Zespół pałaców biskupich w Lublinie

Pałac BiskupiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2;
Pałac jest centralnym budynkiem założenia.

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pałac wybudowany w drugiej połowie XVIII wieku. Pierwszymi znanymi właścicielami była rodzina De Chegne.

W 1817 roku Paweł Wagner, właściciel Sławinka, i Jan Reinberger kupili budowlę z przeznaczeniem na siedzibę loży masońskiej Wolność Odzyskana. Rząd Królestwa Polskiego zlikwidował loże masońskie w latach 20. XIX wieku. Ich dobra przeszły na Skarb Państwa. Nie inaczej było z obecnym pałacem. Rząd w ramach zamiany przekazał pałac Emilii Ratyńskiej-Zawidzkiej. Po ponad dwudziestu latach odkupił go od niej z przeznaczeniem na siedzibę ordynariusza diecezji lubelskiej.

Od 1846 roku pałac jest własnością kościelną.

ArchitektBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Nieznany. Przekształcenia z okresu międzywojennego dokonane przez Karola Siennickiego.

BryłaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pałac o bryle wkomponowanej w znaczne obniżenie terenowe. Od strony zachodniej budowla parterowa, od wschodu – dwukondygnacyjna. Od południa posiada łącznik, od zachodu przybudówkę. Dach mansardowy.

Materiał i konstrukcjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pałac murowany z cegły, otynkowany. Dach miedziany. Sklepienia w przyziemiu kolebkowe z lunetami oraz żebrowe. Na parterze stropy drewniane, proste.

ElewacjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Elewacja zachodnia jest elewacją frontową. Posiada dwa nieznaczne ryzality oraz portyk wklęsły, umieszczony pomiędzy nimi. Ponadto ryzality posiadają naczółki. Obramienia portyku boniowane. W dachu lukarny.

Elewacja wschodnia posiada trzy wejścia. Piętro i dach posiadają facjatkę z okulusem.

Wszystkie elewacje posiadają zwieńczenie w postaci gzymsu koronującego, profilowanego.

WnętrzeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Drzwi i posadzki drewniane, stylizowane.

Pałac KonsystorskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Znajduje się w południowej części działki; po prawej stronie od bramy głównej.

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Miejscowa tradycja wiąże pałac z dworem Suchodolskiej, który miał się tu znajdować w XVII wieku. Dość powszechne jest twierdzenie, jakoby w tym dworze funkcjonowała drukarnia ariańska. Budowla pojawia się w źródłach po 1716 roku. W przypadku XVIII wieku z całkowitą pewnością jesteśmy w stanie wskazać jedynie dwóch właścicieli: wojewodę lubelskiego Miączyńskiego oraz rodzinę pochodzenia francuskiego Du Chegne.
Od tej rodziny pałac nabył Stanisław Prokopowicz, który przekazał go swojemu synowi, Antoniemu. Ten sprzedał pałac Kazimierzowi Dolińskiemu, który z kolei sprzedał go loży masońskiej Wolność Odzyskana.

Przez ponad dwadzieścia lat los obu budowli był jednakowy. W 1846 roku, po odkupieniu go od Emilii Ratyńskiej-Zawidzkiej, umieszczono w nim Sąd Kryminalny oraz Urząd Poczty Gubiernialnej.

W 1852 roku pałac oddano do dyspozycji biskupa lubelskiego. Po powstaniu styczniowym na krótko został zajęty przez Rosjan i oddany księciu Oldenburskiemu.

W latach 70. XIX wieku pałac ponownie powrócił w ręce biskupów lubelskich. Pozostaje w nich do dziś.

ArchitektBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Nieznany

BryłaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Budynek wkomponowany w obniżenie terenu. Od północy parterowy, a od południa – dwukondygnacyjny. Dach cztero- i trójpołaciowy. Dobudowana kaplica.

Materiał i konstrukcjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Budowla murowana z cegły ceramicznej pełnej i kamienia wapiennego, łamanego, na zaprawie wapiennej. Okna i drzwi drewniane. Więźba dachowa drewniana, na niej dach z blachy ocynkowanej. Sklepienia w przyziemiu kolebkowe i żebrowe.

ElewacjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Wejście na osi elewacji frontowej (północnej). Od wschodu i zachodu boniowane przyziemie, od północy i południa tylko narożniki budynku. Wszystkie kondygnacje zwieńczone gzymsem koronującym.

WnętrzeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Parkiety dębowe i bukowe. Zachowana stolarka drzwiowa. Strop drewniany, belkowy z glinianą polepą i oryginalnie wykonanymi stiukami. Oryginalne piece kaflowe z ozdobnymi nadstawami.

Połączenie obu założeńBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Połączenia dokonano poprzez łącznik wybudowany w okresie międzywojennym według projektu Karola Siennickiego. Znajduje się on w południowej elewacji pałacu Biskupiego oraz we wschodniej – pałacu Konsystorskiego. Bryła łącznika wkomponowana w architekturę obu założeń. Posiada dach pulpitowy z blachy ocynkowanej.

CiekawostkiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W mur ogradzający pałace biskupie wmontowano bodajże pierwsze lampy naftowe w Lublinie. Miało to miejsce w 1880 roku.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Frąckiewicz A., Ogrodzenie pałacu biskupiego i pałacu konsystorskiego, Lublin 1990, archiwum WUOZ, sygn. 337.
Frąckiewicz A., Pałac tak zwany Pałac Biskupi, Lublin 1990, archiwum WUOZ, sygn. 336.
Studziński J., Kaplica z łącznikiem w zespole pałaców biskupich, Lublin 2004, archiwum WUOZ, sygn. 4389.
Studziński J., Pałac Konsystorski obecnie Sąd Biskupi, Lublin 2004, archiwum WUOZ, sygn. 4388.