Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Zamojska 37 w Lublinie

Historia nieruchomości zlokalizowanej w Lublinie przy ul. Zamojskiej 37.

Spis treści

[RozwińZwiń]

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica w zwartej zabudowie, usytuowana po zachodniej stronie ulicy Zamojskiej, przylega ścianami szczytowymi od północy do kamienicy nr 35, a od południa do kamienicy nr 39.

Numer hipoteczny: 861

Numer przed 1939: Zamojska 37

Numer obecny: Zamojska 37

FunkcjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica użytkowana jest do celów mieszkalnych i handlowych. Zakłady handlowo-usługowe mieszczą się w partii przyziemia. Podobnie było przed II wojną światową, gdy funkcjonowały owocarnia, piekarnia, sklep spożywczy, wędliniarnia, farby, kosmetyka, sklep obuwniczy, piekarnia, skład węgla.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

przed 1879 - Teren, w skład którego wchodziła obecna parcela została nabyta przez Ksawerego Wędrowskiego.

1879 - parcela przechodzi na własność Eliasza Goldbraicha, który buduje dom i kuźnię.

1882 - Mateusz Wajman staje się właścicielem nieruchomości.

1884 - Parcela przechodzi na własność Józefa Hanckiego.

1886 - AleksandercLerkam kupuje nieruchomość.

Sierpień 1928 - Plan przebudowy wozowni wg Karola Bekkera.

Wrzesień 1928 - Projekt budowy atelier fotograficznego wg Tadeusza Witkowskiego.

Luty 1929 - Plan rozszerzenia otworu sklepowego wg Karola Bekkera.

Kwiecień 1930 - Projekt budowy oficyny murowanej oraz przebudowy budynków murowanych: składu i kuźni na mieszkania.

4 listopada 1932 - Projekt skanalizowania nieruchomości.

6 sierpnia 1937 - Prośba lokatora Antoniego Tatomira o przysłanie komisji w celu sprawdzenia kondycji mieszkania i nakazania właścicielowi dokoniania remontu. Lokator skarży się na uszkodzone tynki, przeciekający dach, i zgniłą podłogę.

27 listopada 1937 - Odwołanie Jankiela Arii Tenenbauna od decyzji Zarządu Miejskiego, nakazującej przeprowadzenie robót budowlanych.

25 stycznia 1938 - Wstrzymanie nakazu Wydziału Budowlanego odnoszącego się do przerowadzenia robót budowlanych.

3 marzec 1938 - Lubelskie Starostwo Grodzkie prosi Zarząd Miejski, Wydział Spraw Społecznych o inspekcję piekarni.

14 marca 1938 - Protokół z oględzin piekarni Wałacha Kelmana znajdującej się przy Zamojskiej 37.

30 kwietnia 1938 - Projekt urządzeń reklamowych w projektu Zygmunta Brodta.

14 lipca 1938 - Starosta Grodzki Lubelski wydaje orzeczenie, że piekarnia Wałacha Kelmana nie spełnia wymagań o dozorze nad wyrobami i obiegiem mąki i wyrobów mącznych (lokal nie jest podłączony do wodociągów i kanalizacji, brak dostatecznych urządzeń do usuwania nieczystości, brak składu mąki, brak składu pieczywa, brak urządzeń mechanicznych do przesiewania mąki).

9 sierpnia 1938 - Starosta Grodzki Wydaje decyzję o zamknięciu piekarni.

Sierpień 1938 - Projekt przeróbki wewnętrznej sklepu.

Projekt urządzenia reklamowego dla Basi Finkielsztejn wg Karola Bekkera.

3 listopada 1936 -  Ankieta .

20 czerwca 1940 - Karta Realności.

3 września 1942 - Podanie Józefa Stanka do Zarządu Miejskiego, Wydział Budowlany o wynaczenie komisji budowlanej w celu ustalenia stanu mieszkaniowego.

4 października 1938 - Urząd Wojewódzki Lubelski nie uwględnia odwołania Wałacha Kelmana od decyji o zamknięciu piekarni.

1 lipca 1939 - Prośba Wałacha Kelmana do Starosty Grodzkiego o odroczenie likwidacji piekarni.

25 maja 1939 - Urząd Wojewódzki Lubelski nie uwględnia prośby o odroczeniu zamknięcia piekarni Wałacha Kelmana i podtrzymuje decyzję o zamknięciu.

8 stycznia 1947 - Projekt odbudowy domu murowanego wg projektu T. Jasińskiego.

31 stycznia 1947 - Prośba o zatwierdzenie planów budowlanych na budowę domu.

11 czerwca 1947 - Zamiana planów przebudowy nieruchomości.

lata 40 XX wieku - plan budowy nieruchomości wg projektu Henryka Paprockiego

1 lipca 1947 - Plan przebudowy budynku głównego wg Jana Ogórkiewicza.

15 marca 1947 - Plan zamienny przebudowy budynku frontowego wg projketu Jasińskiego.

ArchitektBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Karol Bekker, Tadeusz Witkowski, T. Jasiński, Jan Ogórkiewicz, Henryk Paprocki.

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Posesja została wydzielona z pierwotnie większej działki należącej do Franciszka Ksawerego Wędrowksiego położonej przy ul. Żmigród, opisanej w księdze hipotecznej nr 664. Od niego działkę  o powierchni 6500 łokci zakupił w 1879 Eliasz Goldbraich. Zapewne zaraz po nabyciu parceli nowy właściciel wzniósł na niej dom mieszkalny i murowaną kuźnię z szaletami. Całość była ogrodzona drewnianymi płotami. Zabudowania ubezpieczono w marcu 1881 roku na sumę 5850 rubli. W aktach ubezpieczeniowych dom mieszkalny opisany został jako "nowo wybudowany, murowany, od frontu dwukondygnacyjny, od tyłu trzykondygnacyjny pokryty blachą, z mieszkalnymi i niemieszkalnymi piwnicami". W planie sytuacyjnym z 1881 roku i z 1882 roku widnieje okazały budynek frontowy usytuowany w linii zabudowy ulicy sięgający do pn. granicy parceli. Dom zajmuje połowę szerokości działki, na której w środkowej części podwórza znajduje się drugi murowany budynek, prawdopodobnie kuźnia oraz budynek drewniany przy południowej granicy działki.

Parcela w niedługim czasie zmieniła właścicieli. W 1882 roku zakupił ją Mateusz Wajman i przedał ją w 1884 Józefowi Hanckiemu, który z kolei odsprzedał ją w 1886 roku Aleksandrowi Lerkamowi. Wówczas dla posesji została założona odrębna księga wieczysta i od tej pory nieruchomość pozostała dłużej w rękach jednej rodziny.

Zaraz ponabyciu jej przez A. Lerkama zrealizowano szereg inwestycji budowlanych. Już w końcu 1887 roku wpłynął wnosek o zmianę ubezpieczenia znajdujących się na parceli zabudowań. Wówczas kamienica została rozbudowna i zajmowała całą szerokość parceli. Pojawiła się murowana, parterowa oficyna mieszkalna i drewniany budynek gospodarczy. Wymieniono tu także drewniane ogrodzenia odstrony tylenj i prawej, na podwórzu oraz przed domem. W latach 40. XX wieku kamienica została gruntownie przebudowana i wówczas uzyskała obecny wygląd o zdecydowanych podziałach wertykalnych. 

Właściciele

przed 1879 - Franciszek Ksawery Wędrowski

1879 - Eliasz Goldbraich

1882 - Mateusz Wajman

1884 - Józef Hancki

1886 - Aleksander Lerkam

lata 30 XX wieku- sukcesorzy Icka Tenenbauma

Mieszkańcy nieruchomości wg zawodu w 1940 roku

Pracownicy umysłowi 6 (na parterze), 9 (na piętrze), 1 (w budynku frontowym), 14 (w oficynie).

Robotnicy  11 (na parterze), 10 (na piętrze), 2 (na poddaszu), 5 (w suterenie), 23 (w oficynie).

Kupcy i przemysłowcy 3 (na piętrze), 2 (w budynku frontowym), 1 (w oficynie).

Rzemieślnicy 9 (na parterze), 20 (na piętrze), 3 (na poddaszu), 4 (w budynku frontowym), 28 (w oficynie).

Bez zawodu 19 (na piętrze), 18 (w budynku frontowym), 1 (w oficynie).

Lokatorzy według wyznania, płci i wieku w 1940 roku

Ogólna ilość mieszkańców

Chrześcijan 98

Żydów 90

Mężczyzn 59

Kobiet 73

Dzieci do lat 6 włącznie 13

Dzieci do lat 7-18 włącznie 43

OpisBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica i oficyna murowane, kamienica na planie prostokąta, trzypiętrowa, pierwotnie podpiwniczona (obecnie piwnice zasypane). Na osi przyziemia brama przejazdowa, w której jest wejście do klatki schodowej. Układ pomieszczeń wielodzielny, dwutraktowy. Parter o przeznaczeniu handlowo-usługowym. Elewacja frontowa czterokondygnacyjna, dziewięcioosiowa. Elewacja tylna dwunastoosiowa, pozbawiona podziałów i detalu architektonicznego.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Akta nieruchomości położonej w Lublinie przy ul. Zamojskiej 37, APL, sygn. 5949.

Bożena Stanek-Lebioda, Lublin. Kamienica ul. Zamojska 37. Rozpoznanie historyczne i postulaty konserwatorskie, Regionalny Ośrodek Badań i Dokmentacji Zabytków w Lublinie, Lublin 2004, WUOZ, sygn. 17635.

Księga adresowa Polski, 1929.