Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Władysław Panas (1947–2005)

Władysław Panas urodził się 28 marca 1947 roku w Dębicy (powiat kołobrzeski). Zmarł 24 stycznia 2005 roku w Lublinie. Był profesorem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, gdzie kierował Katedrą Teorii Literatury. Zajmował się kulturą i sztuką pogranicza, uważając, że najciekawsze zjawiska i procesy kulturotwórcze zachodzą właśnie na pograniczu. Stąd jego zainteresowania prawosławiem, teologią ikony, obecnością tematów żydowskich w polskiej literaturze czy też osobą Jakuba Franka, który ogłosił się Mesjaszem.

Władysław Panas
Władysław Panas (Autor: Kubiszyn, Marta)

Spis treści

[RozwińZwiń]

Praca naukowaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Po zdaniu matury w 1966 roku w Kołobrzegu Władysław Panas rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W marcu 1968 roku brał udział w protestach studenckich, za co został aresztowany przez SB, a następnie skazany na dwa miesiące pozbawienia wolności. Równocześnie usunięto go z tamtejszego uniwersytetu. W 1969 roku trafił na studia do Lublina na Katolicki Uniwersytet Lubelski.

W 1973 roku obronił pracę magisterską – O koncepcji języka w prozie Brunona Schulza. W 1974 roku został zatrudniony jako asystent-stażysta przy Katedrze Literatury Polskiej KUL. 

Dziesięć lat później, w 1984 roku obronił pracę doktorską W kręgu metody semiotycznej. Literatura – sztuka – kultura.

W 1997 roku ukazała się jego rozprawa habilitacyjna Księga blasku. Traktat o kabale w prozie Brunona Schulza. W 1998 roku uzyskał tytuł doktora habilitowanego. W 2000 roku został kierownikiem Międzywydziałowego Zakładu Badań nad Literaturą Religijną KUL, otrzymał też nominację profesorską – profesora nadzwyczajnego KUL. Tytuł profesora zwyczajnego uzyskał w 2003 roku. W latach 2000–2005 był redaktorem naczelnym „Roczników Humanistycznych KUL".

W krótkim okresie karnawału „Solidarności” Władysław Panas należał do redakcji lubelskiego pisma „Miesiące”. W stanie wojennym pisał pod pseudonimami artykuły publikowane w podziemnych wydawnictwach.

W sposób szczególny od samego początku drogi naukowej ważna była dla niego twórczość Brunona Schulza, a w latach późniejszych Józefa Czechowicza. Propozycje interpretacyjne Panasa dotyczące ich twórczości otwierały przed badaczami zupełnie nowe terytoria. Wiele jego tekstów odnosiło się do Lublina jako miejsca, gdzie spotkały się i przenikały dwie kultury: polska i żydowska.

Jego teksty wychodziły poza utarty schemat publikacji naukowych, były często bliskie literaturze eseistycznej o dużych walorach artystycznych. Temperament Panasa nie pozwalał mu na zamknięcie się w sztywnym gorsecie uczonego. Stąd jego niezwykle aktywna rola w życiu kulturalnym miasta i zaangażowanie się w wiele lubelskich inicjatyw kulturalnych (m.in. Fundacja „Muzyka Kresów”, „Akcent”, Teatr NN). Zostało to uhonorowane przyznaniem w 2003 roku Nagrody Artystycznej Miasta Lublina za upowszechnianie kultury.

Władysław Panas i LublinBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Władysław Panas był animatorem działań na rzecz promowania twórczości Brunona Schulza zarówno w Lublinie, jak i w jego rodzinnym mieście Drohobyczu. Stał się tam inicjatorem powstania Muzeum im. Brunona Schulza oraz Międzynarodowego Festiwalu. Jako wyraz uznania uzyskał w 2005 roku tytuł doktora honoris causa nadany mu przez Uniwersytet im. Ivana Franki w Drohobyczu.

Jednym z ważnych lubelskich miejsc dla Panasa była Brama Grodzka – siedziba Teatru NN. Z Teatrem NN Panas związany był od samego początku jego powstania w 1990 roku. Był też twórcą mitologii Bramy Grodzkiej, która była dla niego miejscem symbolicznego spotkania Miasta Żydowskiego i Miasta Chrześcijańskiego. Współtworzył wiele projektów Teatru NN (od 1998 roku Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”). Tu wygłaszał referaty, brał udział w sesjach, dyskusjach i spotkaniach. Był naszym przyjacielem.

Ośrodek wydał dwa monograficzne numery pisma „Scriptores” dotyczące zainteresowań Panasa Lublinem („Scriptores” 2008, nr 33) i twórczością Józefa Czechowicza („Scriptores” 2009, nr 37) oraz publikację Magiczne miasto. Szkice i fragmenty lubelskie.

Władysław Panas stworzył swą własną, niepodrabialną opowieść o mistycznym, wielokulturowym Lublinie. Znalazło to swój wyraz w filmie Nataszy Ziółkowskiej z 2001 roku Magiczne miasto. Jedna z sekwencji filmu pokazuje Panasa chodzącego po cmentarzu przy ulicy Lipowej i opowiadającego o tym jednym z jego ulubionych lubelskich miejsc. Tam też został pochowany.

Powiązane artykuły

Zdjęcia

Wideo

Audio

Historie mówione

Inne materiały

Słowa kluczowe