów został sprowadzony do Lublina w drugiej połowie XV wieku. Tereny pod budowę klasztoru i kościoła podarował zakonnikom rajca lubelski Jakub Kwanta, natomiast ziemie wokół kościoła były darem rajców Macieja Kuninogi i Mikołaja z Lublina. Już pod koniec XV wieku na niewielkim wzgórzu stał murowany kościół i klasztor.
Słynny pożar miasta Lublina w 1557 roku strawił też świątynię bernardyńską. Wówczas gotyckiej hali nadano cechy renesansowe. Niedługo potem, w 1602 roku, kościół nawiedził kolejny pożar. Tym razem odbudowę świątyni zlecono Jakubowi Balinowi, dzięki któremu bryła i wnętrze uzyskały renesansowy charakter. Kasata zakonu nastąpiła w 1864 roku. Od 1884 roku do dziś przy kościele św. Pawła działa parafia.
- Dawny Pałac Tarłów, obecnie Wojewódzki Dom Kultury (Podgrodzie 3)
Pałac powstał w 2. połowie XVII wieku na ziemiach należących pierwotnie do rodziny Słupeckich. Następnie przeszedł w ręce Tarłów, a pod koniec XVII wieku w ręce Lubomirskich. W 11758 roku Stanisław Lubomirski przekazał go pijarom. W czasie remontu budynku Ratusza, w pałacu administrował magistrat. Na początku XX wieku budynek został zaadaptowany na szpital wojskowy. Przebudowany w latach 70 XX wieku.
Katalog zasobów kulturowych Lublina opracowanych przez Marka Stasiaka wymienia:
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 10, mur., XDC/XX
- Dom, ul. Dolna Pannt Marii nr 12, mur., ok.1910
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 12a, mur., ok.1912
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 16, mur., ok.1909.
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 17a, mur., XIX.
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 18, mur., ok.1905
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 19, mur., 1882.
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 20, mur., ok.1910
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 21, mur., 1872.
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 24, mur., k. XDC.
- Zespół domu, ul. Dolna Panny Marii nr 26:
a. dom, mur., XIX/XX,
b. oficyna, mur., XX.
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 27, mur., ok. 1918.
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 28, mur, pocz. XX.
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 29, mur., 1913.
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 30, mur., pocz. XX.
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 31, mur., ok. 1932.
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 34, mur., ok. 1909.
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 35, mur., ok. 1920.
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 37, mur., pocz. XX.
- Dom. ul. Dolna Panny Marii nr 56, mur., k. XIX.
- Dom, ul. Dolna Panny Marii nr 56a, mur., XX.
- Wodociągi:
Na początku XVI wieku powstał w Lublinie rurociąg Mistrza Jana, który pobierał wodę z Bystrzycy i doprowadzał do rurmusa znajdującego się przy stawie wrotkowskim, stąd woda pitna została poprowadzona do wieży wodnej przy ul. Dolnej Marii Panny.
Kalendarium
1412 - 1426 - budowa kościoła Brygidek,
1473 - powstanie kościoła pw. Nawrócenia św. Pawła,
pocz. XVI wieku - budowa wieży wodnej doprowadzającej wodę pitną do miasta,
2. poł XVII - budowa pałacu Tarłów.
Opracowanie: Anna Wójtowicz
Przypisy
[1] Gawarecki Henryk, O dawnym Lublinie. Szkice z przeszłości miasta, Lublin 1974.
Literatura
Gawarecki Henryk, O dawnym Lublinie. Szkice z przeszłości miasta
Witusik Adam A., Radzik Tadeusz, Lublin w dziejach i kulturze Polski