Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Wybitni uczniowie lubelskiego gimnazjum

Wychowankami gimnazjum lubelskiego byli: spoza Lublina: Julian Ochorowicz, Bolesław Koskowski, Wacław Nałkowski, Jan Ludwik Popławski i Adolf Suligowski.

 

Julian Ochorowicz
Kolegą szkolnym i Głowackiego, i Świętochowskiego był Julian Ochorowicz (1850—1917), psycholog i filozof. Ukończył gimnazjum lubelskie w 1866 r. Jako uczeń klas najwyższych rozczytywał się w poezjach Słowackiego oraz Syrokomli, sam również pisał wiersze. Należał wtedy do grupy idealistów, co mu jednak nie przeszkadzało w studiowaniu fizyki i robieniu doświadczeń z magnetyzmem zwierzęcym.
Po studiach uniwersyteckich w Warszawie i Lipsku Ochorowicz osiedlił się w Warszawie, gdzie należał do twórców programu pracy organicznej i pisał rozprawy z filozofii pozytywnej (Wstęp i pogląd ogólny na filozofię pozytywną 1872). W latach 1875—1881 był docentem psychologii i filozofii na Uniwersytecie Lwowskim. Przez pewien czas mieszkał w Paryżu, poświęcił się tam badaniom hipnotyzmu, telepatii i mediumizmu. Owocem jego badań były prace w języku polskim i francuskim, m.in. De la suggestion mentale, Zjawiska mediumiczne w 5 tomach, Wiedza tajemna w Egipcie, Psychologia i medycyna. Na wystawie elektrycznej w Paryżu w 1885 r. zademonstrował swój wynalazek: termomikrofon, który wzbudził wielkie zainteresowanie.

Będąc w Lublinie w 1888 r., Ochorowicz zapoznał miejscowych lekarzy z leczeniem hipnotyzmem.

 

Bolesław Koskowski (1870—1938) - publicysta i dziennikarz z Tyszowiec, kształcił się w szkołach średnich w Zamościu, Chełmie i Lublinie. Jako dziennikarz pracował w „Przeglądzie Tygodniowym”, „Głosie”, „Gazecie Polskiej” i w „Kurierze Warszawskim”. Był prezesem Związku Dziennikarzy, profesorem Szkoły Nauk Politycznych w Warszawie i senatorem w latach 1922—1927. Ogłosił kilka książek z zakresu samorządu gminnego w Królestwie Polskim.

 

Wacław Nałkowski (1856—1911) - geograf i publicysta, urodzony w Nowodworze w pow. łukowskim, do gimnazjum w Lublinie chodził w latach 1864—1871. Otrzymywał ze wszystkich przedmiotów stopnie celujące, ukończył szkołą ze złotym medalem, chociaż miał trudne warunki domowe. Ojciec jego Michał sprzedał bowiem swą kolonią we Wrotkowie i zarabiał w Lublinie zaledwie 15 tyś. miesięcznie jako urzędnik Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, Wacław musiał pomagać rodzinie udzielając korepetycji. Ukończył Uniwersytet Jagielloński i pracował jako nauczyciel w prywatnych szkołach w Warszawie. Był ojcem polskiej geografii rozumowej — Zarys geografii rozumowej (1888), Geografia fizyczna (1904), Ziemia i człowiek (1901). Jako publicysta prowadził ostrą walkę z wstecznictwem. Głośne były jego wystąpienia przeciw Rodzinie Połanieckich Sienkiewicza (Sienkiewicziana). Jego córką była sławna powieściopisarka Zofia Nałkowska, która poświęciła mu swą pracę pt. Mój ojciec (1953).



Jan Ludwik Popławski (1854—1908) - pochodził z Bystrzejowic w pow. lubelskim, był jednym z teoretyków stronnictwa narodowo-demokratycznego i redaktorem różnych czasopism prawicowych. Prace Popławskiego zebrano po jego śmierci w dwóch wydawnictwach pt. Pisma polityczne w 2 tomach (1910) i Szkice literackie i naukowe (1910).

 

Adolf Suligowski (1849—1932) - warszawianin, kolega szkolny Prusa, Świętochowskiego i Ochorowicza, wybitny prawnik i ekonomista, jeden z najlepszych znawców samorządu miejskiego, pracował jako adwokat w Warszawie. W latach 1919— 1922 był posłem na sejm. Ogłosił wiele prac z zakresu samorządu miejskiego. Jego mowy ukazały się w zbiorze pt. Z ciężkich lat (1905). Najcenniejszą jego pracą jest Bibliografia prawnicza polska XIX i XX wieku (1911).
 
 
 
Lublinianie: 
 

Zygmunt Balicki (1858—1916) - publicysta, socjolog i działacz polityczny; po ukończeniu w 1876 r. gimnazjum lubelskiego studiował prawo w Petersburgu. Zmarł w Petersburgu w 1916 r. Był działaczem politycznym, współtwórcą różnych organizacji początkowo o charakterze socjalistycznym (współpraca z Limanowskim), a następnie nacjonalistycznym (pracował wspólnie z R. Dmowskim i J. L. Popławskim). W czasie I wojny światowej zajmował się tworzeniem legionu polskiego po stronie Rosji. W latach 1908—1914 redagował nacjonalistyczny „Przegląd Narodowy”. Najbardziej znane jego dzieło to Egoizm narodowy wobec etyki (1902). Poza tym do ważniejszych prac należy Parlamentaryzm (1900) i Psychologia społeczna (1902).

 

Władysław Czachórski (1850—1911) - portrecista, studiował malarstwo w Warszawie, Dreźnie i Monachium. Malował głównie portrety i martwe natury. Mieszkał w Monachium, gdzie otrzymał tytuł członka monachijskiej Akademii i jej honorowego profesora.

Jan Władysław Dawid (1859—1914) - syn poety i profesora gimnazjum Wincentego Dawida, czołowy pedagog i psycholog, ukończył gimnazjum lubelskie w 1877 r., a studia prawnicze w Warszawie w 1882 r. Następnie studiował psychologię i pedagogikę w Lipsku i w Halle. Przebywał na stałe w Warszawie, gdzie wykładał na tajnych wyższych kursach naukowych dla kobiet, zorganizowanych przez jego żonę, Jadwigę oraz redagował „Przegląd Pedagogiczny” (1890—1898), „Głos” (1900—1905), „Przegląd Społeczny” (1906—1907) i „Społeczeństwo” (do r. 1910). Po powrocie ze studiów zagranicznych Dawid był początkowo zwolennikiem pracy organicznej i legalizmu politycznego. Z czasem pod wpływem żony zmienił poglądy w kierunku radykalizmu społecznego i politycznego. Po samobójstwie żony popadł w depresję i wyjechał do Galicji (1910). Prowadził wykłady w Krakowie, Lwowie i Zakopanem. W 1913 r. wrócił do Warszawy, gdzie zmarł w 1914 r. Spośród jego licznych prac pedagogicznych i psychologicznych do najważniejszych należą: Program spostrzeżeń psychologiczno-wychowawczych nad dzieckiem (1887), Inteligencja, wola i zdolność do pracy (1911) i O duszy nauczycielstwa (1912).
Brat Jana Władysława, Stanisław Dawid (1861—1917), botanik i agronom, ukończył gimnazjum lubelskie w 1880 r., po czym odbył studia przyrodnicze w Warszawie i agronomiczne w Rosji. Przez wiele lat pracował jako docent przyrodoznawstwa i agronomii w Instytucie Weterynaryjnym w Dorpacie. Na kilka lat przed I wojną światową został profesorem hodowli zwierząt. Zmarł w 1917 w Nowoczerkasku. Opublikował wiele artykułów z zakresu botaniki we „Wszechświecie” i w „Encyklopedii rolniczej”.

 

Erazm Majewski (1858—1922) - archeolog, etnograf, socjolog i ekonomista, uczęszczał do gimnazjum w Lublinie i w Warszawie, gdzie jego ojciec posiadał fabrykę chemiczną. Studiował nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Po śmierci ojca musiał zająć się fabryką – uniemożliwiło mu to dalsze studia. Wolne chwile poświęcał na pracę naukową i literacką. Pisał powieści fantastyczne: Doktor Muchołapski (1890), W otchłaniach czasu (1896), szkice popularno-naukowe: Koniec świata (1887), Potop (1883), zebrał i ogłosił cenny Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich, Nauka o cywilizacji w 4 tomach (1900—1923). Na krótko przed śmiercią zyskał tytuł profesora archeologii na Uniwersytecie Warszawskim.


Bolesław Ulanowski (1860—1919) - ur. w Brześciu n/Bugiem, uczęszczał do gimnazjum w Lublinie i w Krakowie, gdzie ukończył studia uniwersyteckie. Przez długi okres był profesorem prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim i sekretarzem generalnym Polskiej Akademii Umiejętności. Ogłosił wiele prac z zakresu historii prawa polskiego, wydawał źródła historyczne, zwłaszcza do dziejów kościelnych. Do Lublina odnoszą się Wyjątki z najdawniejszej księgi miejskiej lubelskiej (1885).


Bronisław Znatowicz (1851—1917) - syn Edmunda, poety i naczelnika powiatu lubelskiego. Po ukończeniu gimnazjum lubelskiego w 1869 r. studiował chemię w Warszawie. Do 1889 r. był asystentem w katedrze chemii na Uniwersytecie Warszawskim, następnie został inspektorem oświetlenia gazowego Warszawy. Redagował „Wszechświat”, „Pamiętnik Fizjograficzny” i „Chemika Polskiego”. Napisał podręcznik chemii i tłumaczył dzieła chemiczne z obcych języków. W „Wielkiej encyklopedii ilustrowanej” zamieścił ponad sto artykułów z dziedziny chemii. (1889—1898), redagował „Wisłę”, w której zamieszczał swoje prace z zakresu etnografii i czasopismo archeologiczne „Światowid”. W początkach XX wieku zajął się też socjologią.